De vraag naar chips is moordend. Autofabrikanten, smartphonemakers en pc-bouwers staan in de rij bij chipfabrikanten als Samsung, Intel en TSMC. En dat maakt ASML, als hofleverancier van machines aan juist die chipfabrikanten, tot een cruciale schakel. Het bedrijf biedt inmiddels werk aan ruim 35.000 man en is wereldwijd marktleider, vooral vanwege de productie van EUV-chipmachines die het mogelijk maken om met Extreem Ultraviolet licht ultrakleine circuits aan te brengen in computerchips.

Dossier
Deze week zond VPRO Tegenlicht de 53 minuten durende documentaire Het geheim van ASML uit, waarin een uitgebreid beeld wordt geschetst van het reilen en zeilen van de voormalige spin-off van Philips. Voor wie de uitzending gemist heeft: online is de documentaire nog in zijn geheel te zien, aangevuld met een dossier met onder andere artikelen over de opkomst van ASML en vooral over de rol en het gewicht van deze cruciale speler op het tech-wereldtoneel.

Cleanroom
De documentaire gaat in op de business van alledag bij ASML – per maand moeten er honderden nieuwe engineers geworven worden – maar wat Het geheim van ASML vooral het kijken waard maakt is een beter inzicht in wat ASML nu precies bouwt en ontwikkelt. Vanuit de cleanroom volgen we een groep engineers die bezig is met het in elkaar sleutelen van het prototype van de opvolger van de huidige EUV-generatie.

Jos Benschop, senior vice president technology, legt in smakelijk Brabants glashelder uit wat een EUV-machine nu zo uniek maakt en vooral welke technische hoofdbrekens overwonnen moeten worden om circuits aan te brengen met een dikte van één duizendste van een hoofdhaar.

Geen beleggersrapport
Het geheim van ASML is niet bepaald een kritische afweging van de sterktes en zwaktes van ASML en een analyse vanuit beleggersperspectief ontbreekt. Enige kanttekeningen bij de positie van ASML zijn namelijk wel op zijn plaats. Heel veel concurrentie van andere producenten van chipmachines heeft het bedrijf op korte termijn weliswaar niet te duchten, maar het ontwikkelen van deze generatie EUV-machines was een langdurig en zeer kostbaar proces. ASML zelf omschreef het in het jaarverslag van 2020 als “no walk in the park”. De kans op vertraging of andere problemen bij de ontwikkeling van de volgende generatie is dus aanwezig.

Daar komt bij dat ASML’s positie als marktleider in deze sector inmiddels zo cruciaal is geworden dat het bedrijf ook te maken krijgt met geopolitieke krachten. De Amerikanen hielden al met succes de verkoop van EUV-machines aan China tegen en nu oefenen ze steeds meer druk uit om ook de levering van de oudere deep uv-technologie (DUV) aan China aan banden te leggen. Die druk van de VS kan dus van invloed zijn op de toekomstige omzetten van ASML.

Chinese chips
Grootverbruiker China importeerde in 2020 voor 380 miljard dollar aan chips. Het is het land een doorn in het oog dat het voor de levering van die broodnodige chips afhankelijk is van bedrijven uit de VS (Intel, Qualcomm, AMD) Zuid-Korea (Samsung, SK Hynix) en zelfs Taiwan (TSMC en UMC). In het ambitieuze tienjarenplan Made in China 2025 staat dan ook als doelstelling dat China in dat jaar 70 procent van de benodigde chips zelf wil kunnen fabriceren.

Deze plannen worden door met name de VS fanatiek gedwarsboomd, maar het is duidelijk dat er in China inmiddels veel onderzoeksbudget en subsidies richting de eigen chipsector vloeien. Het donkerbruine vermoeden bestaat dat bij het verwezenlijken van de doelstellingen ook bedrijfsspionage niet geschuwd wordt.

In de documentaire geeft ASML-ceo Peter Wennink ook aan dat de beveiliging bij ASML een voortdurend punt van zorg is: “Je moet ervan uitgaan dat er gespioneerd wordt. Dit is een strategische plek geworden. Er werken honderden mensen in de information security. Ik denk dat we vijftig, zestig miljoen per jaar uitgeven om onze informatie te beveiligen.”

Buffett
Desalniettemin biedt de documentaire een goed zicht op de enorme complexiteit van de technologie die ASML ontwikkelt en daarmee een interessant kijkje in de keuken van een wereldwijde topspeler in de tech-sector. Het advies van Warren Buffett ‘never invest in a business you cannot understand’ indachtig, is Het geheim van ASML voor elke belegger dus het kijken waard.

Documentaire: Het geheim van ASML
Tegenlicht Dossier: A chip down memory lane: zo werd ASML de allergrootste
Tegenlicht Dossier: Hoe kan Europa concurreren op de wereldwijde chipmarkt?