Voor elk beleggingsidee en elk modeverschijnsel kan wel een index bedacht worden. Het aantal bijzondere etf’s neemt daardoor snel toe. Maar ze verdwijnen vaak ook weer snel, en de kosten zijn vaak relatief hoog, waardoor een goed beleggingsresultaat op de lange termijn minder waarschijnlijk wordt.
Er zijn wereldwijd nog geen 50.000 beursgenoteerde bedrijven, maar met die aandelen worden bijna 3 miljoen indices gevormd, volgens een opgave van de Index Industry Association uit 2019. Er zijn dus 60 keer zoveel indices als aandelen. Een groot deel van die wildgroei is het gevolg van de populariteit van smart bèta-strategieën, waarbij op basis van actieve beleggingsstrategieën indices worden samengesteld. Veel van die indices volgen geen markt of sector, maar laten zich leiden door overtuiging, een modeverschijnsel of een maatschappelijk fenomeen. Als een actuele gebeurtenis ervoor zorgt dat bepaalde sectoren het op de beurs tijdelijk goed doen, springen etf-aanbieders daar vaak gretig op in.
Beleggers moeten zich dan wel realiseren dat ze enigszins achter de feiten aanlopen. En dat zij met zeer specifieke thema-etf’s vaak in tamelijk kleine fondsen zitten, wat kosten vaak relatief hoog maakt. De belegger moet dus wel een diepe overtuiging hebben. Zo was er ooit een whisky-etf die de nodige aandacht kreeg van de media, maar te weinig geld aanzoog van beleggers om levensvatbaar te zijn. Dit fonds belegde in aandelen van drankproducenten, die onder andere whisky stookten. De gedachte erachter was dat mensen tegenwoordig veel betalen voor oude en bijzondere whisky en dat dit de whiskystokers ook goed zou doen. Een aardig idee, maar de etf bestaat inmiddels niet meer.
Thuiswerken
Een geslaagder voorbeeld vond plaats tijdens de coronapandemie van 2020. Veel mensen bleken hun werk prima vanuit huis te kunnen doen, dus dat riep bij elke rechtgeaarde belegger de vraag op welke bedrijven daar dan van zouden kunnen profiteren.
Bedrijven die zich bezighouden met videocommunicatie, opslag in de cloud, cybersecurity en documentenbeheer zagen hun koersen oplopen, terwijl de beurzen daalden.
Het Amerikaanse fondsenhuis Direxion kondigde al snel een etf aan met thuiswerken als thema. Deze indexvolger is nog altijd op de Amerikaanse beurzen te vinden onder de ticker WFH (Work From Home).
Marihuana
Toen bekend werd dat Canada in 2018 als eerste westerse land zou starten met de verkoop van legale cannabis zagen in korte tijd in Noord-Amerika meerdere wiet-etf’s het levenslicht. Volgens analisten kon een hallucinante markt ontstaan van tientallen miljarden dollars. Op basis van het belegd vermogen werd de Horizons Marijuana Life Sciences Index ETF al snel de grootste cannabis-etf. Dit fonds wordt nog altijd verhandeld op de Toronto Stock Exchange , en belegt sinds 2017 in Noord-Amerikaanse cannabisproducenten en bedrijven die marihuana in medicijnen verwerken. De etf deed het in zijn eerste maanden zeer goed, maar in 2019 gingen wietaandelen in de uitverkoop. Daardoor bleef deze etf achter bij de brede markt. De kosten zijn aan de hoge kant en het blijft de vraag of cannabis een goede beleggingscategorie is als behalve Canada geen land de recreatieve verkoop legaliseert.
Andere voorbeelden
Er zijn talloze andere voorbeelden van thematisch etf’s, waarvan er velen al weer verdwenen zijn. Voor cryptobeleggers waren er tientallen etf’s die in bedrijven belegden die zouden kunnen profiteren van de opkomst van ethereum of bitcoin. Ook duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen doen het goed. Zo schreven wij in 2018 in Effect over de UBS Gender Equality ETF, die belegde wereldwijd in bedrijven die zowel een goed trackrecord overleggen op het gebied van diversiteit – uitgedrukt in bijvoorbeeld beloningsbeleid of zorgverlof - als andere ESG-factoren.
De index waaraan deze etf was opgehangen behaalde tussen 2011 en 2018 een hoger rendement dan de MSCI World Index. Maar het fonds werd pas in 2018 gestart. In 2020 was het niet meer te vinden.
De millennial is ook een bekend thema. De Global X Millennials Thematic ETF met ticker MILN richt zich op Amerikaanse bedrijven die populair zijn bij millennials, de mensen die geboren zijn tussen 1980 en 2000. Dat is anno nu een belangrijke groep consumenten. Vanwege de stijgende koopkracht van millennials en de voorkeur voor online ligt het accent op de sectoren cyclische consumentengoederen en online producten en diensten voor de hand. De lopende kostenfactor van deze in mei 2016 gelanceerde etf zijn aan de hoge kant, waardoor het fonds moeite zal hebben heeft de S&P 500 index bij te houden.
Met een goed idee is een goed rendement te behalen, in elk geval op korte termijn. Maar of de slimme belegger moet proberen mee te liften met thematische etf’s is de vraag. De koersen van de aandelen waar de thematrackers in beleggen zijn doorgaans al flink opgelopen en de kosten zijn vaak hoger dan die van standaard-etf’s die met grote belegde vermogens een brede index als de MSCI Wereldindex volgen.
De meeste thematische etf’s bestaan bovendien maar hooguit een paar jaar, als de omvang te klein blijft worden zij net zo gemakkelijk weer ontbonden, wat de belegger opnieuw op kosten jaagt.
De in dit stuk genoemde voorbeelden komen in de etf-tool van de VEB niet voor. Daarin is een selectie gemaakt van populaire, goed verhandelbare en relatief goedkope etf’s op voornamelijk brede, bekende indices.