Fotografie: ©JPMorgan

De tomeloze groei van de bank laat zich maar lastig in cijfers uitdrukken. Aan het eind van 2024 had JPMorgan een balanstotaal van 4.210 miljard dollar. Dat maakt de bank in zijn eentje goed voor 18 procent van het totaal van alle activa van alle Amerikaanse banken (en dat zijn er meer dan 4.000). Er is geen enkele financiële instelling met een grotere beurswaarde dan JPMorgan Chase, waarvan het aandeel in 2024 een plus noteerde van ruim 40 procent. Veelzeggend is dat beleggers Bank of America, de tweede bank van de Verenigde Staten, op minder dan de helft waarderen van JPMorgan. 

JPMorgan Chase is niet alleen de grootste Amerikaanse bank, de geschiedenis gaat ook indrukwekkend ver terug, naar de tijden van de Amerikaanse Founding Fathers. Aaron Burr, de derde vicepresident van de VS, richtte in 1799 de Manhattan Company op. Een aantal overnames later fuseerde die in 1955 met de Chase National Bank. Het eerste deel van de banknaam dankt JPMorgan Chase aan The House of Morgan: de in 1871 door John Pierpont Morgan opgerichte investeringsmaatschappij, die onder meer verantwoordelijk was voor het ontstaan van de industriële gigant US Steel en die het kapitaal verschafte voor een grote hoeveelheid spoorlijnen in het noordoosten van de Verenigde Staten. 

Tegenwoordig is staal niet meer de basis van de bank, maar een groot deel van het hedendaagse succes dankt JPMorgan wel aan de ijzersterke balans die het heeft opgebouwd. Ceo en bestuursvoorzitter Jamie Dimon omschrijft de kapitalisatie van zijn bank regelmatig als een “fort”: JPMorgan heeft veel meer zekerheid ingebouwd op zijn balans dan veel andere banken. Het zit bijvoorbeeld met het kernvermogen (Common Equity Tier 1-vermogen, oftewel CET1) veel hoger dan zijn grootste concurrenten.  

Op dit moment heeft de bank een CET1-ratio van 15,7 procent, ruim drie procentpunt boven wat de Federal Reserve van de bank vereist. Dat feit noemt Dimon graag in zijn presentaties. Andere grote financiële instellingen kiezen er doorgaans voor om rond de 1,5 tot 2,5 procentpunt boven het CET1-vereiste te opereren. Een ander getal waar Dimon graag mee schermt, is de verlies-absorberende capaciteit (TLAC) van de bank, die 547 miljard dollar bedraagt. Ook dat cijfer laat een groeiende lijn zien, ondanks het feit dat de bank zijn dividend met 10 procent ophoogde. In totaal besteedde JPMorgan in 2024 zo’n 30 miljard dollar aan dividenden en het inkopen van eigen aandelen, 10 miljard meer dan het jaar ervoor.  

Mede wegens de grote reserves en zekerheden die JPMorgan in zijn balans heeft ingebouwd, beschreef kredietbeoordelaar Standard & Poor’s JPMorgan vorig jaar nog als een van de stabielste bedrijven in de bankensector, én als een bank die goed presteert: “De bank heeft de rappe rentestijgingen van de afgelopen periode beter verwerkt dan de meeste concurrenten”, zo schreef analist Stuart Plesser. “Tijdens het afgelopen decennium heeft JPMorgan voorkomen dat het serieuze problemen kreeg met toezichthouders of grote handelsverliezen opliep. De bank heeft ook kansen gegrepen met overnames.” 

Omvallende banken 
Die overnames zijn een voordelig uitvloeisel van JPMorgans status van een stabiele grootbank. Amerika kent een regel dat banken die meer dan 10 procent van de totale uitstaande deposito’s in de Verenigde Staten controleren, geen overnames van andere banken mogen doen: dat zou ze te snel te groot maken.  

Daar geldt wel een uitzondering voor: in de omstandigheid dat een bank is omgevallen of op omvallen staat, is een overname wel toegestaan. Dat gebeurde de afgelopen jaren regelmatig. Tijdens de kredietcrisis nam de bank zo de concurrenten Washington Mutual (een grote consumentenbank) en Bear Stearns (die vooral als zakenbank actief was) over. Beide banken stonden op omvallen tijdens de kredietcrisis en moesten door de Amerikaanse overheid gered worden.  

