ABN Amro moet onder druk van toezichthouder De Nederlandsche Bank nu ook al zijn particuliere klanten gaan controleren op mogelijke financiële criminaliteit. Topman Van Dijkhuizen sluit zelfs niet uit dat de bank een boete krijgt vanwege een tekortschietend witwasbeleid.
ABN Amro maakte bij de halfjaarcijferpresentatie bekend 114 miljoen euro extra opzij te zetten voor deze hersteloperatie. Het gaat al met al om zo’n vijf miljoen klanten die door meer dan duizend extra medewerkers moeten worden gescreend.
Volgens De Nederlandsche Bank (DNB) zijn de klantdossiers niet op orde en moet ABN Amro haar werkzaamheden “versnellen en aanpassen”. ABN Amro is gedwongen tot het nemen van maatregelen om van alle klanten “een adequaat risico- en transactieprofiel op te kunnen stellen”. Hierdoor zal het monitoren van transacties en het opsporen van ongebruikelijke transacties gaan verbeteren, zo zei van Dijkhuizen tijdens de analistenbijeenkomst.
Gevraagd naar wat de precieze instructies van DNB dan zijn, zei hij dat nog niet te weten. Van Dijkhuizen vermoedt dat de toezichthouder van mening is dat klantdossiers niet zodanig zijn ingericht om het risicoprofiel van de betreffende klant goed te kunnen beoordelen en diens transacties te kunnen volgen. ABN Amro was bij zijn weten overigens nog geen onderwerp van een justitieel onderzoek.
De boodschap van ABN Amro roept herinneringen op aan de witwasaffaire bij ING. In september vorig jaar trof die bank een schikking met het Openbaar Ministerie (OM) nadat deze ernstig tekort was geschoten in het onderzoeken van verdachte klanten en geldstromen. Die fouten kostten ING een recordbedrag van 775 miljoen euro.
Scherpere klantcontroles
Voor Van Dijkhuizen komt de nieuwe hectiek op een moment dat hij de laatste maanden van zijn bestuursvoorzitterschap zijn ingegaan. Ruim een maand geleden maakte ABN Amro bekend dat Van Dijkhuizen na één termijn van vier jaar in april volgend jaar afzwaait.
In februari dit jaar meldde de bank de klanten van haar zakenbank al te hebben doorgelicht op mogelijke betrokkenheid bij witwassen of terrorismefinanciering. Een onderzoek bij de vermogensbeheerdivisie (private bank) was toen nog gaande.
Voor deze scherpere controles van klanten en geldstromen, in jargon customer due diligence genoemd, trok Van Dijkhuizen toen 85 miljoen euro uit. Destijds had DNB al tekortkomingen geconstateerd in de werkwijze van de bank bij klantcontroles en drong deze aan op een ‘versnelling’ van de inspanningen van ABN Amro om de zaken op orde te krijgen.
Toen wees niets er op dat ook alle particuliere klanten aan een nader onderzoek moesten worden onderworpen en leek het bij een eenmalige kostenpost van 85 miljoen euro te blijven. Inmiddels is dus duidelijk dat de rekening verder oploopt. Politiek en toezichthouders eisen van financiële instellingen dat zij hun poortwachtersfunctie goed invullen en het opsporen van financiële criminaliteit tot prioriteit maken. Structureel hogere investeringen in compliance lijken onvermijdelijk.
Kostenefficiëntie in gevaar
Van Dijkhuizen en zijn financiële directeur Clifford Abrahams bevestigden dat het door deze tegenvaller moeilijker zal worden om de kostendoelstelling voor volgend jaar waar te maken.
Tijdens een beleggersdag in november vorig jaar maakte ABN Amro bekend in 2020 op een kostenratio te willen uitkomen tussen de 56 en 58 procent. Anders gezegd, de bank wilde voor iedere euro aan inkomsten maximaal 58 eurocent aan kosten maken.
Deze ambitie staat nu onder druk. “Het zal zeer uitdagend worden om de kostenefficientie in die bandbreedte te laten uitkomen”, aldus Van Dijkhuizen. Na 2022 mikt de bank overigens op een cost-to-income ratio die onder de 55 procent ligt.
Volgens Abrahams zit het probleem niet eens zozeer in de gestegen compliancekosten, maar zijn het vooral de inkomsten waar onvoldoende rek in zit. De bank zag de rentemarge in het eerste kwartaal met twee procent toenemen ten opzichte van dezelfde periode 2018, tot 1,68 miljard euro.
De commissies uit vermogensbeheer en zakenbankactiviteiten liepen wel terug. Die daalden met drie procent tot 413 miljoen euro. Onder aan de streep kwam de nettowinst ondanks de miljoenenvoorziening wel vijf miljoen euro hoger uit op 693 miljoen euro.
Het bestuursduo staat voor de opgave om nieuwe inkomstenbronnen te tappen. Dat zal een klus worden. Aangezien ABN Amro op ingeleend geld – spaarrentes staan praktisch op het nulprocent – voorlopig geen negatieve rente zal gaan rekenen, zal de marge onder druk komen te staan als de rendementen op uitstaande investeringen (hypotheken, bedrijfsleningen en obligaties) dalen.
Daar komt bij dat ABN Amro zich de afgelopen jaren steeds meer heeft teruggetrokken op de thuismarkt, de zakenbankactiviteiten heeft teruggeschaald en zich met vermogensbeheer nog maar richt op vijf landen. Behalve Nederland en België zijn dat Frankrijk, Duitsland en Frankrijk. Volgens Van Dijkhuizen zou dit onderdeel wel nog groeipotentieel hebben via kleinere overnames.
Beurskoers op driejaars dieptepunt
Dat DNB bij ABN Amro nu heeft aangedrongen op maatregelen viel woensdag slecht bij beleggers. Dat Van Dijkhuizen ook een aanwijzing of boete van de toezichthouder of het Openbaar Ministerie (OM) voor mogelijk houdt, zal beleggers mogelijk nog meer zorgen baren.
Rond het middaguur noteerde de beurskoers een min van twee procent op 16,27. Dat is lager dan de koers waartegen ABN Amro eind 2015 naar de beurs ging (17,75 euro) en bovendien de laagste koers in drie jaar. Met een beurswaarde van zo’n 15 miljard euro noteert ABN Amro inmiddels 30 procent lager dan de boekwaarde van het eigen vermogen.
De Nederlandse Staat heeft nog altijd een meerderheidsbelang van 56 procent in de bank. Het laatste plukje aandelen dat naar de beurs werd gebracht, stamt van september 2017. De lage beurskoers is een weerspiegeling van een gematigd groeiperspectief en dat zal het verder afbouwen van dit belang niet bespoedigen.