In principe komen zowel fondsen met SFDR-classificatie artikel 8 als artikel 9 in aanmerking. Het aanbod van artikel 9-etf’s is echter niet heel groot. Bovendien zitten daar veel producten tussen die zich richten op een bepaald thema of een bepaalde bedrijfstak, en daardoor beperkt gespreid zijn, of die een beperkte omvang hebben. 

Uiteindelijk blijven alleen artikel 8-etf’s over. De fondsen die in aanmerking komen, nemen een bepaalde wereldindex als basis: de moederindex. In dit geval is dat zes keer de MSCI World (ontwikkelde markten, 1.395 bedrijven) en één keer de keer de MSCI ACWI (ontwikkelde en opkomende markten, 2.645 bedrijven). De indices worden vervolgens gescreend op verschillende ESG-factoren, waarmee een selectie aandelen overblijft. 

Zoals is te zien aan de fonds- en indexnamen, zijn er vele invalshoeken te kiezen. De termen ESG (milieu-, sociale en governance-aspecten) en SRI (maatschappelijk verantwoord beleggen) komen in verschillende variaties voor.

Hoe beleggen de etf’s?
Net als bij fondsen die geen duurzaamheidskenmerken meewegen, moeten beleggers goed kijken naar de kosten en de replicatiemethode – volledige replicatie of het aanhouden van een geoptimaliseerde selectie van de effecten (optimalisatie). De manier waarop de benchmarkindex is samengesteld, is in dit geval echter ook bijzonder relevant. Die bepaalt de beleggingen die een fonds opneemt, of waarvan de etf in ieder geval de prestaties zo precies mogelijk probeert te volgen. Het legt een flinke macht en verantwoordelijkheid bij indexbouwers. 

Om de portefeuille samen te stellen, kan een index twee kanten op werken: 

Vaak wordt een combinatie toegepast. MSCI, dat met zijn populaire indices de basis vormt voor de geselecteerde etf’s, is zelf bovendien een belangrijke aanbieder van ESG-ratings en onderzoek. Een belegger zal op de websites van de fondsen een toelichting tegenkomen die de score van de portefeuille van de etf weergeeft op diverse maatstaven. De MSCI ESG-fondsrating geeft een waardering aan de duurzaamheidskenmerken van de onderliggende beleggingen van een etf. De score gaat van AAA voor koplopers, tot CCC voor achterblijvers. De etf’s in dit artikel scoren AA of A, de op een na of op twee na beste score.

Er is daarnaast een maatstaf voor de gemiddelde koolstofintensiteit van de portefeuille. Deze meet hoeveel ton CO₂-equivalent (emissie van verschillende broeikasgassen, omgerekend naar CO₂) per miljoen dollar omzet de onderliggende bedrijven uitstoten. In de tabel hieronder is dit vergeleken met een MSCI World-etf.

Wat zit er in de portefeuilles?
Welke bedrijven uiteindelijk in een duurzame etf terechtkomen, hangt af van de gehanteerde criteria. Uiteindelijk blijft een selectie over van de relatief duurzame bedrijven binnen de large- en midcap-aandelenmarkt. Afhankelijk van de methodiek, bevat de portefeuille relatief veel of juist weinig bedrijven. De striktheid van de selectie is af te leiden uit het aantal posities dat overblijft, maar dat vertelt niet het hele verhaal.

Bepaalde criteria die in de ene index worden toegepast, komen bij een andere index niet voor. De nadruk kan liggen op koolstof-emissies, of meer op schendingen van mensenrechten en het gebruik van land en hulpbronnen. Bepaalde bedrijven die op het eerste gezicht niet zouden passen in een duurzame portefeuille – denk aan een bedrijf als Shell of wapenfabrikanten – worden in de ene etf niet opgenomen en in de andere weer wel. Het is dus raadzaam om goed naar de samenstelling van de etf te kijken.



Wat zijn de prestaties van de etf’s?
Als we kijken naar de sectorafwijkingen ten opzichte van de moederindices, zien we vooral dat energie-aandelen een lagere weging krijgen. In de Xtrackers MSCI World ESG UCITS ETF en de etf’s van UBS en BNP Paribas zitten zelfs helemaal geen energiebedrijven.

Het hogere gewicht komt voornamelijk uit bij de technologieaandelen. Deze vormen al bijna een kwart van de MSCI World, maar bij de duurzame etf’s loopt dit op tot 29 procent in de Xtrackers MSCI World ESG UCITS ETF. 

De sterke vertegenwoordiging van grote techbedrijven in deze etf’s komt door de combinatie van hun marktkapitalisatie en relatief goede scores op ESG-maatstaven. De portefeuilles kunnen daardoor geconcentreerd lijken in technologie, maar dat is in lijn met de grote wereldindices zelf. Een weging op basis van marktkapitalisatie zorgt dat beleggers duurzaamheid en een goede marktdekking kunnen combineren. 

Sommige fondsen volgen zelfs een index die zo is samengesteld dat de afwijking van de moederindex wat betreft verwacht rendement en risico zo beperkt mogelijk is. De historische rendementen in de grafiek laten zien hoe duurzaam beleggen zich verhoudt tot de reguliere wereldwijde aandelenindices.



De koersontwikkelingen van de etf’s vanaf het moment dat het jongste fonds een notering heeft, volgen elkaar vrijwel op de voet. De iShares MSCI World Screened UCITS ETF behaalde sinds 19 april 2019 het hoogste rendement, 99,1 procent, wat ook iets hoger is dan een etf op de reguliere MSCI World. 

De MSCI ACWI, de wereldindex met opkomende markten, behaalde over deze periode een iets lager rendement; daardoor is de Xtrackers MSCI AC World Screened UCITS ETF ook de minst presterende tracker.



Vooruitkijkend is het waarschijnlijk dat deze etf’s, dankzij hun kostenefficiëntie en marktdekking, in grote lijnen vergelijkbare prestaties zullen leveren als fondsen die de moederindex volgen. Tegelijkertijd zijn rendementen uiteraard net zo afhankelijk van marktschommelingen en geven duurzaamheidsfilters geen garantie op betere prestaties. 

Duurzame etf's hebben zich ontwikkeld tot een volwaardige beleggingscategorie, met transparante selectiecriteria en een brede keuze. Voor beleggers is het belangrijk om zelf te kijken welke bedrijven in een fonds zitten en op welke criteria de nadruk ligt.