‘Het sentiment is über-bullish’ 
Corné van Zeijl is beleggingsstrateeg bij Cardano en beurscommentator bij RTL Z en BNR. 

1. Wat verwacht je van de Amerikaanse tech-aandelen in 2025? 
“Vooropgesteld: 2024 was een superjaar voor beleggers en dat is vooral terug te voeren op de Magnificent 7 die inmiddels een enorme weging hebben in de S&P500. En dat rendement van de techbedrijven is niet gebaseerd op gebakken lucht. De winstgevendheid is er echt.  

Blijft natuurlijk de vraag of dat in 2025 doorzet. OpenAI, de maker van ChatGPT sluit 2024 waarschijnlijk af met een verlies van 5 miljard dollar. Ze denken aan advertenties om meer omzet te kunnen draaien. Ik beschouw dat toch wel als een van de eerste barstjes in al die verhalen vol beloftes. 

Uiteindelijk zullen al die aanbieders van AI-modellen toch geld moeten gaan verdienen. En dan zou het zomaar kunnen dat er te veel concurrentie is op dat vlak. Want zo’n beetje al die Magnificent 7-bedrijven zijn hun eigen AI-systemen aan het optuigen. De vier grootste techbedrijven hebben dit jaar 189 miljard dollar geïnvesteerd in AI. En dan hebben jij en ik een abonnement op een AI-botje van 10 dollar per maand. Gaan ze het daarmee terugverdienen? En als OpenAI inderdaad de weg van de advertenties gaat bewandelen, dan komen ze weer in het vaarwater van Alphabet en van Meta. Advertentiedollars worden maar een keer uitgegeven, dus wat er bij OpenAI bijkomt, gaat eraf bij Alphabet en Meta.  

Wat dat betreft ben ik wel voorzichtig. De waarderingen zijn gestegen, maar de make or break zal afhangen van de winstgevendheid en van de vraag of de beloftes worden waargemaakt.”  

2. Gaat de wereldeconomie last krijgen van Amerikaanse importheffingen?  
“Daar maken economen zich wel zorgen over, maar in de koersen zie je het niet terug. Beleggers kijken blijkbaar vooral naar de positieve effecten van Trumps verkiezingsbeloften: minder regelgeving, minder belastingen, lagere energiekosten.  

Het sentiment is über-bullish en dat is vooral kortetermijnwerk. Ik word best zenuwachtig van een S&P 500 die op gemiddeld 22 keer de verwachte winst staat. Op de korte termijn maakt het niet zoveel uit of je dure of goedkope aandelen kiest, maar op de lange termijn wel. Het extreme optimisme van dit moment geeft aan dat het risicobesef laag is. Dat zijn juist de momenten waarop je voorzichtig zou moeten zijn. Wij zijn sinds vorige week neutraal op aandelen geworden.” 

3. Waar liggen de kansen voor 2025? 
“Europa is het spiegelbeeld van al dat optimisme in de VS. De MSCI Europe staat dan ook maar op 13 keer de verwachte winst, dus dat gat is wel al ingeprijsd. Een gevolg van al die nadruk van Trump op importheffingen en op America First is dat de dollar sterker wordt. En een sterke dollar is relatief goed voor Europa. De winsten van bedrijven die goed vertegenwoordigd zijn in de VS – denk aan RELX of Ahold Delhaize – kunnen dus omhoog.  

Ik mag overigens niets zeggen over specifieke Nederlandse aandelen, maar wel over de Nederlandse markt in het algemeen, en ik ben daar niet zo somber over als over de markten in bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk. De Nederlandse markt beweegt zich niet in lijn met Europa. In de AEX zijn het vooral Unilever en Shell die de dienst uitmaken en die hebben klanten van over de gehele wereld. Bedrijven als Shell, Unilever, ASML en Adyen worden niet heel snel geraakt door malaise in Europa. Minder dan vroeger in ieder geval. 

In Nederland spelen de knelpunten rondom infrastructuur volop: hoe gaan we om met de energievoorziening en de veranderingen die daar plaatsvinden? Hoe lossen we de tekorten aan stroom op? Hoe zorgen we ervoor dat we het elektriciteitsnetwerk verder ontwikkelen? Dus ik zie nog wel lichtpuntjes voor infrastructuurbedrijven en voor de bouwers.” 

‘Europa moet echt aan de bak’ 
Nico Inberg is beursanalist bij De Aandeelhouder en presenteert een veelbeluisterde podcast over beleggen.  

