In november 2024 presenteerde Bayer de derdekwartaalcijfers. Deze lieten een dalende trend zien. De omzet ging met 3,6 procent omlaag. De aangepaste brutowinst (ebitda) daalde met bijna 26 procent naar 1,25 miljard euro en was daarmee zelfs lager dan analisten hadden verwacht.

Monsanto
Met de overname van de Amerikaanse gewasbeschermer Monsanto in 2016 voor een recordbedrag van 54 miljard euro, zou de toekomst van Bayer als ’s werelds grootste farma- en agricultuurconcern zeker worden gesteld. Het tegenovergestelde gebeurde: bij Monsanto vielen de lijken uit de kast en het werd bepaald niet de groeimotor waar Bayer op hoopte.

Het bedrijf uit Leverkusen kreeg te maken met een stevig Monsanto-probleemdossier: de aansprakelijkheid voor de glyfosaathoudende bestrijdingsmiddelen uit het Roundup-gamma. Het middel zou schadelijk zijn voor mens en milieu en kanker veroorzaken. Monsanto heeft de schadelijkheid van de Roundup-producten bij zorgvuldig gebruik altijd ontkend. Desalniettemin volgden ruim 177.000 letselschadeclaims.

Een onderzoek uit 2000 naar Roundup concludeerde dat bij gewasbescherming sprake is van een minimaal risico voor ‘potentieel blootgestelde niet-doelorganismen’. Het was daarom veelal niet de directe schade, maar de tekortschietende zorgplicht (lees: het niet of onvoldoende vermelden van de risico’s bij gebruik) die leidde tot aansprakelijkheid voor Bayer. Er werden enkele grote schikkingen getroffen, maar tienduizenden vorderingen zijn in diverse landen nog onder de rechter. Daarnaast lopen er nog de rechtszaken van gedupeerde beleggers die Bayer verwijten dat het de risico’s bij de overname niet goed onderzocht heeft. Inmiddels heeft Bayer voor ruim 11 miljard dollar aan compensatie uitbetaald. In totaal is voor de Monsanto-zaken 16 miljard dollar aan voorzieningen genomen.

De Roundup-producten droegen vanaf 2009 voor ongeveer de helft bij aan de omzet van Monsanto. Het aandeel Bayer had dan ook zwaar te lijden onder deze zaak en verloor – na de overname van Monsanto – ruim 46 procent van zijn waarde. Ook het afgelopen beursjaar verliep niet gunstig voor beleggers in Bayer: de koers daalde met ruim 40 procent. In november moest het concern ook de winstverwachting opnieuw naar beneden bijstellen. De verwachte ebitda voor 2024 ligt nu tussen de 10,4 en 10,7 miljard euro (de eerdere prognose lag tussen 10,7 en 11,3 miljard euro). Voor 2025 ziet het er niet veel beter uit. "Over het geheel genomen hebben we nogal gematigde verwachtingen voor volgend jaar op het gebied van omzet en winst, en deze laatste zullen waarschijnlijk dalen", zo stelde cfo Wolfgang Nickl.

Het aandeel Bayer staat inmiddels op het laagste niveau in twintig jaar. Sinds ceo Bill Anderson in juni 2023 aantrad, heeft het aandeel meer dan de helft van zijn waarde verloren. De hoop van beleggers dat de nieuwe ceo voor een ommekeer zou kunnen zorgen, is nog niet in vervulling gegaan.

Splitsing
Terwijl de farmaceutische activiteiten zich onlangs stabiel hebben ontwikkeld, boekte de Bayer-groep een kwartaalverlies van 4,2 miljard euro als gevolg van hoge afschrijvingen van ongeveer 3,3 miljard euro. De problemen hebben vooral betrekking op de Roundup-producten, die gebukt gaan onder een dalende vraag en toenemende prijsdruk door copycats.

Met de slechte cijfers laait ook de discussie over de splitsing van de onderneming – in farma en gewasbescherming – weer op. Bayer zou terug moeten naar wat het ooit was. De ontbrekende bijdrage van Monsanto aan het bedrijfsresultaat is daar debet aan.

 

Een nieuw probleem na Roundup

De productie van bestrijdingsmiddelen is geen sinecure. Veelbelovende innovatieve producten blijken achteraf toch niet zo veilig als ze aanvankelijk leken – iets waar met name Monsanto last van heeft. Roundup was al een stevig dossier, maar inmiddels doemt een nieuwe aansprakelijkheid voor Bayer op. Deze keer gaat het over de mogelijke gezondheidseffecten van chemische PCB’s (polychloorbifenylen) in bouwmaterialen en als brandwerende vloeistof in elektrische apparaten. Schadelijke effecten De laatste productie van deze PCB’s was echter al lang geleden: Monsanto vervaardigde de stof tot 1977. De chemische stof werd uiteindelijk in 1979 in de Verenigde Staten verboden vanwege de schadelijke effecten op mens en milieu. Sinds de overname van Monsanto heeft Bayer te maken gehad met drie categorieën PCB-rechtszaken: vervuilingsclaims, schadeclaims voor gebouwen en gezondheidsclaims. In het geval van milieuschade gaat het vooral om de beschuldiging van waterverontreiniging door PCB’s. In juni 2020 had Bayer met de meeste van de ongeveer 2.500 getroffen gemeenten al een schikking ter waarde van 650 miljoen dollar gesloten, die twee jaar later door een Amerikaanse rechtbank werd goedgekeurd. Sindsdien is volgens Bayer het merendeel van de juridische geschillen over PCB’s met gemeenten opgelost. Rechtszaken Anders is het bij rechtszaken wegens mogelijke gezondheidsschade. Tot nu toe hebben meer dan 200 personen rechtszaken aangespannen in de omgeving van de Sky Valley School (Monroe, Washington). Er lopen ook rechtszaken over gezondheidsschade in de Amerikaanse staat Vermont, waar PCB’s op verschillende scholen zouden zijn gebruikt als bestanddeel van afdichtingsmiddelen en verf. Veroordeeld Bayer verdedigt zich met de stelling dat de producten, zoals afdichtingsmiddelen of tl-buizen, niet door Monsanto zijn vervaardigd, maar door andere bedrijven – en dat al deze producten decennia geleden al vervangen hadden moeten worden. Begin januari werd Bayer in de Verenigde Staten veroordeeld tot een schadevergoeding van 100 miljoen dollar voor de nalatigheid jegens een viertal particuliere eisers, die stelden gezondheidsschade te hebben geleden. De vorderingen van elf andere eisers werden afgewezen. Inmiddels ligt de aansprakelijkheidsvraag over de PCB’s bij het Amerikaanse Hooggerechtshof. Een uitspraak wordt rond de zomer verwacht. Het is de vraag of deze zaak de opmaat is tot meer claims en veroordelingen van Bayer.