Een breed gespreide portefeuille hoeft niet complex te zijn. In Effect 11 en 12 (2024) hebben we besproken hoe u via slechts twee etf’s al wereldwijd in aandelen en obligaties kunt beleggen. In het laatste deel van deze serie laten we zien hoe de avontuurlijk ingestelde belegger met de core-satellite-strategie aan zijn trekken komt, zonder te veel risico te lopen.  

I. Een kern met satellieten 
Beleggen kan, naast verstandig voor de toekomst, natuurlijk ook leuk zijn. Voor veel VEB-leden is het een hobby: beursfondsen volgen, de financiële katern in de krant lezen, een visie vormen op de laatste beursontwikkelingen en een eigen beleggingsstijl ontwikkelen.  

De core-satellite-benadering is een uitkomst voor een belegger die op zoek is naar avontuur en toch in beperkte mate wil afwijken van de wereldwijde etf’s. Deze strategie richt de portefeuille in met een stabiele kern (core) en combineert die met kleinere, meer flexibele posities (satellites). Satellieten kunnen allerlei beleggingen zijn – van fondsen tot individuele aandelen en van opties tot grondstoffen. 

De stappen:  

1. Stel de kern samen. Kies goedkope, breed gespreide etf’s. Deze producten vertegenwoordigen de basisbeleggingscategorieën (aandelen en obligaties) die in Effect 12 (2024) zijn besproken. Daarin vindt u ook een lijst met etf’s die in aanmerking zouden kunnen komen.  

2. Selecteer satellieten: beleggingen die inspelen op trends of specifieke markten, als aanvulling op de core. De satellieten kunnen een aanvulling vormen op de wereldwijde etf’s, waar sommige sectoren zijn oververtegenwoordigd en andere bedrijven juist een beperkte weging hebben.  

Flexibel 
Hoeveel procent van de portefeuille kan worden ingezet voor de satellieten? Hiervoor zijn geen regels die in beton zijn gegoten. Het hangt mede af van de wil en tijd om de markt actief te volgen. Daarnaast is het raadzaam om een grote concentratie te vermijden. Het is niet zo verstandig om meer dan een paar procent van de hele portefeuille in één aandeel te stoppen.  

Houd ook rekening met overlap tussen de kern en satellieten. Zo hebben Amerikaanse technologiebedrijven als Nvidia, Microsoft en Apple een hoge weging in wereldwijd gespreide aandelen-etf’s. Als deze bedrijven daarnaast als ‘satelliet’ worden gekocht, worden zij wellicht te dominant in uw portefeuille. 

Een belegger die behoorlijk actief de markt volgt, en niet vies is van risico, kan bijvoorbeeld een kwart van zijn portefeuille gebruiken voor satelliet-keuzes. Hieronder een voorbeeld voor een offensief risicoprofiel, met een weging van 80 procent aandelen en 20 procent obligaties. De satellieten worden hier ingezet als aanvulling op de wereldwijde aandelen-etf. 

Kern  
(75 procent van de portefeuille): 

• 55 procent wereldwijde aandelen-etf (bijvoorbeeld de Vanguard FTSE All-World UCITS ETF). 
• 20 procent obligatie-etf (bijvoorbeeld de iShares Core Global Aggregate Bond UCITS ETF).
   

Satellieten  
(25 procent van de portefeuille): 

• 10 procent individuele aandelen: hier kunt u kiezen voor bedrijven uit een geliefde sector of Nederlandse aandelen. 
• 10 procent etf's die een specifieke regio (bijvoorbeeld opkomende markten) of sector – denk aan de gezondheidssector of voedingsmiddelen – volgen.  
• 5 procent voor de echte ervaren belegger: derivaten zoals opties, grondstoffen of andere (niet-beursgenoteerde) beleggingen.  

Alternatieve beleggingen 
Bij het selecteren van de satellieten kunnen twee grote alternatieve beleggingscategorieën in overweging genomen worden: grondstoffen en vastgoed.  

1. Grondstoffen
Grondstoffen zijn er in verschillende soorten en maten. Denk aan goud, olie, landbouwproducten en industriële metalen. 

De grondstoffenmarkt heeft een andere dynamiek dan de aandelenbeurs. Grondstofprijzen zijn gevoelig voor de economische cyclus en kunnen heftig stijgen of dalen. Zo kan bij het uitbreken van grote oorlogen de vraag naar goud ineens toenemen. Begint de economie te sputteren en kondigt de OPEC aan de productie op te voeren, dan kan de olieprijs plots een flinke knauw krijgen.  