Twee jaar geleden was het opnieuw een crisissituatie die ervoor zorgde dat JPMorgan toch weer verder mocht groeien: na lang wankelen, viel de First Republic Bank in mei 2023 om. Met die bank was in de basis niet zoveel mis: First Republic stak zijn geld vooral in leningen aan welgestelde individuen. Daardoor liep het geen groot risico op verliezen door slechte leningen. Het probleem was echter dat de bank tijdens de periode van ultralage rentes in de coronajaren vanuit rendementsmotieven veel geld vastzette in hypotheken en andere producten met een zeer lange looptijd. Zodra de rente begon te stijgen, werd dat een zwakke plek: depositohouders zagen dat de rente steeg en wensten ook meer rendement te krijgen op hun spaargeld. Dat kon First Republic niet leveren, omdat de rente-inkomsten die het zelf boekte zo laag waren.  

Toen beleggers dit probleem zagen ontstaan, daalde het aandeel hard. Dat maakte dan weer dat rekeninghouders in paniek raakten, vooral de vele klanten die meer geld hadden uitstaan dan de 250.000 dollar die door het Amerikaanse depositogarantiestelsel wordt gedekt. Een reddingsactie waarbij Amerika’s grootste banken, onder leiding van JPMorgan, 30 miljard dollar in First Republic staken, kon de ineenstorting niet meer voorkomen. 

Nadat de Federal Deposit Insurance Corporation, het Amerikaanse depositogarantiestelsel, de bank redde, was er nauwelijks twijfel over welke financiële instelling First Republic onder haar hoede zou moeten nemen. Amerikaanse bankentoezichthouders waren bang dat een overname tot nieuwe paniek zou kunnen leiden, omdat dan al snel de vraag zou rijzen of de overnemende bank wel stabiel genoeg zou zijn om eventuele verliezen uit First Republic te dragen. 

En zo kreeg JPMorgan, de bank met de fortress balance sheet, bijna als vanzelf First Republic in handen. Het betaalde 10,6 miljard dollar en kreeg een berg aan garantstellingen die ervoor moesten zorgen dat JPMorgan niet zou opdraaien voor eventuele lijken in de kast. Analisten van CreditSights noemden de overnameprijs die JPMorgan betaalde al direct een ‘sweetheart deal’.  

Vermogensbeheer 
En die sweetheart deal was First Republic niet alleen vanwege de gunstige overnameprijs, maar ook omdat de instelling actief is in de branche waarin JPMorgan precies de grootste uitbreidingskansen ziet: de dienstverlening aan welgestelde particulieren. Net als zo’n beetje alle grote banken, breidde ook JPMorgan zijn vermogensbeheertak de afgelopen paar jaar flink uit: die sector biedt stabiele en voorspelbare inkomsten, iets wat bijvoorbeeld bij de zakenbank en de handelstak minder het geval is. 

Had JPMorgan begin 2020 nog 2.300 miljard dollar aan beheerd vermogen, aan het begin van 2025 was dat bedrag al opgelopen naar 4.000 miljard. Het verschil is ook duidelijk te zien aan de winsten die de bank op vermogensbeheer boekt: die bedroegen 2,9 miljard dollar in 2020, een bedrag dat vier jaar later was opgelopen naar 5,4 miljard. 

Zakenbank 
Dat bedrag valt nog wel in het niet bij de inkomsten die de bank haalt uit de zakenbank. Die is gemeten naar de fees die het binnenhaalt de grootste ter wereld, met inkomsten van 9,2 miljard in 2024. Veelzeggend is dat de drie grootste Europese partijen – Barclays, BNP Paribas en Deutsche Bank – daar, bij elkaar opgeteld, nog niet eens bij in de buurt komen.  

Ook 2025 ziet er zonnig uit: het aantal fusies, overnames en beursgangen nam vorig jaar, na een periode van ongeveer twee jaar zonder al te veel activiteit, al stevig toe. Voor JPMorgan betekende dat een 23 procent hogere winst voor de afdeling Commercial & Investment Bank, goed voor 24,8 miljard dollar. De verwachting is dat er dit jaar nog veel meer bedrijven zullen zijn die de gang naar de beurs maken of die een overnamebod doen op een concurrent.  

