Het selecteren van een bank of broker is een belangrijke beslissing. Veel beleggers blijven jaren of zelfs tientallen jaren bij dezelfde partij en dan zijn veiligheid, kosten, maar ook een soepele en prettige dienstverlening zwaarwegende aspecten.  

Veel vragen van beleggers die binnenkomen bij de VEB gaan over de veiligheid en over de voorwaarden van financieel dienstverleners. In deel 2 van het Brokeronderzoek 2024 (deel 1 stond in Effect #9, klik hier) daarom een uitgebreid overzicht van de veiligheidsconstructies en van de tarieven en voorwaarden van de onderzochte banken en brokers.  

1. Veiligheid en compliance 

Vermogensscheiding 
Alle partijen in het brokeronderzoek uit Effect 9 geven aan de beleggingen van klanten van hun eigen vermogen te scheiden. Dit is een wettelijke verplichting in Nederland. Beleggingen kunnen worden ondergebracht in afzonderlijke juridische entiteiten of bij derden zoals effectenbewaarinstellingen. Dit kunnen ook buitenlandse bewaarbedrijven zijn. Wanneer dit goed wordt uitgevoerd, zijn beleggers in principe beschermd, zelfs als de broker failliet gaat. Er zijn uitzonderingen: bij beleggingen die worden gekocht met geleend geld of bepaalde derivaten is vermogensscheiding niet altijd van toepassing. 

Uitlenen 
Een bijkomend risico kan ontstaan als effecten worden uitgeleend, omdat dit een tegenpartijrisico met zich meebrengt. Bij sommige brokers kunnen beleggingen worden uitgeleend aan derden, waarbij de broker zelf de tegenpartij is en voor de ingeleende effecten onderpand aanhoudt. LYNX en Easybroker geven aan dat standaard geen aandelen worden uitgeleend, maar ze bieden wel de mogelijkheid om deel te nemen aan het Stock Yield Enhancement Program van Interactive Brokers (IB). In dat geval fungeert IB als de contractuele tegenpartij, en beleggers ontvangen 50 procent van de rente die de inlener betaalt. Ook bij Saxo kan uitlenen (Securities Lending) worden ingeschakeld, waarbij de belegger de helft van de baten ontvangt. Saxo is de inlenende partij van de effecten en daarmee de tegenpartij van de belegger.  

Brokers houden doorgaans zekerheden aan om het risico te beperken dat zij hun verplichtingen voor het terugleveren van de effecten niet kunnen nakomen. Hoe hoog dat onderpand is, kunt u vinden in de informatie van de betreffende dienstverlener. 

Kennisexamen 
Voordat bepaalde beleggingsproducten kunnen worden gekocht, moeten beleggers een kennis- en ervaringstoets afleggen. Deze toets bestaat uit vragen over het product en de risico’s, en heeft als doel om te bepalen of de belegger voldoende inzicht heeft in de gevolgen van de aankoop van impactvolle of complexe financiële producten. De inhoud van de toets verschilt per broker, maar de vragen moeten volgens de toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) product-specifiek zijn en zowel de positieve als de negatieve kanten van het product belichten. 

Als een belegger zakt voor de toets, mag de broker een herkansing aanbieden. Volgens de regelgeving moet een belegger die de toets niet haalt, alleen worden gewaarschuwd. Het is niet verboden om de klant alsnog in het product te laten beleggen. De AFM ziet dit echter als onwenselijk.  

Het wrange is dat kennis- en ervaringstoetsen weliswaar een zekere waarde hebben, maar tegelijkertijd sommige beleggers kunnen afschrikken, waardoor zij overstappen naar aanbieders die niet aan deze regelgeving gebonden zijn. Dat kan juist aanzetten tot speculeren in plaats van beleggen; daarmee kan precies het tegenovergestelde effect ontstaan van hetgeen met de kennistoets is beoogd.

Klantonderzoek 
Daarnaast zijn banken en brokers verplicht om klantonderzoek te verrichten, volgens de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Dit klantonderzoek houdt onder andere in dat ongebruikelijke transacties worden gemonitord. Financiële instellingen hebben de vrijheid om het onderzoek naar eigen inzicht uit te voeren. Als een klant weigert om de gevraagde informatie te verstrekken, kan de bank of broker de relatie beëindigen of de rekening blokkeren. In extreme gevallen kunnen beleggingen zelfs worden verkocht. Dit benadrukt het belang van goede en tijdige communicatie met de broker. 

VEB-leden vragen regelmatig of banken of brokers persoonlijke financiële gegevens mogen opvragen, zoals een belastingaangifte. Volgens Kifid, het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening, dient de financiële dienstverlener uit te leggen waarom deze gegevens nodig zijn. De gevraagde informatie moet proportioneel zijn en noodzakelijk om het doel van het klantonderzoek te bereiken. In sommige gevallen gaan dienstverleners wel degelijk te ver, zo schreef VEB-directeur Gerben Everts in een column in Effect 4 van 2022. 

2. Tarieven en voorwaarden  

Overboeken portefeuille 
Beleggers die besluiten om hun portefeuille naar een andere bank of broker over te boeken, krijgen te maken met een procedure die tijd en geld kost. De broker waar u vertrekt, kan kosten in rekening brengen. Als dat zo is, dan gelden deze vaak per regel in de portefeuille. De VEB pleit voor soepele overboekingen zonder (hoge) kosten, maar de tarieven kunnen flink uiteenlopen, zoals is te zien in de tabel op pagina 37. Daar leest u ook welke brokers de kosten van de oude partij kunnen vergoeden.  