1. Nederlandse beleggers richten de blik meer en meer op de VS. Is dat begrijpelijk?  
“Ik spreek veel beleggers en ik hoor de laatste tijd dat ze eigenlijk alleen nog maar naar Amerikaanse aandelen kijken. Dat vind ik jammer. Het plan van Draghi is verstrekkend, maar ik heb wel het idee dat de EU erop aanstuurt om volgens dat plan te gaan werken. In de EU moeten we meer het besef hebben dat Europa economisch relevant moet blijven. We moeten als Europa echt aan de bak, anders worden we een toeristenpark. 

De energietransitie die nodig is, komt niet goed van de grond in Europa. Daar zullen we echt meer in moeten investeren. De chemische bedrijven gaan weg. AkzoNobel en BASF hebben fabrieken in de hele wereld. De energieprijzen zijn zo hoog dat ze de fabrieken in Europa als eerste dichtgooien. Vanuit die bedrijven bezien is dat wel begrijpelijk, maar het is wel hard nodig dat Europa de eigen broek gaat ophouden.”

2. Wat verwacht je voor 2025? 
“Ik zie de techsector voorlopig nog wel even doorgaan zoals het nu gaat. De belofte van AI blijft voor heel veel bedrijven interessant. Een belangrijke vraag wordt of de consumer discretionary-aandelen gaan uitbodemen. Een bedrijf als LVMH is in 2024 een procent of 12 gedaald, en dat is ook niet zo heel vreemd. De post-corona boost was wel zo’n beetje uitgeraasd en Chinese consumenten hielden ook de hand op de knip. Het is afwachten of de Chinese economie weer op gang komt. 

De Nederlandse economie doet het best goed, maar de auto-industrie in Duitsland heeft te kampen met meerdere problemen tegelijk. Duitsland is niet relevant op het gebied van elektrische auto’s. De transitie naar elektrisch gaat te langzaam. De kostprijs van een Chinees merk als BYD ligt 35 procent onder die van Volkswagen. Voor je export is dat dramatisch. Duitsland gaat dus vrijwel geen elektrische auto’s naar China exporteren en de VS als afzetmarkt zal ook een knauw krijgen als er inderdaad importheffingen komen over en weer. 

De waardering in de VS is wel hoog nu. Dat houdt in dat Europa lekker goedkoop is. Er zijn ook echt wel bedrijven die veel exporteren en die weinig last hebben van de mineurstemming in Europa. Een bedrijf als LVMH haalt veel omzet buiten Europa. Dus als de euro goedkoper wordt: daar zit nog wel een upside in. Zoek de Europese aandelen die uniek zijn, die een sterk concurrentievoordeel hebben en die veel exporteren. ASML voldoet goed aan die omschrijving. Het is niet onwaarschijnlijk dat ze te maken krijgen met nog sterkere exportrestricties voor China, maar de grote klanten van ASML zitten ook in Zuid-Korea.” 

1. Zijn er daarnaast nog andere Europese namen om in overweging te nemen?  
“Rheinmetall bijvoorbeeld, of Airbus: dat bedrijf wordt sterker door de problemen bij Boeing en door de goedkope euro. ASMI en BESI hebben ook een unieke positie. Ook zij zijn niet sterk afhankelijk van de Europese economie.  

De goede Europese bedrijven zijn niet extreem duur. Dat biedt kansen, maar koop dan niet de bedrijven die afhankelijk zijn van de Duitse en Franse economie. Bedrijven als Volkswagen en Stellantis waren drie jaar geleden al spotgoedkoop. Als je je toen afvroeg hoe het kwam dat ze op maar drie keer de winst stonden, ja, dat is nu wel pijnlijk duidelijk geworden.  

Een eigen sterke positie van Europese bedrijven op het gebied van tech en AI, dat zie ik niet snel gebeuren, maar we hebben wel enkele toonaangevende Europese bedrijven op het gebied van farmacie en biotech. Novo Nordisk heeft deze zomer de omzet-outlook nog verhoogd. Ze hebben een flink R&D-apparaat, en dit soort bedrijven gaat gewoon door met het ontwikkelen van nieuwe medicijnen en het zoeken naar nieuwe toepassingen.  

