Het is al de vierde keer in vijf jaar dat de grootste maaltijdkoerier van Europa met een nieuw beloningsvoorstel komt. Dit voorstel wordt op 17 mei aan de aandeelhouders voorgelegd tijdens de aandeelhoudersvergadering (ava) van JET. Het vierkoppige JET-bestuur ziet -als het voorstel wordt aangenomen- zijn vaste salaris vanaf dit jaar flink stijgen. Het basissalaris van topman Jitse Groen gaat ruim 37 procent omhoog, van 488 duizend euro naar 670 duizend euro. Cfo Brent Wissink gaat er procentueel zelfs net iets meer op vooruit; zijn basissalaris loopt op van 462 duizend euro naar 645 duizend euro.

De commissarissen onder leiding van TomTom-bestuurder Corinne Vigreux voeren als argument voor de verhoging aan dat JET “groter en complexer” is geworden. De huidige salarissen stammen nog uit 2019, schrijven zij. Die zijn vastgesteld voordat JET het Britse Just Eat kocht en zich verslikte in de miljardenovername van Grubhub.

Bonuskrik
De beurskoers is mede door de waardevernietigende overname van Grubhub en door een zwabberende strategische koers de afgelopen twee jaar met 85 procent gedaald. Dat maakt het moment van deze salarisverhoging ongelukkig. Bestuurders worden nu in de vorm van een hoger basissalaris en mogelijk hogere bonussen beloond voor slecht uitgepakte strategische keuzes die aandeelhouders miljarden hebben gekost.

Omdat het vaste salaris de grondslag is voor de variabele beloning die het JET-bestuur kan ontvangen, zorgt de salarissprong bovendien voor opwaartse druk op de jaarbonus en de meerjarenbonus. Die laatste bonus is afhankelijk van bedrijfsprestaties gemeten over een periode van drie jaar.

Aan de voorwaarden voor mogelijke bonussen hebben de commissarissen ook gesleuteld (zie tabel). De bonusdoelen zijn meer gericht op winst en minder op groei. De jaarbonus kan op maximaal anderhalf keer het basissalaris uitkomen. Als nieuwe doelstelling wordt winstgevendheid per order geïntroduceerd. Dat target vervangt de oude doelstelling aantal actieve klanten en bepaalt voor 15 procent de jaarbonus, die in contanten wordt uitgekeerd.

Jaarbonus JET-bestuur wordt meer afhankelijk van winstgevendheid

Bron: rapportages JET, inventarisatie VEB

De methodiek voor het bepalen van de langetermijnbonus verandert iets ingrijpender. Die is afhankelijk van vier doelstellingen die ieder voor een kwart de uiteindelijke bonus bepalen.

Twee daarvan zijn nieuw. Voortaan worden bestuurders afgerekend op kasstroom- en ESG-doelstellingen. Dat gaat deels ten koste van het target ten aanzien van de beurskoersontwikkeling (TSR). Het relatieve belang van het aandeelhoudersrendement daalt in het nieuwe beloningspakket van 37,5 procent naar 25 procent.

Weer meer nadruk op winst en cashflow voor meerjarenbonus

Bron: rapportages JET, inventarisatie VEB

Vaak aangepast
Het is de vierde keer in vijf jaar dat de commissarissen het beloningsbeleid herzien. Dat illustreert misschien wel het beste hoe vaak JET de afgelopen jaren de strategische koers aanpaste. Het beloningsbeleid hobbelde telkens achter de zwalkende strategie van de maaltijdbezorger aan.    

Even terug in de tijd. In september 2016 trok het toenmalige Takeaway, het moederbedrijf van Thuisbezorgd.nl, naar de beurs. Het bedrijf was destijds al de grootste in Nederland en België en was ook bezig met het veroveren van Duitsland.

Het beloningsbeleid van Takeaway was ook hierop toegespitst. Takeaway moest de winst in thuismarkt Nederland verder opkrikken en zowel het verlieslatende Duitsland als het hele concern zou twee tot drie jaar na de beursgang winstgevend moeten zijn (positieve ebitda). De winstgevendheid bepaalde 40 procent van de totale bonus. Het beloningsbeleid had toen nog geen component voor de korte termijn.

Eind 2018 nam Takeaway de Duitse activiteiten van Delivery Hero over en haalde de maaltijdbezorger in één keer twee concurrerende bestelwebsites uit de lucht – Lieferheld en Pizza.de. In 2019 was Duitsland en ook heel Takeaway winstgevend. Tot dit moment liep alles redelijk volgens het plan van Groen.

