Voor bestuurders en commissarissen eindigt een boekjaar pas echt als aandeelhouders hun decharge hebben verleend voor het gevoerde beleid. Met die goedkeuring hoeven bestuurders normaal gesproken minder te vrezen voor juridische stappen tegen hun handelen.

De felbegeerde decharge heeft het Philips-bestuur over 2022 niet gekregen. Met een uitzonderlijke grote tegenstem van ruim 76 procent van de stemmen keurden aandeelhouders het Philips-beleid over afgelopen jaar af.

Hoewel dat geen onmiddellijke, concrete implicaties heeft, is het een enorme klap voor het bestuur van Philips. In recente jaren heeft alleen het ING-bestuur in 2019 eenzelfde schaamtevol lot moeten ondergaan. Toen toonden aandeelhouders massaal hun afkeuring na de grootschalige witwasaffaire bij de bank. 

Vooral Van Houten
De harde kritiek op Philips treft vooral het beleid van de in oktober 2022 opgestapte ceo Frans van Houten. Onder zijn leiding heeft het debacle met de beademingsapparatuur tot wasdom kunnen komen. Dit leidde tot aanzienlijke gezondheidsrisico’s bij tienduizenden gebruikers van deze apparaten wereldwijd.

Hoewel Philips al jaren op de hoogte was van problemen met deze zogenoemde apneu-apparaten, hield het dit verborgen voor de buitenwereld. Toen de problemen alsnog in het openbaar kwamen, daalde het vertrouwen in de onderneming pijlsnel. Op de vertwijfeling bij patiënten volgde onzekerheid bij beleggers waardoor miljarden aan ingelegd kapitaal verdampte. 

Rode kaart
De vergadering met aandeelhouders van Philips had het sluitstuk van een rampjaar moeten worden. Dat Philips liever vooruit wil kijken, bleek al tijdens de toespraak waarmee de nieuwe ceo Roy Jakobs de vergadering in gang zette. Hij liet weten dat Philips “geleerd heeft van recente uitdagingen” en dat hij  vol optimisme is over de toekomst van het bedrijf.

VEB-directeur Gerben Everts, aanwezig namens duizenden beleggers, sprak over een “gitzwart jaar”. Hij sprak over een rode kaart voor voormalig topman Frans van Houten en zijn team. “Bij Philips past goudgerande eerlijkheid. Geen vals spel”. Hij hekelde de botte houding van Van Houten ten aanzien van zijn eigen beloning. Van Houten eiste een contractueel vastgelegde bonus geheel op. 

Hoewel de massale afkeuring van het beleid van Philips vooral oud-topman Van Houten trof, was hij niet de enige die decharge werd onthouden. Decharge werd gevraagd voor het gehele bestuur voor heel 2022 en onthouding daarvan trof ook de medebestuurders Bhattacharya, Van Ginneken en Jakobs die in de herfst de leiding overnam. Vooral van die laatste had meer medeleven met patiënten en beleggers verwacht mogen worden tijdens de dialoog met aandeelhouders. In eerste instantie sprak de topman vooral over de enorme waardering die de onderneming kreeg van klanten. Hij voegde eraan toe dat “er risico’s aan beleggen zitten”.

Volgens VEB-directeur Everts deed hij daarmee de gigantische problemen bij apneu-klanten tekort en gingen de niet-gemelde onregelmatigheden bij Philips het normale beleggingsrisico ver te boven. Het was pas op vragen van aandeelhouders dat Jakobs enige spijt betuigde voor de gebeurtenissen rond het apneu-dossier.

President-commissaris Feike Sijbesma had beter begrepen dat herstel van vertrouwen begint bij kritisch en begripvol terugkijken. Hij koos zijn woorden voorzichtig, ook al omdat Philips nog de nodige juridische hobbels te nemen heeft voordat het verleden echt kan worden afgesloten.

Nog voor de uiteindelijke stemming over de decharge legde Sijbesma zich neer bij de forse tik van aandeelhouders voor het bestuur. De president-commissaris ziet een dubbele boodschap in de afkeuring van aandeelhouders en de motivatie hiervoor. Enerzijds is het een signaal van afkeuring voor de voormalige ceo, anderzijds is er steun voor het huidige bestuur. Sijbesma zette die analyse kracht bij door herhaaldelijk en nadrukkelijk de blaam bij ‘zijn’ voormalige topman Van Houten neer te leggen.

De raad van commissarissen kreeg wel decharge en ook het tijdelijk aanblijven van financieel directeur Bhattacharya en een tweetal commissarissen werd goedgekeurd. 

Spannende maanden
Voor Philips wachten nu spannende maanden. Dit jaar zal de onderneming de interne structuur weer op orde moeten krijgen, operationeel moeten uitblinken en het vertrouwen van klanten en financiële markten terugwinnen. Compensatie van gedupeerde partijen zal daarvan onlosmakelijk onderdeel uitmaken. De VEB heeft Philips aangesproken namens beleggers. De VEB bemerkt aanzienlijke steun voor haar procedure, niet alleen van Nederlandse particuliere beleggers, maar ook van institutionele beleggers wereldwijd.