Ze moeten wel beducht zijn voor nieuwe toetreders in die bijzonder lucratieve markt voor afslankmedicijnen. Alle farmabedrijven zitten op het vinkentouw: de ceo van Roche gaf laatst min of meer toe dat zijn bedrijf die boot gemist heeft. Het Zwitserse bedrijf heeft eind 2023 Carmot Therapeutics overgenomen voor 2,5 miljard euro en gaat dus ook die markt op. Daar is het te doen. Het is een markt met een potentie van honderden miljarden euro’s.”  

2. Wat verwacht je van Nederlandse aandelen in 2025? 
“De Nederlandse aandelen hebben het niet bijzonder goed gedaan, maar bij een aandeel als JET is wat betreft de verkoop van Grubhub de kogel wel door de kerk. Dat zie ik nog wel aantrekken. Verder zijn de banken relatief goedkoop, hoewel ze voor een groot deel afhankelijk zijn van de Nederlandse economie. De dividenden zijn ook aantrekkelijk.  

Vopak en SIF vind ik ook interessant. Vopak heeft goed ingespeeld op de energietransitie. Ze hebben olieterminals in Hamburg en Rotterdam verkocht en ze richten zich meer op gas, industriële terminals en nieuwe energiebronnen. De cfo van Vopak zegt daarover: ‘We zijn geen voorloper, maar we lopen wel mee met onze klanten.’ Dat vind ik leuke bedrijven die goed meedraaien met alle veranderingen in de wereld. Verder zijn er in Nederland natuurlijk nog enorme uitdagingen op het gebied van wonen en infrastructuur. Of je daarom in de bouwers moet stappen? Heijmans staat rond de dertig euro. Dat aandeel is in acht jaar tijd keer 6 gegaan. BAM staat YTD (half december 2024, red.) op een plus van 70 procent. Die koersen zijn alweer flink opgelopen. Het besef is er dat we de bouwers hard nodig hebben en dat zie je terug in de koersen.”  

‘De hype rond de energietransitie is over, maar de investeringen gaan gewoon door’ 
Najib Nakad is Senior Portfoliomanager Dividend bij Van Lanschot Kempen Investment Management.  

1. Er is veel pessimisme over de economie in de EU. Welke sectoren zijn toch interessant?  
“Ik heb de afgelopen weken het ene na het andere pessimistische artikel gelezen over kapitaal dat vanuit Europa naar de VS vertrekt, maar ik denk dat het toch mee zal vallen. Er zijn hier genoeg solide bedrijven en bovendien zijn de waarderingen reëler. Houd ook voor ogen dat er een tijdje overheen gaat voordat het effect van de recente renteverlagingen echt merkbaar is in de economie. Volgens de meeste studies duurt dat zo’n negen tot twaalf maanden. 

De financiële dienstverlening heeft het in 2024 goed gedaan. Europese banken hebben lang in het verdomhoekje gezeten. Maar sinds de financiële crisis zijn er veel structurele verbeteringen doorgevoerd. De notoire brekebenen van tien tot vijftien jaar geleden zijn inmiddels redelijk cleane banken geworden. Banken zijn efficiënter gaan werken en vervolgens hadden ze rugwind van de rentestijgingen.   

De waarderingen van banken zijn dan ook gestegen en bij verzekeraars zie je een vergelijkbare beweging. Verzekeraars hebben de naam een saaie belegging te zijn, maar ze blijven doen waar ze goed in zijn en ze zijn niet duur. Ik zie in de EU ook dat verzekeraars inmiddels beter communiceren met beleggers. Ze geven duidelijker aan wat de kapitaalallocatieplannen zijn. Dus ook voor 2025 kunnen banken en verzekeraars nog interessant zijn, mits de rente niet te veel zakt. Het verschil tussen 2 en 3 procent is niet heel groot, maar rond de 1 procent wordt het al spannend.” 

Gezondheidszorg 
“Waar we ook positief over zijn: de gezondheidszorg. De zorg heeft een defensief karakter – uitgaven in de gezondheidszorg worden niet snel beïnvloed door een afkoelende economie – en de onderliggende trends spelen ook mee: vergrijzing zorgt voor meer vraag. Daarnaast zijn er de afgelopen jaren een paar flinke doorbraken geweest, bijvoorbeeld gentherapie en de GLP-1-middelen (afslankmedicijnen als Ozempic van Novo Nordisk, red.). Deze sector is daardoor wel iets hoger gewaardeerd dan gemiddeld, maar heeft het in onze portefeuille goed gedaan.  

