1. De AEX: plus 17 procent
We beginnen dicht bij huis. Het is een cliché, maar de AEX-index heeft weer een bewogen jaar achter de rug. Kalenderjaar 2022 werd afgesloten op een stand van 689 punten. Vervolgens startte de AEX voortvarend: binnen een maand stond er 750 op de borden. Toen kwam een lang intermezzo waarbij de Amsterdamse hoofdindex alleen maar zijwaarts leek te kunnen bewegen. Tot eind oktober een ouderwetse eindejaarsrally werd ingezet. Al met al hebben beleggers in de AEX – inclusief herbelegde dividenden – ruim 17 procent kunnen bijschrijven. Ver boven het langetermijn-gemiddelde van zo’n 10 procent per jaar. 

Binnen de index zijn er flinke uitschieters. Aandeelhouders van ASMI en BESI zitten er deze kerst warmpjes bij. Met rendementen van respectievelijk ruim 100 en 150 procent waren het de grote winnaars van de opleving in de chipsector.  

Het succes op de beurs van Philips was minder vanzelfsprekend. Het bedrijf werd in 2022 flink afgestraft vanwege de affaire rond de apneu-apparaten in de Verenigde Staten. En dit jaar bleef dit dossier Philips achtervolgen met een in de nek-hijgende toezichthouder, nieuwe problemen met apparaten en het uitblijven van een schikking met het Amerikaanse OM. Hierbij speelt de VEB een actieve rol voor gedupeerde beleggers (zie deze link voor meer informatie). 

Toch is de koers van Philips tijdens 2023 weer wat opgekrabbeld, onder meer omdat de financiële doelstellingen iets konden worden opgeschroefd en het bedrijf meer controle op de toeleveringsketen kreeg. In totaal was het rendement op Philips dit jaar meer dan 50 procent. Ook hielp mee dat investeringsfonds Exor deze zomer een belang van 15 procent heeft genomen in het medisch technologiebedrijf. Desondanks is er nog een lange weg te gaan om alle verliezen van de apneucrisis goed te maken. 

Koersverloop van de Nederlandse winnaars in 2023 

Bron: Bloomberg. Cumulatief rendement (inclusief herbelegde dividenden) in procenten tijdens 2023. Peildatum 27 december 2023. 

2. De beste beurzen wereldwijd: Oostblok kampioen 
Veel beleggers zullen blootstelling hebben aan de AEX of de Amerikaanse S&P 500. Maar hoe deden deze indices het ten opzichte van de best presterende indices in Europa en de rest van de wereld? 

In landen met hyperinflatie boeken aandelenbeurzen vaak uitzonderlijk hoge rendementen in nominale termen. De lijst met best presterende beurzen wereldwijd wordt daarom aangevoerd door de beruchte namen. Zimbabwe is winnaar, gevolgd door Argentinië (MERVAL) en Venezuela (Caracas Stock Exchange).  

Het succes van de beurs van Zimbabwe wordt gestuwd door bedrijven als lokale bierbrouwer Delta Corp. Dat aandeel zag de koers dit jaar stijgen van 360 naar ruim 3000 Zimbabwaanse dollar. Helaas blijft er onder de streep - vanwege de sterke waardevermindering van de lokale munt - in euro’s weinig van het rendement over.  

Europa heeft een aantal verrassende winnaars in 2023. De beurzen van Polen, Hongarije en Griekenland presteerden met rendementen van ruim 40 procent (in euro’s) uitstekend.  

In Polen en Hongarije waren het enkele financials die de kar trokken. Daar zijn de banken PKO (Polen) en OTP (Hongarije) op de beurs de zwaargewichten. Dit jaar stegen deze aandelen allebei met meer dan 60 procent.  

Er kon worden geprofiteerd van gestegen rentes bij de lokale centrale banken. Zo piekte in Hongarije de rente van de centrale bank dit jaar op 18 procent. Het in Boedapest genoteerde OTP zag tijdens de eerste negen maanden van 2023 de nettowinst jaar-op-jaar met 77 procent stijgen. En dat vertaalde zich vervolgens ook in een hogere koers.  

Het rendement kreeg extra rugwind van de valutamarkten. De Poolse złoty en Hongaarse forint werden ten opzichte van de euro meer waard, waardoor het rendement uitgedrukt in euro’s hoger uitviel.  

In de Verenigde Staten behaalde de brede S&P 500 een uitstekend rendement van 26 procent (in dollars). Toch staat dat in schril contrast met de technologie-index NASDAQ 100, die beleggers een rendement van ruim 50 procent opleverde. Het waren dus vooral de tech-aandelen die voor de grote winsten zorgden. Chipmaker NVIDIA was daar de topper met een stijging van 220 procent. 

Van extreem rendement in Zimbabwe blijft na inflatiecorrectie niets meer over 

Bron: Bloomberg. Rendement (inclusief herbelegde dividenden) in procenten over 2023. Peildatum 20 december. 

3. Grondstoffen 
Tijdens 2023 schoten grondstofprijzen weer alle kanten op. Op de termijnmarkten stegen de prijzen van sinaasappelsap en uranium het hardst. Al zal niet elke belegger de handel in futures op bevroren sinaasappelsap dagelijks volgen. Volgens analisten werd de stijging veroorzaakt door een slechte oogst in Florida. 