Basel 
Er lijkt maar weinig te zijn dat JPMorgan kan bedreigen. Even leek het erop dat nieuwe kapitaalvereisten, die voortvloeien uit Basel III, de bank pijn zouden doen: een van de redenen dat JPMorgan meer kapitaal begon aan te houden, was de voorbereiding op die regelgeving. Die voorstellen leverden een grote hoeveelheid kritiek op, niet in de laatste plaats van ceo Jamie Dimon. Volgens hem zouden strengere kapitaaleisen ervoor zorgen dat banken minder leningen kunnen verschaffen aan kleine bedrijven en huizenkopers. Dat argument bleek effectief: de zogenoemde Basel Endgame-plannen werden vorig jaar al ietwat afgezwakt, en lijken met de komst van de regering-Trump helemaal getemperd te worden. De grote ruimte die de bank heeft met zijn hoge CET1-ratio maakt dat JPMorgan nu ook mogelijkheden heeft om wat minder defensief met zijn geld om te gaan, en op die manier het rendement op het eigen vermogen op te voeren. 

Een dreiging lijkt ook niet te zullen ontstaan uit een eventuele nieuwe bankencrisis. Het recente verleden laat juist zien dat dit soort momenten voor een stabiele, grote bank juist kansen biedt: consumenten en bedrijven kiezen er in zulke situaties voor om hun geld bij JPMorgan neer te zetten. Dat doen zij niet alleen vanwege de zo sterke balans, maar ook omdat het too big to fail-principe goed in de Amerikaanse oren geknoopt zit. De overheid zou altijd ingrijpen voor het zover is dat JPMorgan echt in de problemen komt, zo is de breed levende gedachte.  

Wie volgt Dimon op? 
Een vraagteken dat er rond de bank nog wel is, gaat over de opvolging van topman Jamie Dimon. De almacht die de bank tegenwoordig heeft, is voor een groot deel onder zijn leiding tot stand gekomen. In 2006, het jaar van zijn aantreden, waren zowel Citigroup als Bank of America nog een stuk groter dan JPMorgan. Beide banken hadden veel meer moeite met het doorstaan van de kredietcrisis, wat de statuur van Dimon direct veel goed deed. In de jaren erna groeide de nu 68-jarige Dimon uit tot een van de invloedrijkste bestuurders op Wall Street: zijn jaarlijkse brief aan aandeelhouders, waarin de wereldpolitiek niet wordt geschuwd, wordt in de Amerikaanse zakenmedia bijna net zo breed behandeld als die van de legendarische investeerder Warren Buffett. Begin 2024 was Dimon een van de eerste ceo’s die aangaf wel te kunnen leven met een nieuw presidentschap van Donald Trump. Begin dit jaar, in het Zwitserse Davos, was er dan weer een strijdbare reactie op het idee dat het Witte Huis een eind wil maken aan diversiteitsbeleid.  

In 2021 gaf JPMorgan zijn topman nog een bonus van 50 miljoen dollar om tot 2026 aan te blijven. Ondertussen lijkt het erop dat hij er nog veel langer zal zitten: zelf noemde Dimon recent het jaar 2029 om te stoppen als ceo, maar de bankier zou dan wel nog tot in het volgende decennium aan willen blijven als voorzitter van het bestuur. 

Met zo’n rol, die effectief neerkomt op over het graf heen regeren, zou hij het een opvolger – die toch al in hoge mate vergeleken zal worden met Dimon – flink lastig kunnen maken. Wie die opvolger dan zou moeten zijn, is wederom een vraagteken geworden: Dimon wees de afgelopen jaren naar zijn coo, Daniel Pinto, die het ceo-schap over zou moeten nemen “als ik onder een bus beland”. Die oudgediende maakte echter begin dit jaar bekend dat hij van plan is volgend jaar met pensioen te gaan. Zijn opvolger als coo, Jennifer Piepszak, heeft al aangegeven dat ze geen ceo wil worden. “Beleggers lijken, gezien de sterke prestaties van de bank, te willen dat Dimon gewoon blijft”, stelde bankenanalist Mike Mayo van Wells Fargo in een recente analyse. Of de ceo dat, gezien een eerdere hartoperatie, lang gaat volhouden, is de vraag. 

Terwijl de bank op zoek moet naar een opvolger, is JPMorgan zich ook op een andere manier aan het klaarstomen voor de toekomst: met de bouw van een nieuw hoofdkantoor, om de hoek van het New Yorkse Grand Central Station. Het gebouw, 423 meter hoog, is de op vijf na hoogste wolkenkrabber in New York en moet vanaf volgend jaar 14.000 werknemers gaan huisvesten. Het staal waarmee John Pierpont Morgan zo succesvol werd, voert ook hier de boventoon: 93.600 ton zit er in de constructie verwerkt.