In een eerder deze week gehouden aandeelhoudersvergadering werden Clifford Abrahams, als nieuwe financieel directeur, en Tanja Cuppen als hoofd risicobeheer aan beleggers gepresenteerd.

Abrahams was vanaf begin 2016 korte tijd de financiële baas bij Delta Lloyd dat onlangs werd ingelijfd door concurrent NN. De 48-jarige Cuppen komt over van Rabobank waar ze verantwoordelijk was voor het risicomanagement van het Noord-Amerikaanse onderdeel.

Samen met bestuursvoorzitter Kees van Dijkhuizen moeten de nieuwelingen ABN Amro klaarstomen voor mogelijk strengere bufferkapitaalregels, de verdere digitalisering van bankdiensten gaan vormgeven en de bank verder losweken van controlerend aandeelhouder de Nederlandse Staat.

‘Mijn mandaat is onder andere om de voorwaarden te scheppen waaronder de Staat haar resterende aandelenbelang verder kan afbouwen’, zo liet Dijkhuizen optekenen.

‘Nieuw bloed verstandig’
President-commissaris Olga Zoutendijk liet weten dat Abrahams en Cuppen de ‘eerste en beste keuze voor de beide posities’ waren.

In de selectieprocedure was er volgens haar ook geen enkele kandidaat die aangaf het momenteel geldende bonusverbod een bezwaar te vinden. Zolang de Nederlandse Staat een aandelenbelang (nu nog 63 procent) houdt, komen de hoogste bestuurders niet in aanmerking voor een variabele beloning.

Zoutendijk, die inmiddels ruim een jaar de sleutelpositie binnen de bank bekleedt, antwoordde op vragen van beleggers ook dat interne kandidaten niet voorhanden waren. Bovendien was het volgens haar ‘van tijd tot tijd verstandig om nieuw bloed te laten instromen’.

Geconfronteerd met een scenario dat de van buitenaf aangetrokken nieuwe bestuurders onvoldoende geaccepteerd zouden worden door de lagen onder de raad van bestuur, zei Zoutendijk dat ‘gevaar niet te onderschrijven’. Er was ‘veel dynamiek in de vernieuwde tweede laag geweest waar veel mensen doorgeschoven zijn’.

Wachten op ECB
ABN Amro wacht voor Cuppen nog wel op een akkoord van de Europese Centrale Bank.

De geschiktheidstoets die de banktoezichthouder moet doen naar aspirant-bestuurders van financiële instellingen is nog niet afgerond. Zoutendijk zei er ‘alle vertrouwen in te hebben dat de verklaring van geen bezwaar zal komen’.

Volgens Zoutendijk was ABN Amro de aanvraag later gestart dan bij Abrahams. ‘De normale looptijd van de procedure is 13 weken, zeker in deze periode. Er zijn ons geen contacten vanuit de ECB bekend met verzoeken om aanvullende informatie’.

Dat de Libor-affaire bij haar voormalige werkgever Rabobank nog een rol kan spelen leek Zoutendijk niet te verwachten. ‘Je kunt niks uitsluiten maar er is mij geen enkel signaal bekend dat de Libor-affaire Cuppen nog kan raken’.

Rabobank-medewerkers manipuleerden jarenlang dit belangrijkste basisrentetarief waartegen banken elkaar geld lenen. Rabobank schikte de kwestie uiteindelijk voor 774 miljoen euro met Amerikaanse, Britse en Nederlandse toezichthouders. Cuppens toenmalige baas bij Rabobank heeft daardoor net als Rabobank-bestuursvoorzitter Piet Moerland het veld moeten ruimen. Volgens Zoutendijk was Cuppen in haar functies niet verantwoordelijk voor de handelsvloer waaruit de rentemeldingen kwamen.

Verbouwing
Met de aanstelling van de beide nieuwelingen is de ingrijpende verbouwing aan top van ABN Amro zo goed als rond.

De oude zevenkoppige raad van bestuur onder aanvoering van toenmalige ceo Gerrit Zalm is nu teruggebracht tot drie personen met daaronder een uitvoerend directiecomité bestaande uit zes personen.

De laag werknemers onder het bestuur, de ‘tophonderd’, zou aanvankelijk worden ingekrompen naar veertig mensen. Maar dat afslanken blijkt wat lastiger dan verwacht. Bestuursvoorzitter Dijkhuizen liet een dag na de aandeelhoudersvergadering bij de halfjaarcijferpresentatie weten dat dit aantal is blijven steken op zo’n ‘60 tot 65’.

Eerder ging de raad van commissarissen al flink op de schop. Vier van de zeven toezichthouders is pas vorig jaar aangetreden.