Groeien, groeien en groeien
Begin 2020 belandde Takeaway in een biedingsstrijd met investeerder Prosus om de Britse maaltijdbezorger Just Eat. Prosus werd overboden en met de overname van Just Eat betrad het moederbedrijf van Thuisbezorgd.nl het strijdtoneel in (onder andere) het Verenigd Koninkrijk (VK).

Just Eat had echter marktaandeel verloren aan nieuwere spelers als Uber Eats en Deliveroo. Met enkele tientallen miljoenen euro’s aan marketingbudget moest JET zich terugvechten in het VK.

JET-topman Groen gaf toen het volgende aan over de strategie: “Het is heel gemakkelijk om de omzet te verdubbelen (door korting te geven en meer logistiek toe te voegen). Maar wij willen geen bedrijf zijn dat zoiets doet. We willen een duurzaam bedrijf opbouwen en geen fantasiebedrijf”.

Beloningsbeleid 2020
Om het JET-bestuur te prikkelen, werd in 2020 een korte-termijnbonus geïntroduceerd. Deze bonus was gebaseerd op drie financiële maatstaven: aantal bestaande klanten, aantal nieuwe klanten en aantal orders per klant. De nadruk in het beloningsbeleid kwam te liggen op versnelde ordergroei. Winstgevendheid was niet langer belangrijk.

Tijdens de ava van dat jaar vroegen beleggers of de scheve balans tussen groei- en winsttargets wel deugdelijk was. Een overmatig accent op (omzet)groei zonder overtuigend perspectief op winstgevende perioden kan een bedrijf schade toebrengen. En wilde Groen niet juist een duurzaam bedrijf opbouwen? De vragen van de aandeelhouders werden echter door de (inmiddels vertrokken) president-commissaris Adriaan Nühn weggewuifd.

JET verkoos marktaandeel boven ebitda en wilde het aantal orders versneld doen toenemen. Door oplopende marketinguitgaven en het aansluiten van nieuwe restaurants op het platform steeg het aantal orders - ook geholpen door corona - na de overname van Just Eat explosief. Tegelijkertijd liepen de verliezen steeds verder op. 

Kort na de overname van Just Eat kwam een nog grotere stap met de overname van de Amerikaanse sectorgenoot Grubhub, voor ruim zeven miljard dollar (6,4 miljard euro). Die overname heeft rampzalig uitgepakt. JET moest miljarden afschrijven en Grubhub staat inmiddels alweer in de etalage.

Draaien naar winst
In het eerste halfjaar van 2021 leed JET een nettoverlies van bijna een half miljard euro. In een poging verontruste beleggers te sussen, zei Groen dat “de piek van de absolute verliezen nu is bereikt”. Tijdens de investeerdersdag in oktober 2021 herhaalde Groen dat de verliezen na dat jaar zouden dalen.

De aandeelhouders waren toen echter wel zo’n beetje klaar met de vage vergezichten en tegenvallers die de maaltijdbezorger keer op keer naar buiten bracht.  

Tijdens de ava van vorig jaar stelden de commissarissen voor het eerst voor de jaarbonus (deels) afhankelijk te maken van een winstmaatstaf, het aangepaste bedrijfsresultaat (ebitda, oftewel winst voor rente, belastingen en afschrijvingen). Dat criterium zou voortaan voor 30 procent moeten meewegen.

Gat ebitda en kasstroom
Toevallig of niet, sindsdien is de winstgevendheid verbeterd. De ebitda kwam vorig jaar uit op 19 miljoen euro (2021: min 350 miljoen euro). Begin dit jaar zei Groen bovendien op koers te liggen voor een ebitda-winst van 225 miljoen euro in 2023.

Beleggers reageerden in eerste instantie euforisch. Pas later drong het besef door dat er tussen dit ebitda-cijfer en het kasgeld dat het bedrijf daadwerkelijk binnenstroomt nog een enorme kloof zit van ongeveer een half miljard euro. Winst laat de kas niet rinkelen bij JET. Ook de vrije kasstroom van JET zal structureel positief moeten zijn om succesvol te worden.

Die boodschap lijkt nu ook tot Corinne Vigreux, hoofd van de beloningscommissie, te zijn doorgedrongen. Met de introductie van een kasstroomdoelstelling voor de meerjarenbonus (voor 25 procent) zouden bestuurders zich meer moeten richten op cashgeneratie. Zo hobbelt het beloningsbeleid alweer achter de strategische koers van JET aan.