Het drastische besluit van ceo Harold Goddijn bij de halfjaarcijfers om alle “strategische opties te onderzoeken” voor de sportactiviteiten is enigszins verrassend.

Nog geen drie maanden geleden, op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering eind april, liet president-commissaris Peter Wakkie beleggers nog weten dat de consumententak weliswaar “voortdurend” wordt geëvalueerd, maar de conclusie bleef dat de “divisie een waardevolle positie blijft innemen in het totaal”.  

Nu zorgen de “onverwacht moeilijke marktomstandigheden in het tweede kwartaal” er dan toch voor dat TomTom geen heil meer lijkt te zien in de sportactiviteiten die binnen de consumententak vallen.

“We dachten dat de matige resultaten in het eerste kwartaal van tijdelijke aard waren, maar ook na een marketingcampagne in het tweede kwartaal bleef de groei uit”, aldus ceo Goddijn bij de presentatie van de financiële resultaten.

Die stagnatie van de groei was een “trigger” om begin juli te gaan kijken of goodwill in de boeken nog wel te rechtvaardigen is. Een dergelijke toets vindt normaal gesproken slechts één keer per jaar in december plaats.

De slechtere vooruitzichten resulteerden in een afboeking van 169 miljoen euro, zo blijkt nu uit de halfjaarcijfers.

De goodwill is overigens nog een erfenis van de overname van voormalig kaartenbouwer TeleAtlas door het concern in 2008. Een deel van de goodwill – die bij elkaar 2 miljard euro bedroeg op een koopprijs van 2,9 miljard – is toen ondergebracht bij de consumententak. Door de afboeking van 169 miljoen is de goodwill voor de consumententak nu helemaal naar nul afgeschreven.

Echt slecht

De afboeking roept wel vragen op. In het laatste jaarverslag – dat nog geen half jaar oud is – is nog te lezen dat een “redelijke” verandering in aannames als omzetgroei en discontovoet niet zal leiden tot een goodwillafboeking.

De enige conclusie die een belegger kan trekken is dat de financiële resultaten van de consumententak extreem teleurstellend moeten zijn geweest.

Overigens is TomTom weinig scheutig met informatie over de financiële cijfers van de sporttak. Bij de cijferpresentatie van het onlangs afgesloten tweede kwartaal gaf topman Goddijn aan dat de sportactiviteiten in 2016 een omzet boekten van rond de 100 miljoen euro, maar wel verlieslatend waren.

“De verkopen moesten naar 200 miljoen euro groeien voordat we break even zouden draaien maar in de stagnerende markt is het moeilijk deze kritieke omvang te halen”, aldus Goddijn.

TomTom wil beleggers bij de derde kwartaalcijfers een update geven over de strategische review.

Aangezien de activiteiten verlieslatend zijn, de goodwill volledig uit de balans is, en TomTom´s onderhandelingspositie beroerd lijkt, hoeven beleggers bij een eventuele verkoop niet te rekenen op de hoofdprijs.

Veel te klein

TomTom introduceerde vier jaar geleden de eerste serie hardloophorloges. In de jaren daarna volgden actiecamera’s voor op het hoofd – voor durfallen die hun snowboard-, surf- of skate-avonturen wilden vastleggen – en horloges voor andere sporten zoals golf. 

TomTom wilde een “leading electronic sport brand” worden. Het is echter geen geheim dat de markt voor gadgets moordend is – er zijn nauwelijks toetredingsbarrières – en TomTom een kleinduimpje is tussen giganten.

De risicoparagraaf in TomTom´s jaarverslag over 2016 wees daar overigens expliciet op: “veel van onze huidige concurrenten zijn grote en welbekende organisaties met meer financieel, technologisch en menselijk kapitaal dan wij”.

Het merk TomTom had eenvoudigweg onvoldoende onderscheidend vermogen en aantrekkingskracht om de concurrentie te winnen van spelers als Apple, Fitbit, Garmin en Nike bij horloges en GoPro, Polaroid en HTC bij de actiecamera´s.

Kastjes blijven binnen

TomTom benadrukt dat de bekende navigatiekastjes met zuignap wel binnen de consumententak van het concern blijven.

Hoewel hier ook al jaren sprake is van stevige krimp, levert deze tak van sport wel een positieve kasstroom op.  

Ook ziet topman Goddijn kansen in niches, zoals navigatiesystemen voor trucks, scooters en motors.

De topman geeft ook als reden om de kastjes binnenboord te houden dat het concern zo in contact blijft met eindgebruikers van de producten die het verkoopt. 

Software geeft impuls marge

Het is geen luid alarm, maar in het kwartaalrapport zit wel een omzetwaarschuwing verstopt. De verkopen over dit jaar zullen aan de onderkant van de eerder afgegeven bandbreedte van tussen de 925 miljoen euro en 950 miljoen euro liggen.

De doelstelling voor de (aangepaste) winst per aandeel van 0,25 euro blijft wel overeind.

Hier zit een lichtpuntje. TomTom mag dan kleiner worden,  door de transformatie van een hardware naar een software- en servicebedrijf, wordt het stukje bij beetje wel winstgevender. Het duurde even, maar dit wordt nu ook langzaamaan zichtbaarder in de winst-en-verliesrekening van het bedrijf.

Zo steeg de brutomarge van TomTom van 55 procent in de eerste helft van 2016 tot 63 procent door “een verschuiving in omzetmix naar hogere margediensten als data, software en services”. 

Inmiddels is de omzet uit data- en software-activiteiten met 268,8 miljoen euro (een plus van 16 procent ten opzichte van de eerste helft van 2016) groter dan die uit de verkoop van hardware (197,4 miljoen euro, een min van 19 procent).

Beleggers kijken vooruit. De naar alle waarschijnlijkheid miljoenen die TomTom aan de ontwikkeling en marketing van sporthorloges spendeerde zijn in rook op gegaan, maar na vandaag is duidelijk dat hier geen stuiver meer naar toe gaat. Alle kaarten worden nu gezet op activiteiten met een hogere marge.

Het is waarschijnlijk een belangrijke reden dat beleggers het aandeel TomTom aan het eind van de handelsdag bijna 10 procent hoger zetten op 9,50 euro.

Eindelijk cash terug

Een andere reden voor het optimisme is mogelijk dat TomTom bekend maakte voor 50 miljoen euro eigen aandelen te willen inkopen. Dat komt overeen met 2,5 procent van de uitstaande aandelen (op basis van de slotkoers van dinsdag).  

Het is voor het eerst dat TomTom aandelen gaat inkopen. Dividend uitkeren deed het navigatieconcern nog nooit.

“We willen een signaal naar de markt geven dat we geloven in onze strategie en de toekomst van TomTom”, aldus Goddijn.

Een minder overtuigende reden voor het inkoopprogramma is echter dat hiermee aandelenuitgiftes die samenhangen met stevige optiebeloningsplannen van werknemers geneutraliseerd zullen worden.

De aandelenuitgifte als gevolg van de beloningsplannen kunnen oplopen tot 2,7 procent. Een hoger percentage dan wordt ingekocht dus.