Ceo Steven van Rijswijk had in juni op de beleggersdag (Capital Markets Day, CMD) al wel het vermoeden dat de rente eerder omlaag dan omhoog zou gaan. De bank zet daarom sterk in op hogere commissie-inkomsten. Die moeten groeien van rond de 3,5 miljard euro in de laatste jaren tot 5 miljard euro in 2027. Die winstgroei uit commissies zou moeten compenseren voor mogelijke haperingen bij de belangrijkste winstmotor van ING, de rentemarge.

De resultaten over het derde kwartaal vormen een belangrijk meetmoment. Het is na een paar maanden te vroeg voor een definitief oordeel, maar de cijfers laten zien dat ING op de goede weg is. Topman Van Rijswijk sprak van een ‘sterk kwartaal’ voor de in Amsterdam gevestigde bank.

Nieuwe klanten
Vooral de gestegen commissie-inkomsten zullen Van Rijswijk tevreden stemmen. Afgelopen kwartaal kwamen deze inkomsten voor het eerst boven de één miljard euro uit. De bank zegt over 2024 in totaal te rekenen op 4 miljard euro. Dit zou op jaarbasis een stijging van meer dan 10 procent betekenen.

De toegenomen commissie-inkomsten hebben meerdere oorzaken. Zo wist ING afgelopen kwartaal bijna 190 duizend nieuwe klanten voor mobiel bankieren (die ten minste twee producten afnemen) te strikken. Over de afgelopen twaalf maanden komt dat aantal met circa 900 duizend al in de buurt van het op de CMD uitgesproken doel van een miljoen per jaar.

Daarnaast wist ING meer opbrengsten te genereren door de prijzen voor betaalrekeningen te verhogen. Ook stegen de verdiensten uit beleggingsproducten. Door de opgelopen beurzen namen portefeuilles flink in waarde toe, en daardoor kon ING hogere beheervergoedingen incasseren. Bovendien stegen de opbrengsten uit beurshandel van klanten, doordat meer transacties werden gedaan.

Rentemarge onder druk
De stijgende commissie-inkomsten zijn een welkome opsteker. Vanwege de dalende beleidsrentes lijken rentemarges bij banken (het geld dat wordt verdiend met het in- en uitlenen van geld) over hun top heen. De Europese Centrale Bank (ECB) verlaagde de depositorente waartegen banken geld kunnen stallen recentelijk kort na elkaar in drie stappen van 0,25 procentpunt naar 3,25 procent. Analisten verwachten dat er in december nog een verlaging van 0,25 procentpunt aan zit te komen.

Aangezien ING de rente die het betaalt op spaarrekeningen (nog) niet heeft verlaagd, vreet het besluit uit Frankfurt direct aan de netto rente-inkomsten. De rentemarge van ING daalde van 1,57 procent in het derde kwartaal van 2023 tot 1,41 procent in dezelfde periode dit jaar. In totaal bedroegen de netto rente-inkomsten circa 3,7 miljard euro, in vergelijking met meer dan 4 miljard euro in Q3 2023.  

De gedaalde rente-inkomsten worden boekhoudkundig deels gecompenseerd door de post ‘overige inkomsten’. Die groeide in twaalf maanden van 800 miljoen euro naar 1,2 miljard euro. Een deel van die stijging kan verklaard worden door winsten uit rentederivaten, waarmee ING zich heeft ingedekt tegen rentedalingen.

Het resultaat uit ‘overige inkomsten’ is bij ING vrij ondoorzichtig. Of zoals de bank zelf bij de tweedekwartaalcijfers aangaf: het is een “moeilijk te voorspellen” post. Het is dus maar zeer de vraag in hoeverre er bij een verdere daling van de rente – en dus een lagere marge voor ING – weer een plusje op deze post geboekt kan worden.

Stijgende commissie-inkomsten compenseren deels het verlies aan rente-inkomsten

Bron: kwartaalverslagen ING. Bedragen in miljoenen euro’s.

Extra cadeautjes
De laatste tijd heeft ING gretig eigen aandelen ingekocht. De bank gaat hiermee verder dan de uitkering van de winst, het tracht ook af te komen van het overtollige kapitaal op de balans.

Om te bepalen hoeveel kapitaal ‘overtollig’ is, wordt vooral gekeken naar het kernkapitaal, oftewel de CET1-ratio (Common Equity Tier 1). De exacte berekening is complex, maar in een notendop is het de verhouding tussen de buffers van de bank en de zogenoemde risico-gewogen activa (RWA, risk-weighted assets).

In het geval van een bank bestaan die activa voornamelijk uit de uitstaande leningen. De toezichthouder laat een berekening los op deze leningen om het risico vast te stellen; daar rolt de RWA uit. Zo hoeft een bank minder kapitaal aan te houden voor een Nederlandse staatsobligatie dan voor een lening aan het midden- en kleinbedrijf.

De kernkapitaalratio van ING bedroeg eind derde kwartaal 14,3 procent. De bank heeft als doelstelling om in 2025 een CET1-ratio van 12,5 procent te hebben. Dat management-doel ligt nog boven het minimale percentage dat de toezichthouder wil zien: circa 10,9 procent.

In een poging in de buurt van de grens van 12,5 procent te komen, heeft ING de afgelopen twee jaar – naast forse dividenduitkeringen – ook al voor zo’n 7,6 miljard euro aan eigen aandelen inkocht. Voor het idee: momenteel heeft de bank een markkapitalisatie van circa 53 miljard euro.

ING koopt flink eigen aandelen in

Bron: ING. Bedragen in miljarden euro’s. Het inkoopprogramma voor 2025 is bij de derdekwartaalcijfers aangekondigd.

Toch lijkt ING nog niet klaar. Tijdens de presentatie van de kwartaalcijfers kondigde de bank een nieuw inkoopprogramma van 2 miljard euro aan. Daarnaast gaat het concern in januari een bonusdividend van 500 miljoen euro uitkeren (circa 16 cent per aandeel).

Door beide douceurtjes daalt de CET1-ratio van 14,3 procent naar 13,5 procent, zo becijferde ING in zijn rapportages. Om volgend jaar tot de grens van 12,5 procent te komen, zal de bank nóg meer kapitaal moeten uitkeren. Dan gaat het toch al snel over een bedrag van ongeveer 3 miljard euro.

Topman Van Rijswijk is serieus als het gaat om het teruggeven van overtollig kapitaal aan beleggers. Maar of hij echt aandurft de kapitaalgrens van 12,5 procent op te zoeken, lijkt onderwerp van discussie. Het blijft een risico dat de winst een klap krijgt als de rente nog lager wordt.

Ook de aanzwellende stroppenpot is een punt van zorg. Dit jaar nam ING al voor bijna 900 miljoen euro aan extra voorzieningen voor slechte leningen. In dezelfde periode vorig jaar lag dat bedrag op zo’n 400 miljoen euro. Met name de zakelijke tak is de boosdoener. De industrie van Europa zit in zwaar weer en dit heeft ook zijn weerslag op de bankensector.