[[ update toegevoegd op 3-2-2025, 21.49 uur]]
Sinds zijn aantreden op 20 januari zet de 47^e president van de Verenigde Staten er flink de sokken in. Donald Trump tekende meer dan 40 decreten om direct zijn stempel te drukken op het Amerikaanse regeringsbeleid. Op 1 februari liet Trump weten dat hij een nieuw decreet had ondertekend en wel een die direct een merkbare impact zou hebben  op de aandelenbeurzen wereldwijd. Vanaf dinsdag 4 februari -vrijwel met onmiddellijke ingang dus- heft de VS een importtarief voor Canada, Mexico en China: 25 procent op producten uit Mexico en Canada (10 procent op energie) en 10 procent voor China (bovenop de importheffingen die al door Trumps voorganger Biden waren ingesteld).

1: Waarom reageren aandelenmarkten heftig op importtarieven die al langer aangekondigd waren?
De beurzen reageerden negatief op het nieuws. Op de Aziatische markten zakte de Japanse Nikkei-index 2,7 procent, met zware verliezen voor autofabrikanten zoals Toyota en Honda (tot -7 procent). Dergelijke koersdalingen zijn opmerkelijk omdat Trump al langer dreigde met tariefmuren. Doorgaans is een dergelijke ontwikkeling al ruim vantevoren ingeprijsd in de aandelenkoersen. Het lijkt er nu echter op dat veel belegger heimelijk verwachtten dat het vooral bij spierballentaal zou blijven.   

Bericht op X van Donald J. Trump, 1 februari 2025.

2: Waarom gaan Europese aandelen ook naar beneden?
De rol van lachende derde lijkt er niet in te zitten voor Europa. Trump antwoordde op zondag 2 februari op vragen van de BBC dat ook Europa “zeer snel” aan de beurt zou zijn voor importheffingen. Hij wees daarbij op het handelsoverschot vanuit de EU richting de VS: “We hebben een tekort van meer dan 300 miljard dollar. Ze nemen onze auto’s niet af, ze nemen onze landbouwproducten niet af. Ze nemen bijna niets af en wij nemen alles van hen. Miljoenen auto's, enorme hoeveelheden voedsel en landbouwproducten.”

Vooral Duitsland, de grootste economie in de EU,  zou hard geraakt worden door eventuele importheffingen. Meer dan 30 procent van de Europese export naar de VS komt uit Duitsland. De Duitse autosector reageerde dan ook fors.  Volkswagen (-7 procent), BMW (-5 procent ) en Mercedes (-5 procent) kelderden. Daar komt bij dat de heffingen voor Volkswagen extra hard aankomen omdat veel auto’s van dit concern in Mexicaanse fabrieken worden vervaardigd en vervolgens verkocht worden in de VS.

Ook Nederland kan flink last krijgen van de eventuele importheffingen op Europese producten. Buiten de Europese Unie, is de VS de belangrijkste handelspartner van Nederland. Per jaar exporteren we voor meer dan 51 miljard euro naar de VS. De AEX-index begon de dag bijna 1,5 procent lager, met grote dalingen bij bedrijven zoals ArcelorMittal en chipmachinemakers als ASML, ASMI en Besi.

Slechts een handvol aandelen weet zich aan de malaise te onttrekken: RELX (vanwege de sterke aanwezigheid in de VS), KPN (met een puur Nederlandse focus) en Flow Traders (dat juist profiteert van volatiliteit op de markten).

De grootste daler in Amsterdam is, op het moment van schrijven, ArcelorMittal (-7 procent). Analisten van JP Morgan waarschuwden al in oktober 2024 dat een herverkiezing van Trump slecht nieuws zou zijn voor het staalconcern. Volgens de zakenbank gaat 10 procent van ArcelorMittals leveringen direct naar de VS. Beleggers lijken nu in te prijzen dat Trump stevige importtarieven op staal zal invoeren.

3: Kunnen economieën baat hebben bij tariefmuren? 
Vrije handel over en weer heeft wereldwijd voor veel welvaart gezorgd. Ook in de Verenigde Staten. Toch lijken de maatregelen van Trump de eerste aanzet voor een serieuze handelsoorlog. De Canadese premier Justin Trudeau heeft inmiddels al aangekondigd terug te slaan met een importheffing van 25 procent op Amerikaanse goederen en diensten. Daarnaast overweegt Canada niet alleen de belasting op Budweiser en bourbon te verhogen, maar ook exportrestricties op kritische grondstoffen in te voeren.