Geen bemoeienis Staat
De Nederlandse Staat bracht ABN Amro in november 2015 na een afwezigheid van zeven jaar terug naar de beurs. Inmiddels is het staatsbelang na verkoop in drie tranches – de laatste was eind juni – teruggebracht tot 63 procent.

Dat meerderheidsbelang maakt dat de band tussen de bank en Den Haag nog altijd innig is.

Zo lang als de Staat ten minste een derde van de aandelen houdt, heeft ze extra rechten en die zijn niet misselijk.

Zo moet ABN Amro toestemming vragen om bedrijfsonderdelen af te stoten of aandelen uit te geven, heeft de Staat een dikke vinger in de pap als het gaat om de benoeming van bestuurders en commissarissen en kan Den Haag op tal van terreinen informatie opeisen.

Maar het NLFI, dat de aandelen namens de Staat beheert, heeft zich volgens Zoutendijk op geen enkele manier met het benoemingsproces bemoeid.

‘Ver voor NLFI in beeld kwam hadden wij al de wens van diversiteit in het uitvoerend bestuur’. Het is ons proces geweest en NLFI heeft slechts positief geadviseerd op onze voordracht’, aldus Zoutendijk. Ook heeft het NLFI geen kandidaten geblokkeerd.

Halfjaarcijfers
Tijdens de aandeelhoudervergadering kon Dijkhuizen nog niks zeggen over de prestaties van de bank in het tweede kwartaal. Die volgden een dag later.

ABN Amro rapporteerde over het tweede kwartaal een onderliggend nettoresultaat van 960 miljoen euro, bijna de helft meer dan in hetzelfde kwartaal van 2016. De halfjaarwinst kwam daardoor uit op zo’n twee miljard euro.

Dat cijfer is wel aanzienlijk beïnvloed door eenmalige posten. Zo schreef de bank een boekwinst van 200 miljoen euro bij als gevolg van de verkoop van de Aziatische private bankingactiviteiten. Ook was er een positief effect van het gunstiger kunnen bijstellen van de risicomodellen voor hypotheken, consumptief krediet en mkb-leningen.

Volgens ABN Amro was dat mogelijk door de beter draaiende Nederlandse economie en de stijging van de huizenprijzen. De weging voor het kredietrisico van hypotheken kon daardoor weer een fractie verder omlaag, tot 10,9 procent. Dit betekent dat de bank de hypotheken voor bijna 90 procent als risicovrij kan beschouwen.

Uit de cijfers bleek ook dat het onaangepaste balanstotaal van 400 miljard euro als gevolg van risicowegingen krimpt tot 104 miljard euro, ongeveer gelijk aan een half jaar geleden. Dit lagere risicogewogen bedrag komt doordat de bank verschillende gewichten mag toekennen aan haar bezittingen voor het berekenen van de kapitaalbuffers. Zo gelden kredieten aan de energie-, grondstoffen- en transportsector als risicovoller dan een Duitse staatsobligatie.

Nieuwe kapitaalregels in aantocht
Of de bank met een dergelijke aanpassingen mag blijven doorgaan, hangt vooral af van de aanscherping van de kapitaalregels voor banken (Basel IV) waar iedereen momenteel op wacht.

Die nieuwe regels voor bankenbuffers kunnen flinke gevolgen gaan hebben voor banken die veel hypotheken op de balans hebben, zoals ABN Amro. In welke mate is nog onduidelijk, maar banken krijgen in ieder geval minder vrijheid om zelf risico’s te wegen. Nu nog worden hypothecaire leningen als relatief veilig beoordeeld waarvoor weinig kapitaal hoeft worden aangehouden.

In afwachting van die strengere kapitaalregels houdt ABN Amro naar eigen zeggen nu een grotere kapitaalbuffer aan dan de eigen doelstelling en de eisen van de toezichthouder. Dat gaat om een spaarpot van miljarden. ABN Amro heeft een vermogensratio (kernkapitaalratio) van 17,6 procent. Het door de bank zelf opgelegde minimum is 13,5 procent.

Wanneer de nieuwe Basel-voorschriften precies komen is nog onduidelijk. Maar als ze dit jaar niet komen, dan wil Dijkhuizen beleggers begin volgend jaar toch inlichten over de stand van zaken en de kapitaalbuffers.

Als de impact uiteindelijk beperkt blijft, kan ABN Amro met een kapitaalsoverschot te maken krijgen. Of daarvan via een superdividend, een verhoging van de reguliere winstuitkering of een aandeleninkoop iets naar beleggers kan vloeien, wilde Dijkhuizen nu nog niet aangeven.