Als het aan de Tweede Kamer ligt moeten ondernemingen fors belasting gaan betalen als ze aandelen in het eigen bedrijf terugkopen. Na Prinsjesdag wist een aantal partijen een meerderheid voor die maatregel te vinden om zo  lastenverlaging voor lagere inkomens te kunnen bekostigen.

Ondernemingen moeten 17,65 procent belasting gaan betalen als ze eerder uitgegeven aandelen weer terugkopen. Daarmee zou het gedaan moeten zijn met een ‘gratis route’ die bedrijven gebruiken om aandeelhouders terug te betalen.

<>Hoe en waarom aandeleninkoop? Lees het hier

Of de maatregel doorgaat, hangt af van de Eerste Kamer die hierover nog moet stemmen. Te hopen valt dat de Kamerleden een aantal misverstanden rond aandeleninkoop op waarde schatten. Een overzicht:

Misverstand 1:
Inkoop van eigen aandelen is gratis voor bedrijven.

In eerste aanleg behandelt de fiscus inkoop van eigen aandelen hetzelfde als dividend. Er is dus gewoon belasting over verschuldigd. Onder specifieke omstandigheden hoeven beursgenoteerde ondernemingen geen belasting te betalen over ingekochte aandelen. Welk deel van de inkoop door beursfondsen niet belast is, is onbekend.  Wel is duidelijk dat terugkoop doorgaans wordt bekostigd uit eerdere winsten die al belast zijn. 

En als aandeleninkopen de koersen verhogen – omdat de winst over minder aandelen uitgesmeerd wordt – dan betalen aandeelhouders meer dan dertig procent belasting. Van een gratis geitenpaadje om geld door te sluizen is dus geen sprake. Inkoop van eigen aandelen is geen fiscale truc van bedrijven maar een rationele keuze voor de bestemming van geld.

Soms ontbreekt het ondernemingen aan goede alternatieven om het verdiende geld te investeren en liggen wilde overnames of verkeerde afslagen in het verschiet. Geld teruggeven in plaats van weggooien aan onzalige plannen is dan gewoon een goed idee. Bovendien voorkomt het interesse van vijandige overnemers die verlekkerd naar de volle kas kijken.

Misverstand 2:
Door inkoop van eigen aandelen profiteren buitenlandse beleggers van opbrengsten die Nederlandse ondernemingen bij elkaar hebben weten te schrapen.

Het is een feit dat de meeste aandelen van in Nederland genoteerde bedrijven in handen zijn van buitenlandse aandeelhouders. Deze buitenlandse aandeelhouders hebben geld geïnvesteerd door aandelen te kopen. Bij aandeleninkoop kunnen ze ingelegd geld terug krijgen – met winst of verlies. Dat is geen cadeautje maar een terugbetaling.

Bovendien verdienen veel ondernemingen met een beursnotering in Nederland hun geld grotendeels buiten de landsgrenzen. Het vermeende Nederlandse karakter heeft vooral te maken met de historie van het bedrijf of met het hier gevestigde hoofdkantoor.

Een klein deel van die internationaal verdiende winst kan voor aandeleninkoop gebruikt worden. Dat komt buitenlandse aandeelhouders ten goede, maar ook Nederlandse. Bijvoorbeeld pensioenfondsen die beleggen voor de lange termijn. Daarmee is aandeleninkoop ook een vorm van klantenbinding voor aandeelhouders met een langetermijnvisie.

Misverstand 3:
Belasten van aandeleninkoop levert genoeg geld op om voorgenomen plannen te bekostigen.

De Tweede Kamer nam onlangs een voorstel aan om het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen per 1 januari extra verhogen. Om die plannen te bekostigen, rekenden de initiatiefnemers van het plan op 1,2 miljard per jaar uit de voorgestelde heffing op aandeleninkoop.

Daarmee lijken de plannenmakers zich veel te rijk te rekenen. Inkopen zal naar verwachting veel minder populair worden voor ondernemingen. Overtollige winsten zullen weer meer in de vorm van dividend worden uitgekeerd.  Voor Nederlandse aandeelhouders kan de dividendbelasting verrekend worden en voor professionele buitenlandse aandeelhouders in de praktijk veelal ook.

Bovendien zal de opbrengst behoorlijk verschillen van jaar tot jaar. In slechte tijden is er immers minder winst en dus minder geld beschikbaar voor inkoop.

De regering zag en ziet het plan voor aandeleninkoop niet zitten. Een van de redenen daarvoor is dat de fiscale opbrengst zomaar 35 procent lager (EUR 770 mln) zal kunnen uitvallen dan de opgegeven 1,2 miljard euro.

<>Eerder deed het ministerie van Financiën onderzoek naar de fiscale behandeling van inkoop eigen aandelen. De VEB heeft haar inbreng gegeven. Lees de brief

Waarschijnlijk is zelfs de inschatting van het ministerie van Financiën – structureel 770 miljoen euro - te hoog. Bij eerdere pogingen van parlementariërs om aandeleninkoop volledig belast te krijgen, werd uitgegaan van een opbrengst van 500 miljoen euro .

Misverstand 4:
Belasting heffen doe je daar waar dit het minste pijn doet. Aandeleninkoop belasten is dan de beste optie
Geen enkele belastingmaatregel is zonder effect. Ook een heffing over aandeleninkoop niet. Werkgevers, beurzen en beleggers vrezen tal van nadelige gevolgen.

<>Lees de open brief in Het Financieele Dagblad van beleggers, werkgevers en de beurs

Een aantal van die gevolgen is vooral op langere termijn voelbaar, maar daarom niet minder schadelijk. Zo kan de heffing Nederland minder aantrekkelijk maken voor ondernemingen. Omringende landen kennen geen inkoopbelasting. Demissionair minister Micky Adriaansens van Economische Zaken vindt het innen van belasting op de inkoop van eigen aandelen een "vreselijk, vreselijk slecht plan".

Alternatieven om geld op te halen en extra uitgaven te dekken, zijn er wel degelijk in de beleggingssfeer. Verbied bijvoorbeeld het uit- en inlenen van aandelen om belastingconstructies mee op te zetten. Professionele beleggers ontkomen op deze manier aan dividendbelasting, zonder dat ze in strikt formele zin belastingfraude plegen. Maar in economische zin doen ze dat wel. Met optreden tegen dit zogenoemde dividendstrippen kunnen miljarden worden opgehaald. Daar ligt een realiseerbare dekking van miljarden.

<>Het kabinet liet ruim een jaar geleden strikter te willen optreden tegen dividendstrippen