Beleggen in materialen en goederen, zoals olie, goud en koper, doe je niet voor de inkomsten, maar puur voor de waardevermeerdering. Dit kan soms tijdelijk heel goed uitpakken. Voor de meeste beleggers is dit soort beleggingen minder geschikt, mede door de grilligheid van de prijzen. In een beleggingsportefeuille kan deze beleggingscategorie dan hooguit dienst doen om bepaalde risico’s te verminderen.
Het grootste verschil tussen beleggingen in aandelen en obligaties aan de ene kant, en materialen en goederen aan de andere, is dat bij de laatste categorie geen sprake is van inkomensstromen. Materialen en goederen genereren geen inkomsten, en er zijn dus geen uitkeringen die de bezitter ontvangt. Wel zijn er kosten verbonden aan het aanhouden van fysieke goederen, voor de opslag, eventuele verzekeringen, en het transport.
Beleggers die hun geld steken in materialen en goederen zetten dus in op een stijging van de prijs, gebaseerd op verwachtingen voor de toekomst. Een goede waardering op basis van verwachte kasstromen of (rente)uitkeringen is voor materialen en goederen niet mogelijk. In de meeste gevallen is het beleggen in grondstoffen met het oog op rendement daarom te kwalificeren als speculatie.
Er zijn echter ook andere redenen te bedenken om beleggingen in materialen en grondstoffen in de portefeuille op te nemen: als diversificatie en als een bescherming tegen bijvoorbeeld inflatie.
- Diversificatie: de correlatie* tussen de prijs van veel materialen en de prijs van aandelen en obligaties is vaak laag, soms zelfs negatief.
- Bescherming tegen inflatie: De prijs van materialen en grondstoffen speelt een grote rol in het inflatiecijfer, soms zitten grondstoffen zelfs direct in de berekening van dat cijfer. De inflatie wordt door het aanhouden van deze producten opgevangen, waar een oplopend prijspeil vooral bij obligaties direct ten koste gaat van de koopkracht van de belegger.
| *Correlatie |
|
Correlatie is de samenhang tussen de beweging van twee variabelen. Bij een hoge correlatie bewegen deze meestal tegelijk in dezelfde richting, bijvoorbeeld de rente op Nederlandse en Duitse staatsobligaties. |
Let hiermee wel goed op. Het is voor een belegger lastig om de vraag- en aanboddynamiek te overzien; periodes van over- en onderaanbod wisselen zich voortdurend af, dat maakt de het prijsverloop van veel grondstoffen lastig in te schatten. Daarnaast is het, zeker voor de langere termijn, lastig (en kostbaar) om daarop in te spelen. Vaak gaat dat via futures, derivaten die hun eigen haken en ogen hebben. Onderaan deze pagina staat meer informatie over futures en afgeleide producten.
Heel algemeen kan gesteld worden dat – om een breed gespreide portefeuille aan te kunnen houden – niet meer dan 10 procent van de portefeuille uit materialen en goederen zou moeten bestaan, maar maak vooral een afweging in je eigen situatie van de toegevoegde waarde van deze beleggingscategorie.
Edelmetalen en grondstoffen
Edelmetalen (zoals goud, platina en zilver) en grondstoffen (waaronder olie, aluminium, koper, nikkel, lood en zink) kunnen het risico van een beleggingsportefeuille verminderen, omdat hun prijs niet of zelfs tegengesteld varieert met de koersbewegingen op de aandelen- of obligatiemarkt. Zo zijn er verschillende voorbeelden te geven, waarin een plotseling sterk stijgende olieprijs voor dalende aandelenkoersen heeft gezorgd. Of situaties waarin aandelenkoersen daalden, maar de prijzen van edelmetalen juist stegen.
In het algemeen geldt dat een hoge inflatie slecht is voor aandelen, maar positief doorwerkt in de prijzen van grondstoffen. Of eigenlijk is het ook vaak andersom: stijgende grondstofprijzen werken door in de prijzen van eindproducten die als basis dienen voor de inflatieberekeningen.
Het toevoegen van een ‘paar vaten olie’ aan de portefeuille heeft dan een dempend effect op het risico. Bedenk wel dat het ook een dempend effect heeft op het verwachte rendement.
Als alternatief kun je beleggen in beursgenoteerde ondernemingen die de grondstoffen zelf winnen, zoals de olie- en gassector of mijnbouwers. Zij profiteren van prijsstijgingen, al is het effect vaak niet één op één terug te zien. Bij ondernemingen spelen tal van andere factoren een rol, zoals operationele efficiëntie, financiering, (politieke) risico’s en de eigen kosten en mogelijkheden om grondstoffen te winnen.
Goud als schokdemper
Het materiaal dat als belegging het meest tot de verbeelding spreekt, is goud. Het edelmetaal wordt gezien als veilige haven in onrustige tijden op de beurs. Sommige beleggers kopen goud uit angst voor een economische depressie, terwijl andere kopers het edelmetaal aanschaffen om zich in te dekken tegen de gevolgen van monetair beleid van centrale banken.
De geschiedenis laat zien dat het edelmetaal een goede hedge kan zijn. Tijdens het knappen van de internet- en technologiebubbel aan het begin van deze eeuw en in de krediet- en eurocrisis toonde goud zijn functie als veilige haven, en steeg de waarde terwijl aandelenkoersen daalden. Dat neemt niet weg dat de prijsstijging van goud over langere termijnen gezien achterblijft bij het rendement dat op aandelen kan worden behaald.