Veel Nederlandse huishoudens zullen de forse daling van de lokale gasprijs (TTF Gas) wel als een welkome opsteker hebben ervaren. 

Verder behaalde de goudprijs dit jaar een recordstand. Toch was de stijging van 11,6 procent in 2023 niet heel spectaculair. Ook bewogen de koersen van zilver en olie per saldo niet veel. 

Grondstofprijzen laten flinke uitschieters zien 

Bron: Bloomberg. Prijsverandering in procenten tijdens 2023. Peildatum 20 december.

4. Obligaties 
In 2022 hadden obligatiemarkten al een beroerd jaar vanwege de opgelopen rente. Dit jaar stegen staatsrentes over de gehele linie eerst nog wat, om vanaf begin november weer een daling in te zetten.  

Zo stond de Nederlandse tienjaars-staatsrente aan het begin van dit jaar op 2,7 procent (yield to maturity). Vervolgens steeg deze door naar 3,3 procent. Ondertussen is de rente 2,2 procent; duidelijk onder het startniveau van dit jaar. 

Of je nou in staats- of bedrijfspapier in de VS of Europa hebt belegd: het leverde allemaal een positief rendement op. Wel zijn er wezenlijke verschillen. 

In de onderstaande grafiek zijn indices met elkaar vergeleken die een mandje obligaties uit een bepaald segment volgen. In de berekening van het rendement zijn zowel de koersuitslagen als de uitgekeerde coupons meegenomen. Het rendement is teruggerekend naar euro’s. 

In deze vergelijking komen obligaties uit de eurozone en opkomende landen (emerging markets) het beste uit de test. Met rendementen van meer dan 7 procent deden ze het tijdens 2023 veel beter dan hun Amerikaanse evenknieën. 

Als gevolg van de verzwakking van de dollar zagen Europese beleggers een deel van het rendement op Amerikaanse obligaties verdampen. 

Rendementen van obligaties op een rijtje 

Bron: Bloomberg. Rendement tijdens 2023 in euro’s uitgedrukt in procenten. Peildatum 20 december. 

5. Crypto’s: de bitcoin herstelde flink  
In het speculatieve hoekje van de financiële markten hebben crypto’s tijdens 2023 weer een opmars doorgemaakt. Waarbij de digitale munten – net als aandelen – in het laatste kwartaal pas echt op stoom kwamen. 

Na een piek van ruim 60 duizend dollar zakte de koers van bitcoin vorig jaar weg tot rond de 16 duizend dollar. Dit jaar lijkt de crypto met een stijging van 160 procent terug van weggeweest. 

Naast de bitcoin maakten wat kleinere munten Solana en Avalanche een nog grotere stijging mee. In het geval van Solana steeg de koers sinds het begin van dit jaar met 1.000 procent. Beide crypto’s vertoeven nu in de top 10 met de grootste marktwaarde. Al lopen ze met respectievelijk 45 en 15 miljard dollar nog ver achterop bij de 843 miljard dollar van bitcoin. 

In de volatiele wereld van crypto’s zijn zeker niet alleen succesverhalen op te tekenen. Er zijn talloze kleine munten die tijdelijk een opleving zagen om vervolgens weer door het putje te gaan.  

Van de wat grotere crypto’s staat ApeCoin sinds begin 2023 meer dan 50 procent in de min. Ook de waarde van PancakeSwap daalde dit jaar tientallen procenten. ‘Beleggers’ in deze twee zagen zo honderden miljoenen dollars aan marktwaarde verdampen. 

De grootste stijgers in cryptoland  

Bron: Bloomberg. Cumulatief rendement in procenten. Peildatum 27 december 2023. 

6. Amerikaanse ten baggers 
De bekende Amerikaanse fondsbeheerder Peter Lynch introduceerde ooit de term ten bagger, een aandeel dat tien keer over de kop is gegaan. 

Dit jaar zijn er in de Verenigde Staten enkele (kleinere) aandelen die deze prestatie hebben neergezet. Daarmee zetten ze zelfs de grote tech-aandelen – de zogenoemde magnificent seven – te kijk. 

Carvana Co. is de opvallendste stijger. De online marktplaats voor tweedehands auto’s leek vorig jaar dood en begraven. Het aandeel had toen een daling van 370 naar 4 dollar achter de rug en het bedrijf balanceerde op het randje van een faillissement. Dit jaar kon het tij worden gekeerd door een schuldherstructurering en kostenreducties. Toch staat de koers bij een huidige stand van 54 dollar nog ver onder de oude top. Carvana heeft momenteel een marktkapitalisatie van circa 10 miljard dollar. 

Applied Optoelectronics en Myomo hebben eveneens na een beroerd 2022 een recente rally doorgemaakt. Het gaat om kleinere bedrijven met een marktkapitalisatie van respectievelijk 811 en 133 miljoen dollar. Applied Optoelectronics houdt zich bezig met de ontwikkeling van technologie die onder andere voor glasvezelkabels wordt gebruikt. Myomo produceert medische apparatuur. 

Drie Amerikaanse ten baggers 

Bron: Bloomberg. Rendement in procenten tijdens 2023. Peildatum 27 december.