De geschiedenis leert dat er in handelsoorlogen geen winnaars zijn. In een worstcasescenario blijven landen elkaar met vergeldingsmaatregelen bestoken, waarbij steeds hogere importtarieven de handel verder belemmeren zodat economische spanningen toenemen.

Als dit scenario werkelijkheid wordt, is de impact onvermijdelijk. Extra heffingen en handelsrestricties zullen de inflatie verder aanwakkeren, wat de druk op renteverhogingen vergroot of op zijn minst voorkomt dat rentes dalen. Economen hebben al doorgerekend dat dit niet tot groei, maar tot economische krimp zal leiden. De gevolgen zullen voelbaar zijn voor vrijwel alle financiële activa: van aandelen en obligaties tot vastgoed. Klaas Knot, president van De Nederlandse Bank sprak dan ook zijn zorg uit over de jongste ontwikkelingen: "Dit spel kent alleen maar verliezers. De wereldeconomie heeft ons ontzettend veel welvaart gebracht, maar de consument gaat hiervoor betalen", zei hij in het tv-programma Buitenhof.

4: Hoe gaat Europa reageren op importheffingen?
Dat is uiteraard lastig te voorspellen, maar de kans lijkt niet groot dat de EU zal berusten in eenzijdige tariefmuren. In 2018, in de eerste regeringsperiode van Trump, stonden de EU en de VS ook al op het randje van een handelsoorlog. In een reactie op de eerste heffingen van de zijde van de VS, dreigde de EU met stevige heffingen op Amerikaanse producten. Uiteindelijk reisde de Europese Commissievoorzitter Juncker persoonlijk af naar Washington om in overleg met Trump economische schade over en weer te voorkomen.

5: Blijft het bij deze koersdalingen?
Het is absoluut geen feest vandaag op de beurzen wereldwijd maar het lijkt er niettemin op dat het absolute worstcasescenario nog niet is ingeprijsd. Als dat wel het geval was, zouden de verliezen nog veel groter zijn.

Dat wijst erop dat de markt er rekening mee houdt dat er nog steeds ruimte is voor onderhandeling. De tarieven gaan in op 4 februari en dat houdt in dat er tot maandagavond 3 februari 00.00 uur (Amerikaanse tijd) nog een lastminutedeal gesloten kan worden.  

6: Wanneer gaan we de tarieven terugzien in de resultaten van bedrijven?
Beleggers kijken vooruit en verwachten dat ondernemingen in hun toelichting op de jaarcijfers inzicht geven in de mogelijke impact van protectionistische maatregelen. De VEB zal dit onderwerp ook aankaarten tijdens de jaarvergaderingen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Dit thema stond al op de agenda in onze speerpuntenbrief voor het vergaderseizoen 2025.

De coronacrisis toonde aan hoe kwetsbaar toeleveringsketens zijn voor verstoringen. In dat opzicht vormen de tariefmuren een nieuwe test-case. De VEB roept bestuurders en commissarissen dan ook op om helder te communiceren over de blootstelling van hun bedrijf aan deze risico’s en over de manieren waarop zij deze uitdagingen willen gaan managen.

 

[[update]]

Het blijkt dat er inderdaad nog druk onderhandeld is vlak voor het verstrijken van de deadline van 4 februari. Maandagmiddag 3 februari kwam het bericht dat de importheffingen die de Verenigde Staten per dinsdag willen instellen op goederen uit Mexico, met een maand zijn uitgesteld. Dit gebeurde na een ontmoeting tussen de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum en Donald Trump. In ruil voor het uitstel beloofde Mexico de grensbewaking met de VS te versterken om drugssmokkel nog meer tegen te gaan. Daarvoor worden 10.000 extra soldaten ingezet. 

Enkele uren later volgde het bericht dat ook de beoogde importheffingen voor Canada met minimaal 30 dagen zijn uitgesteld. Dit meldde de Canadese premier Justin Trudeau maandagavond op X. Net als Mexico beloofde Canada meer werk te maken van de grensbewaking om zo de toestroom van illegalen en fentanyl naar de VS een halt toe te roepen.

Bericht op X van Donald J. Trump, 1 februari 2025



Bericht op X van Justin Trudeau, 3 februari 2025