Het geeft overigens maar aan dat de stemming snel kan omslaan. Nog niet zo heel lang geleden was er bezorgdheid omdat er veel big-pharma-bedrijven waren met aflopende patenten op veelgebruikte geneesmiddelen.”  

Energie 
“Energie is ook in 2025 een belangrijk thema. In Europa, maar in de VS evenzeer. Ook daar is er een enorme vraag naar elektriciteit en in Texas worden heel veel arealen met zonnepanelen aangelegd. De EU wil niet meer afhankelijk zijn van Russisch gas en en zet dus in op LNG. Samen met die groeiende vraag naar elektriciteit vergt dat een nieuwe infrastructuur en flinke investeringen. Het is een sector die enorm in beweging is, maar dat betekent ook dat er tegenvallers kunnen optreden. Het Deense energiebedrijf Ørsted, dat zich vooral richt op duurzame energie, staat 70 procent onder zijn piek. En Neste, een Finse raffinaderij voor biobrandstoffen, is ook enorm gedaald.  

De hype rond dit soort bedrijven is dan wel over, maar de investeringen gaan door. Dat kan dus interessant zijn. Maar wees je dan wel bewust van het risico op flinke koersdalingen als grote projecten mislopen.”  

Groeibedrijven 
“Tot slot nog een observatie. De waardering van groeibedrijven is echt enorm opgelopen. Vroeger werd er – ten opzichte van waardeaandelen – voor groeibedrijven ongeveer 90 procent extra betaald, maar dat is opgelopen naar 170 procent. Vanuit mijn overtuiging als dividend- en waardebelegger, denk ik dat de focus te veel ligt op de groeibedrijven en de grote namen.”  

‘Dat de koers van Xerox ooit nog zou kunnen dalen, leek heel onwaarschijnlijk’ 
Martien van Winden is medeoprichter van beleggingsfonds Hoofbosch. Hij schreef verschillende boeken over beleggen en economische geschiedenis. 

1. Wat gaan jullie anders doen in 2025? 
“Eigenlijk is dat heel simpel. We gaan het volstrekt hetzelfde doen als in 2024. Onze visie op beleggen verandert namelijk niet. We houden ons aan vaste uitgangspunten. Zo beleggen we vrijwel uitsluitend in drie landen: Zwitserland, Nederland en de VS. Dat zijn – als je het bekijkt vanaf 1900 – de landen met de sterkste valuta. Het zijn ook de landen waar veel solide multinationals vandaan komen en ze scoren hoog op de ranglijsten op het gebied van kennis, innovatie en betrouwbaarheid.  

Wij kiezen vervolgens voor aandelen van heel solide bedrijven die al decennialang goed en steady presteren. Vanuit Zwitserland bijvoorbeeld smaak- en geurstoffenmaker Givaudan, en chocoladefabrikant Lindt, vanuit de VS Procter & Gamble en vanuit Nederland Shell. We beleggen zo veel mogelijk buy and hold, dus als we ergens in investeren doen we dat voor de zeer lange termijn.” 

2. Maar dan mis je de techbedrijven?  
“Ik maak me geen zorgen als er aandelen zijn die sneller gaan en die niet in onze portefeuille zitten. Als je naar onze rendementen (inclusief herbelegging) kijkt, dan doen we het heel goed. De fondsen die nu snel stijgen, die gaan ook een keer weer stevig naar beneden. In de jaren zestig en zeventig had je in de VS de Nifty Fifty, dat waren dé groeibedrijven uit die tijd en daar zaten ook toen al veel techbedrijven tussen. IBM, Xerox en Polaroid bijvoorbeeld. Destijds leek het ook volkomen onwaarschijnlijk dat die koersen ooit nog eens zouden dalen, maar inmiddels weten we beter. Dat is de reden waarom wij vrijwel niet in tech zitten. Vroeg of laat is het verouderd.  

Ik vind ASML een prachtbedrijf, maar als ik erin zou beleggen, zou ik me denk ik toch wel zorgen maken over mogelijke invoerheffingen of exportverboden. Een bedrijf als Procter & Gamble wordt hier veel minder door geraakt. Dat verkoopt zijn producten in 180 landen en produceert ook vaak ter plaatse. Je moet er wel wat meer geduld voor hebben. Maar wat dat betreft volgen we Warren Buffett. Die beschouwt beleggen als een mentaal fenomeen. Je moet er niet wakker van liggen. 

