Een luchtkasteel van vele miljarden wist het voormalige Duitse fintech-wonder jarenlang overeind te houden. Accountant EY stond erbij en keek ernaar, of -nog erger- keek bewust de andere kant op. EY is daarmee verantwoordelijk voor het veel te laat bekend worden van een Duitse fraude van ongekende proporties.
Dat kan geconcludeerd worden uit het eindrapport van de Duitse parlementaire onderzoekscommissie naar de fraude bij Wirecard.
De verhoren van de parlementaire commissie beheersten maandenlang het nieuws in Duitsland. Niet alleen betrof het hier de deconfiture van een onderneming die tot voor kort de groeibriljant van het Duitse bedrijfsleven was, ook de lijst van ondervraagden sprak tot de verbeelding. Uiteindelijk was het zelfs bondskanselier Merkel die gehoord werd.
Het nu gepubliceerde eindrapport rapporteert over ernstige tekortkomingen in het onderzoek van de jaarrekeningen van Wirecard.
Het Beierse Wirecard ging vorig jaar failliet na een jarenlange boekhoudfraude waarbij het toezicht ernstig tekortschoot. De topman van de Duitse toezichthouder Bafin moest door de affaire al opstappen en ook de topman van EY in Duitsland trad terug. Wirecard oud-topman Markus Braun zit vast in afwachting van zijn proces en oud-bestuurslid Jan Marsalek is voortvluchtig.
Wirecard, een ‘fintech’- onderneming die op de beurs groot werd dankzij (op papier) uitstekende resultaten in de wereld van het digitale betalingsverkeer, moest in juni 2020 toegeven dat de jaarrekening niet klopte en een bedrag van 1,9 miljard euro niet verantwoord kon worden. Sinds 2015 zijn er inkomsten opgevoerd die er in werkelijkheid niet waren.
Fraude-route
Centraal in de fraude staat een aantal schimmige partnerbedrijven in Dubai en Zuidoost-Azië. Wirecard gebruikte deze bedrijven om betaaldiensten van klanten uit te voeren in regio’s waar de Duitse bank zelf geen vergunning had. Deze partnerbedrijven stonden onder controle van Wirecardbestuurders en werd gebruikt om meer dan een miljard euro van Wirecard te verduisteren.
Accountant EY tekende tien jaar lang zonder voorbehoud de jaarrekeningen bij Wirecard af.
De vereiste professioneel-kritische houding voor boekencontroleurs waren aan de EY-mannen totaal niet besteed, zo blijkt uit het onderzoeksrapport. Ten aanzien van de partnerbedrijven liet EY zich afschepen met veel te weinig en vaak mondelinge informatie. Verklaringen van bestuurders van Wirecard werden voor zoete koek geslikt, zelfs door een anti-fraude team van EY dat werd ingeschakeld na een klokkenluidersmelding over fraude in 2016.
Uiteindelijk was het een volstrekte outsider, een journalist van de Financial Times, die bleef schrijven over Wirecard en zo de ontdekking van malversaties een beslissende zet gaf.
De enquêtecommissie oordeelt nu hard over het functioneren van EY. Zij is ervan overtuigd dat EY in staat had moeten zijn de boekhoudfraude al veel eerder te onderkennen. Kritiek is er op het functioneren van alle bij de jaarrekeningcontrole betrokken EY-medewerkers, maar met name de EY partners die verantwoordelijk waren voor de controle, Andreas Loetscher en Martin Dahmen. Zij zijn momenteel ook onderwerp van strafrechtelijk onderzoek door het openbaar ministerie van München.
De enquêtecommissie laat tussen de regels door blijken dat zij de controlewerkzaamheden van EY niet als een passief falen zien. Zij vermoeden opzet.
Rapport openbaar
Een belangrijke stap voor alle beleggers is de volledige en ongeclausuleerde openbaarmaking van het Wambach rapport, dat de tekortkomingen van de EY-audits schetst. Dit rapport wil EY niet in de openbaarheid, omdat daarmee handels- en bedrijfsgeheimen zouden worden prijsgegeven.
Met het rapport van de enquêtecommissie is een grote stap gezet om de waarheid over Wirecard boven tafel te krijgen. Het debacle zal het Duitse bedrijfsklimaat nog lang voelen, want maatregelen om herhaling te voorkomen zijn in voorbereiding.
Maar eerst zal afgerekend moeten worden met de beschamende ondergang van het ooit zo geprezen beurswonder dat Wirecard was. Dat kan niet zonder misleide beleggers te compenseren.