Na vijf uur overleg tussen de top van ING en een zaal vol aandeelhouders was de verbijstering voelbaar. Zowel de raad van bestuur als de raad van commissarissen zag het door hen gevoerde beleid en toezicht over het afgelopen jaar afgekeurd. Bijna twee derde van de uitgebrachte stemmen gaf de functionarissen van ING een dikke onvoldoende. Een dergelijke massale afwijzing kwam zelden eerder voor en dan nog alleen bij ondernemingen die in zeer heftige omstandigheden verkeerden. In 2011 protesteerden aandeelhouders van TNT tegen de manier waarop het toenmalig post- en expresbedrijf zichzelf opsplitste. Het door fraude geplaagde Imtech – inmiddels failliet – trok in 2013 het verzoek tot decharge in na dreigende afkeuring.

Ongeloof
President-commissaris Hans Wijers typeerde het debacle als een “uiting van teleurstelling” over de schikking die ING vorig jaar trof naar aanleiding van een langjarige periode van wetsovertredingen bij de bank die diverse gevallen van witwassen mogelijk maakten. Daarmee zocht de president-commissaris wel erg eenzijdig naar oorzaken die in het iets verdere verleden liggen – de witwasaffaires in de periode 2010-2016. Aandeelhouders hadden echter voldoende kritiek op het acteren van de top van ING in het afgelopen jaar.

De recordboete van 775 miljoen euro die ING vorig jaar kreeg opgelegd is één ding. Aandeelhouders bleken nog steeds vol ongeloof over de enorme nalatigheid bij Nederlands grootste bank. Dat geldt evenzeer voor de manier waarop ING heeft gecommuniceerd over de boete, waarvan de omvang bij beleggers als een donderslag bij heldere hemel kwam. Ook ING was “in shock” toen men hoorde van de boete en dat klinkt nog steeds weinig geruststellend. Blijkbaar had de bank niet in de gaten hoe fout er in het verleden was geopereerd en had men totaal niet in de gaten hoe hoog het Openbaar Ministerie deze zaak opvatte.

Gezichtsblindheid
Het was niet het eerste bewijs van gezichtsblindheid bij ING vorig jaar. Eerder had de raad van commissarissen een forse loonsverhoging voor het bestuur voorgesteld, terwijl het op de hoogte was van een deel van de witwasovertredingen die toen nog publiek gemaakt moesten worden. Na een storm van kritiek trok ING de loonsverhoging in maart vorig jaar in, maar de schade aan het imago van de bank was al een feit. Het ergste – de witwasaffaire – moest toen nog komen.

Het weigeren van decharge mag dan niet meteen praktische consequenties hebben voor ING, de gevolgen zijn groot. De massale tegenstem kwam niet alleen van de VEB, PGGM en APG, maar moeten ook gezocht worden bij? grote internationale beleggers van de bank. Het zijn deze aandeelhouders die zich maar zeer zelden openlijk tegen een onderneming keren. ING ligt overhoop met een groot deel van zijn aandeelhoudersschare en zal een aanzienlijke inspanning moeten verrichten om die situatie ten goede te keren. Recente onderzoeken in bijvoorbeeld Italië helpen daarbij niet. En ook de vage commentaren op de geruchten over fusiegesprekken met Commerzbank zorgen voor onzekerheid over de plannen van ING.

Kloof
Opvallend in de aandeelhoudersvergadering was ook de rol van KPMG. De controlerend accountant namens deze firma benadrukte dat ING tijdig en correct gecommuniceerd had over de miljoenenboete. Ook de globale mededeling die ING deed bij de publicatie van de halfjaarcijfers, nauwelijks een week voor bekendmaking van de witwasboete, was volgens KPMG in orde. De accountant schermde met boekhoudregels en termen als “concreet”. Dat is zonder meer het kader waarbinnen hij moet functioneren. Tegelijkertijd  vergat hij daarbij dat het bij majeure, buitengewone gebeurtenissen als de witwasaffaire niet alleen om de letter van regels gaat maar ook om de geest.

De accountant nam omstandig de tijd om uitleg te geven over de maatregelen die ING heeft getroffen naar aanleiding van de witwasaffaire; het was een presentatie die haast geschreven leek om door een ING-bestuurder uitgesproken te worden. De steun van de accountant voor ING was stellig en de stemuitslagen maakten pijnlijk duidelijk hoe groot de kloof is tussen accountant en een belangrijke groep gebruikers van de jaarrekening, beleggers.

Vertrouwen is het belangrijkste bezit, zo was de boodschap van ING-voormannen Ralph Hamers en Hans Wijers afgelopen maanden. De bank zal er alles aan moeten doen om dat bezit weer op de juiste manier te laten doorwegen. Dat is een absolute voorwaarde op de aandacht weer te verleggen naar de operationele gang van zaken en strategische plannen van de bank. Aandeelhouders snakken naar die toekomst.