Ik kom uit de Robeco-school. Daar werd altijd gezegd: als je risico’s spreidt, dan loop je nog steeds hetzelfde risico. Wij kiezen ervoor om met een grote boog om risico’s heen te lopen. Risico's moet je mijden, niet spreiden.” 

‘Tegenover vrijwel elk Europees bedrijf staat een Amerikaanse concurrent die het beter doet’ 
Jasper Jansen is hoofdeconoom van de VEB. 

1. Europese aandelen zijn relatief gunstig geprijsd. Wordt 2025 dan eindelijk het jaar van de Europese aandelen?  
“Het gat tussen de VS en EU bestaat al jaren en het wordt alleen maar groter. De economie in de VS is flexibeler en er is een enorme markt in tegenstelling tot de lappendeken Europa. Er zitten nu eenmaal meer innovatieve bedrijven. Iedereen heeft het in de VS al snel over de techbedrijven, maar vaak wordt vergeten dat er ook in de traditionele sectoren voor bijna elk Europees bedrijf wel een Amerikaanse tegenhanger is die het beter doet. Tegenover Shell staat ExxonMobil, tegenover AkzoNobel staat PPG en tegenover Ahold Delhaize staat Walmart. De winstmarges en groeipercentages liggen gewoon hoger aan de andere kant van de plas.  

Als ik dan hoor dat Europese aandelen ‘goedkoop’ zouden zijn vanwege de lage koers-winstverhouding op het niveau van de index, dan is dat wel heel kort door de bocht. Die flinke korting valt goed te verklaren, omdat Amerikaanse bedrijven fundamenteel beter presteren. 

Ik bekijk dit puur als belegger. Het pleidooi voor een grondig verbouwingsplan van Europa spreekt mij erg aan, maar als belegger heb je op dit moment meer te zoeken in de VS. Gelukkig is het anno 2024 net zo makkelijk om een aandeel te kopen in New York als in Amsterdam, tegen bijna dezelfde lage kosten. ” 

2. En de smallcaps dan? Zijn die ook ondergewaardeerd? 
“Hetzelfde geldt eigenlijk voor smallcaps. Aandelen van de kleinere bedrijven zijn altijd een beetje de kelder van de beurs geweest, maar het begint nu echt een vergeethoekje te worden. De verhandelbaarheid is dun, IR-afdelingen zijn nauwelijks bemand en er zijn niet veel analisten meer die de aandelen volgen omdat grote beleggers lijken te zijn vertrokken. Doodzonde.  

Private equity hangt boven de markt om de smallcaps op te kopen. Er zijn de laatste jaren veel bedrijven overgenomen en van het Damrak verdwenen. Ik heb wel mijn bedenkingen over de waarderingen waartegen dat soms gebeurt. Een premie van 20 tot 30 procent lijkt heel wat, maar als de koersen laag staan is de overnameprijs vaak toch lager dan de fundamentele waarde van het bedrijf. Wat dat betreft was zeer welkom dat het bod op Hydratec uiteindelijk is afgeketst in 2024. Verschillende minderheidsaandeelhouders staken de koppen bij elkaar en gingen niet mee met een opportunistisch laag bod van de grootaandeelhouder. Als je samen optrekt, kan ook de minderheid een vuist maken.”  

3. Waar dan in te beleggen in 2025? 
“Ik wil hier echt geen concrete voorspellingen doen voor 2025. Er is zoveel dat toch nét een tikkie anders loopt dan je verwacht. Neem nou het afgelopen jaar: de beurs van Argentinië was met afstand de best presterende beurs in de wereld. Pakistan deed het goed, bitcoin steeg enorm. Er zijn, denk ik, niet veel mensen die dat begin 2024 allemaal hebben voorspeld.  

Het is begrijpelijk dat beleggers houvast zoeken in een onzekere wereld, maar wantrouw de verhalen die op de komma voorspellen wat wel en niet gaat renderen in 2025.  

Dus voor mijn beleggingsadvies voor het komende jaar val ik toch terug op de lijn waar de VEB altijd al op hamert: beleg voor de lange termijn, zorg dat je altijd belegd bent, stop het overgrote deel van je geld in trackers en als je toch aan stockpicking wilt doen, doe dat dan met maximaal 20 procent van je vermogen. Dat is niets anders dan ik in 2015 of in 2020 gezegd zou hebben.”