De meeste brokers geven aan dat het overboeken van een portefeuille met bijvoorbeeld vijf verschillende etf’s op Euronext Amsterdam, tien aandelen op Europese beurzen en tien aandelen op de Amerikaanse beurs ongeveer vijf tot tien werkdagen duurt. Bij Easybroker (twee tot drie weken) en LYNX (vier weken) kan dit langer duren. De termijn hangt volgens de brokers vooral af van het type beleggingsproduct, niet zozeer van het aantal regels dat wordt overgeboekt. Daarbij komt dat het binnen de overboekingsperiode niet mogelijk is te handelen in de betreffende effecten. 

De partijen die een bedrag per portefeuilleregel rekenen, geven aan dat dit betrekking heeft op personeels- en systeemkosten. De kosten voor de belegger zouden dat weerspiegelen. Er is afstemming nodig met de nieuwe broker. Opvallend is wel dat Saxo aangeeft dat de kosten die deze bank maakt niet per individuele portefeuilleregel gelden, maar dat de klant wel betaalt per afzonderlijk beleggingsproduct. 



Verkopen 
Een andere mogelijkheid is om een bestaande portefeuille te liquideren, waarna de verkoopopbrengst kan worden overgeboekt naar de nieuwe partij; dan heeft de belegger wel aan beide kanten transactiekosten. Daarnaast duurt het vaak één of twee dagen voordat de verkoopopbrengst volledig is afgewikkeld en beschikbaar is op de rekening. Eerder geld overboeken kan leiden tot een debetstand. 

Wijzigingen voorwaarden 
Beleggers moeten goed letten op de voorwaarden van hun broker. Een belangrijk kenmerk van de execution only-relatie is dat alle transacties voor eigen rekening en risico van de belegger zijn. Bij het openen van een rekening gaat de klant akkoord met de overeenkomst en de – doorgaans uitgebreide – algemene voorwaarden van de broker. 

Financiële dienstverleners hebben in beginsel de vrijheid om hun tarieven en voorwaarden te wijzigen, binnen de wettelijke kaders. Als een broker wijzigingen doorvoert, moet de klant hiervan op de hoogte worden gesteld. De termijn voor het aankondigen van wijzigingen varieert per broker: BUX informeert klanten minimaal veertien dagen van tevoren, terwijl DeGiro en LYNX een termijn van twee maanden hanteren. Andere partijen, zoals ABN Amro, Easybroker, ING, Rabobank en Saxo, hanteren een termijn van ten minste een maand. 

Aanmelden ava 
Beleggers die hun aandeelhoudersrechten willen uitoefenen, kunnen deelnemen aan aandeelhoudersvergaderingen (ava's) van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Tegen welke kosten kunnen zij zich aanmelden bij de verschillende brokers? 

De kosten staan in de tabel hieronder. Aanmelden bij ABN Amro, Easybroker, ING en LYNX is kosteloos. Met 100 euro per vergadering springt BUX er echt uit in negatieve zin. Beleggers die graag ava's bij willen wonen, kunnen beter kijken naar een andere broker.  



Creditrente 
Naast de effectendienstverlening, kan een broker ook concurreren op het gebied van de rentevergoeding op het kassaldo. De aangehouden cash bij partijen met een bankvergunning valt onder het depositogarantiestelsel in Nederland (ABN Amro, BUX, ING en Rabobank), Denemarken (Saxo) of Duitsland (DeGiro). LYNX en Easybroker zijn zelf geen bank. Kasposities worden via deze brokers aangehouden bij Interactive Brokers, die deze vervolgens onderbrengt bij diverse banken en geldmarktfondsen. Een overzicht van de rentepercentages die de brokers vergoeden op een cashsaldo in euro (houd er rekening mee dat deze ieder moment kunnen wijzigen): 

• ABN Amro: rente van 1,50 procent over het kassaldo tot 1,2 miljoen euro.  
• BUX: rente van 2,25 procent over het kassaldo tot 100.000 euro.  
  
  
• DeGiro: vergoedt geen rente op een positief kassaldo.  
  
  
• Easybroker: rentevergoeding op het kassaldo boven de 10.000 euro. Als de totale waarde van alle bezittingen op de rekening onder de (omgerekend) 100.000 dollar ligt, vindt wel een afslag plaats op het rentepercentage. Voor een eurosaldo is het rentetarief op peildatum 24 september maximaal 2,862 procent. 
  
  
• ING: rente van 1,25 procent over het kassaldo tot 1 miljoen euro. 
  
  
• LYNX: rente op het kassaldo boven de 10.000 euro. De belegger ontvangt de Interactive Brokers-rente minus 2 procent. Het percentage wordt omlaag aangepast voor rekeningen met een nettovermogenswaarde (NAV, alle beleggingen plus cash) onder de omgerekend 100.000 dollar. Voor een eurosaldo is het rentetarief op peildatum 24 september maximaal 1,362 procent.  
  
  
• Rabobank: rente van 1,70 procent over het kassaldo tot 20.000 euro, boven 20.000 euro tot en met 100.000 euro 1,60 procent, daarboven tot 5 miljoen euro 1,50 procent. 
  
  
• Saxo: alleen rente over het netto kassaldo (kaspositie minus eventuele marginverplichting) als dit hoger is dan 100.000 euro. Dan ontvangt de belegger wel rente over het gehele netto saldo. De belegger ontvangt een marktrente minus een afslag. Op peildatum 24 september was dit 1,65 procent voor rekeningtype Bronze, 1,90 procent voor Silver en 2,15 procent voor Gold.