Lees meer over het beleggen in goud:
Verzamelobjecten
Binnen de beleggingscategorie materialen en goederen nemen de verzamelobjecten een aparte plaats in. Een goed voorbeeld daarvan is de postzegel. In de jaren zeventig van de vorige eeuw was menigeen ervan overtuigd dat postzegels alleen maar meer waard zouden worden.
Zelfs serieuze financiële instellingen gingen over tot het aankopen van partijen postzegels. Gedurende enige jaren gingen de prijzen inderdaad omhoog. Rond de eeuwwisseling bleek echter dat de meeste postzegels sterk in waarde waren gedaald.
Een oude postzegel is een eindproduct dat alleen als verzamelobject waarde heeft, de productiewaarde is nagenoeg nul. Hetzelfde geldt in meer of mindere mate voor kunst, stripboeken, horloges, dure wijn, whisky, diamanten en sieraden. Er kunnen uiteraard kenners zijn die aantrekkelijke objecten vinden en die voor meer kunnen verkopen, maar in algemene zin horen dergelijke verzamelobjecten niet thuis in een beleggingsportefeuille.
Fysiek aanhouden?
Beleggingen in materialen en goederen hoef je niet zelf fysiek aan te houden. Er zijn verschillende financiële instrumenten waarmee beleggers kunnen profiteren van de prijsontwikkeling van deze grondstoffen, zoals trackers en beleggingsfondsen. Via de VEB Fondsselector vind je ook fondsen die (indirect) beleggen in grondstoffen.
Pas op met futures en andere afgeleide producten
Er zijn allerlei afgeleide instrumenten die de prijs van een grondstof volgen, vrijwel zonder uitzondering ongeschikt voor particuliere beleggers. Die groep kan hier wel mee in aanraking komen via fondsen die gebruikmaken van deze instrumenten. Deze fondsen houden de grondstof niet fysiek aan, maar beleggen doorgaans via een mandje futures of hebben overeenkomsten (in de vorm van ‘swaps’) met een grote financiële partij om de prijsontwikkeling na te bootsen (synthetische replicatie).
Vooral futures vormen een uitdaging: het is best lastig de prijs van grondstoffen over een langere periode hiermee goed te volgen. De toekomstige prijs van futures en de ontwikkeling daarvan, kan flink afwijken van de spotprijs (de actuele prijs).
Met futures kun je tegen een vooraf vastgestelde prijs in de toekomst een grondstof kopen (of verkopen). Wanneer de prijs van de grondstof stijgt, levert dit winst op. Wanneer de future aan het einde van de looptijd komt, beweegt de prijs steeds meer richting de spotprijs die op dat moment op de markt geldt.
Bij het aflopen van de futures vindt in principe fysieke levering plaats. De meeste beleggers en fondsen willen de goederen echter niet daadwerkelijk ontvangen (en banken of brokers kunnen maatregelen treffen om dat te voorkomen, een belegger doet er verstandig aan om te informeren naar het beleid).
Bovendien willen grondstofbeleggers vaak hun positie behouden om van verdere prijsstijging te kunnen profiteren. De contracten die dichtbij het einde van hun looptijd zijn, moeten daarom worden verkocht en ingeruild voor nieuwe, langer lopende contracten. Dat heet doorrollen, en leidt tot transactiekosten.
De futuresmarkt is bij een oplopende grondstofprijs in contango; de prijs voor levering in de toekomst is hoger dan de actuele prijs. Dat betekent dat nieuwe futures steeds tegen een hogere prijs moeten worden aangekocht dan waartegen de bijna aflopende futures worden gesloten.
Deze situatie is op de markt gebruikelijk, vanwege de kosten van fysieke goederen: de futurekoper krijgt de goederen in de toekomst geleverd, en heeft in de tussentijd geen opslagkosten. De futureverkoper wil ten opzichte van de spotprijs gecompenseerd worden voor deze kosten.
Door deze structuur kun je met de opbrengst van de verkoop van een bestaand contract steeds minder nieuwe contracten kopen. Dit zijn zogeheten kosten voor het doorrollen van de futurecontracten, en komen bovenop de transactiekosten. Het kan dan gebeuren dat je dus nauwelijks rendement maakt of zelfs een negatief rendement ondanks dat de prijs van de onderliggende grondstof oploopt.
Andersom kan ook: in geval de prijs voor levering van de grondstof in de toekomst lager is, is sprake van backwardation en dan kun je met de opbrengst van een huidig contract bij doorrollen naar een nieuw contract dat verder in de toekomst pas afloopt juist meer nieuwe contracten kopen. Dan behaal je winst bij het doorrollen.
Echter, wanneer je inzet op een hogere grondstofprijs zit je snel in een situatie van contango. Je kunt vooral profiteren wanneer de grondstofprijs stijgt tijdens de looptijd van het futurecontract dat je bezit. Daarmee is het vooral een instrument voor de kortere termijn.
Er zijn allerlei etf’s die blootstelling bieden aan grondstoffen. Wanneer deze onderliggend met futures werken de koers van een fonds steeds verder gaan afwijken van de ontwikkeling van de grondstofprijs. Een voorbeeld deed zich voor in april 2020 op de oliemarkt. Het is dus belangrijk om bij het kopen van een fonds in materialen en goederen goed na te gaan waar je geld uiteindelijk in wordt gestopt.
Download H5 over Materialen en goederen uit 'Beleggen kun je zelf'