Het oude Philips is nu een van de jongste beursfondsen van Nederland. De lampendivisie, de activiteiten waar het allemaal mee begonnen is voor Philips in 1891, werd vorig jaar mei afgesplitst.

Lang heeft Philips, dat verder gaat als medisch technologiebedrijf, gezocht naar een koper voor de lichtactiviteiten, maar bij gebrek aan aantrekkelijke biedingen werd besloten tot een beursgang, waarbij Philips in delen zijn belang naar de beurs zou brengen. Sinds dat moment zijn er twee aandelen Philips, Royal Philips en Philips Lighting.

Het gebrekkige enthousiasme onder kopers voor de lichtdivisie valt te begrijpen. Het onderdeel zit in een moeilijke markt waarin de overgang van conventionele verlichting – de ‘peertjes’ – naar energiezuinige Led-verlichting een hoofdrol opeist.

Dat Lighting inmiddels al meer dan de helft van de omzet uit Led-verlichting haalt, moet een illustratie zijn van de voortvarendheid waarmee het concern deze transformatie aanpakt. De snelle afname in omzet van de conventionele lampendivisie speelt daarbij een belangrijke rol. Afgelopen jaar ging de omzet van deze grote Lighting-divisie met meer dan 18 procent achteruit.

Daarbij komt dat het lampenonderdeel nog steeds en met afstand de meest winstgevende divisie is. De led-divisie had eind vorig jaar juist last van zogenoemde prijserosie, de gemiddelde prijs van de verkochte producten daalde.

Die trend is inmiddels gekeerd, verzekerde topman Eric Rondolat de aandeelhouders. Hij toonde zich ook optimistisch dat Lighting stijgende grondstofprijzen kan doorberekenen aan de eindklant.

Om de beursgang van een eerste tranche Philips Lighting-aandelen tot een succes te maken werden de aandelen voor een – naar het nu lijkt - bescheiden prijs in de markt gezet.

Dat is een van de redenen waarom het aandeel Philips Lighting in een jaar tijd een formidabele koersstijging heeft kunnen maken van 20 naar circa 32 euro per aandeel. Tel daarbij het dividend op van 1,10 euro per aandeel (52 procent van de winst) en de aangekondigde inkoop van aandelen van 300 miljoen euro en het moge duidelijk zijn dat Lighting in de onzekere overgangsfase aan klantenbinding wil doen.

Hoewel Lighting wellicht te goedkoop naar de beurs is gebracht, profiteert Royal Philips toch grotendeels van deze verwennerij. De onderneming heeft, na afbouw eerder dit jaar, nog circa 39 procent van de aandelen Lighting in handen. Bij de beursgang was dat belang nog meer dan 70 procent.

Invloed

De invloed van het oude moederconcern is nog groot bij Lighting. Zo is de Philips-signatuur binnen de raad van commissarissen evident.

Behalve Philips-topman Frans van Houten en zijn financiële rechterhand Abhijit Bhattacharya zijn ook oud-Philips-bestuurders Arthur van der Poel en voormalig Philips-commissaris Kees van Lede van de partij in het toezichthoudend orgaan.

Tijdens de recente vergadering met aandeelhouders kwamen daar twee buitenstaanders bij. Opmerkelijk was de keuze voor Gerard van de Aast, die bij Imtech het grootste faillissement van een Nederlands beursfonds van dichtbij heeft kunnen meemaken. Van de Aast trad bij Imtech aan in 2013 en moest daar vanaf het begin leiding geven aan de overlevingsstrijd van het met fraude doortrokken bedrijf. Uiteindelijk slaagde hij daar niet in. Ondanks bemoedigende woorden begin 2015 over de toekomst van Imtech, ging het bedrijf in augustus kopje onder. Aandeelhouders verloren daarbij kapitalen, waaronder 1,1 miljard aan extra opgehaald geld in de laatste twee jaar. Momenteel doen de curatoren van Imtech onderzoek naar de oorzaken van het faillissement en de rol van onder andere Van de Aast hierin.

Volgens president-commissaris Van der Poel stond Van de Aast al snel bovenaan de lijst van kandidaten om toe te treden tot de RvC. Tijdens de aandeelhoudersvergadering uitte de VEB zijn bedenkingen tegen de handelwijze van de RvC om Van de Aast al te benoemen nog voordat het curatorenonderzoek over Imtech was afgerond. De RvC kan de aandacht die eventueel besteed moet worden aan de afwikkeling van het Imtech-dossier immers niet besteden aan zaken die Philips Lighting aangaan. Van der Poel toonde zich vol vertrouwen op dit punt en verzekerde aandeelhouders die extra inspanningen voor eigen rekening te willen nemen. De benoeming van Van de Aast werd daarna met overweldigende meerderheid aangenomen.

Beloningskunsten

De lange schaduw van Royal Philips was ook merkbaar aan het beloningsbeleid van Philips Lighting. Om te bepalen hoe hoog de aandelenbonus van de Philips-bestuurders uitvalt houdt de RvC rekening met de beursprestaties van Lighting ten opzichte van veertien andere ondernemingen (‘peers’).

Al op het moment dat Lighting een tiende plaats behaalt wordt in deze top vijftien - eigenlijk een dikke onvoldoende dus - wordt een beloning in aandelen uitgekeerd ter hoogte van 60 procent van het basissalaris. Commissaris Cees van Lede, die zich in het verleden een fel tegenstander toonde van exorbitante beloningen, kan zich voorstellen dat een dergelijke regeling tot gefronste wenkbrauwen leidt, zo liet hij aandeelhouders weten. Het is echter een systematiek die ook door Philips wordt gebruikt en hij had geen kans gezien om daarvan af te wijken.

Ook bij de korte termijn-bonus toonde Lighting zich een vaardige leerling van de voormalige moeder die bekend staat om zijn creativiteit met beloningen. Ieder jaar kiest de RvC drie maatstaven uit een totaal van zes (waaronder omzet, vrije kasstroom, werkkapitaal en winst) om te bepalen hoe hoog de cashbonus van het bestuur uitvalt.  Van Lede noemde ‘flexibiliteit’ het grote voordeel van deze a la carte-benadering, maar zijn motivering om de ene maatstaf boven de andere te verkiezen bleef hangen in algemeenheden.

Een derde aspect van de nauwe verwevenheid tussen Philips en Lighting betreft IT-systemen. Afgelopen maanden zijn de twee bedrijven op IT-gebied van elkaar losgetrokken, maar nog steeds maakt Lighting gebruikt van onderdelen van het Philips-platform. In juli moeten de laatste virtuele dwarsverbanden zijn doorgesneden, maar of dat gaat lukken blijft onduidelijk tijdens de aandeelhoudersvergadering. Net als de kosten die met dit traject gepaard zijn gegaan. Daarvoor is het wachten op het jaarverslag van 2017.