Heel belangrijk om te beseffen: grondstoffen genereren geen kasstroom. In tegenstelling tot aandelen en obligaties leveren ze geen inkomsten op, zoals dividend of rente. Een belegger zet dus niet in op de verdienkracht van een bedrijf, of de couponbetalingen en aflossing van een obligatie.  

Edelmetalen hebben een bijzondere positie. De belangrijkste zijn goud, zilver, platina en palladium. Deze hebben industriële toepassingen of worden gebruikt in sieraden. Goud is helemaal een apart beestje en bespreken we later in detail. 

In Grondstoffen beleggen  
Weinig beleggers zijn geïnteresseerd in het daadwerkelijk bezitten van een vat olie of een klomp goud. Veel handel speelt zich daarom af via afgeleide producten als futures.  

Voor een particuliere belegger zijn deze producten niet aan te bevelen. Termijncontracten werken vaak met een flinke hefboom, waardoor ze flink in waarde kunnen schommelen. Daarnaast volgt een future niet exact de zogeheten spotprijs van een grondstof. Bovendien kunnen er vreemde sprongen plaatsvinden op de grondstoffenmarkten. Denk hierbij aan futures op olie die tijdens de coronaperiode kortstondig tegen een negatieve prijs werden verhandeld.  

Een andere manier om blootstelling te krijgen aan een bepaalde grondstof is een etf of een etc (Exchange Traded Commodities). Zowel etc’s als etf’s zijn via de beurs te verhandelen en proberen een bepaalde onderliggende waarde te volgen via derivaten. De belegger moet hierbij wel opletten: welke index wordt gevolgd (gebaseerd op futures of op de spotprijs) en hoe wordt het rendement nagebootst (via een swap of fysiek)? 

Goud 
In vergelijking met andere edelmetalen wordt goud het vaakst als belegging gezien. Het geldt al millennia als waardevast en centrale banken hebben goudreserves in hun kluizen. Niet iedereen is overigens overtuigd van goud als belegging. Het edelmetaal levert geen kasstromen op. De intrinsieke waarde is daardoor niet te becijferen. De functie ligt met name in de diversificatie. 

Uit historische gegevens blijkt dat de correlatie tussen de goudprijs en aandelenmarkten erg laag is. Goud toevoegen aan een portefeuille kan dus voor spreidingsvoordelen zorgen. 

Daarnaast kan goud fungeren als een waardevaste component, waarmee de koopkracht op lange termijn behouden blijft. Het reële rendement op goud gaat vaak samen met een hoge inflatie. Dat wil zeggen: het rendement na inflatie op goud is gemiddeld genomen hoger als de inflatie hoger is. Voor aandelen en vooral obligaties geldt het omgekeerde. 

Een ander bijkomend voordeel: de goudprijs wist vaak stand te houden of zelfs te stijgen in periodes waarin de aandelenmarkt stevig daalde.   

Goud kopen 
Een belegger kan goud fysiek aanschaffen en thuis opslaan, of laten bewaren door een externe partij. Wij schreven hierover in Effect 9 (2024). Het lastige van deze beleggingsvorm, als aanvulling op de gespreide beleggingsportefeuille, is dat het niet zo makkelijk kan worden verhandeld. Handelaren rekenen een opslag bij aankoop en een korting bij verkoop. Deze zijn meestal relatief groot bij kleinere hoeveelheden. 

Een andere, voor een thuisbelegger laagdrempeligere, optie zijn etc’s. Deze producten zijn op de beurs verhandelbaar, en bij edelmetalen zijn deze doorgaans fysiek gedekt (in tegenstelling tot etc's en etf's op andere grondstoffen). Deze instrumenten kunnen voor kleine bedragen worden verhandeld, met beperkte bied-laatspreads en fondskosten. 

In de praktijk weten de etc's de goudprijsontwikkeling redelijk nauwgezet te benaderen. In Effect 9 vindt u een overzicht van vier fysieke goud-etc’s die in Nederland te koop zijn.   

2. Vastgoed
De tweede alternatieve beleggingscategorie, vastgoed, omvat directe beleggingen in fysieke gebouwen (zoals woningen, commercieel vastgoed, en industrieel vastgoed) en indirecte investeringen in de vastgoedsector via beursgenoteerde bedrijven. 

Marktdynamiek 
Het verhuren van vastgoed biedt inkomsten. In tegenstelling tot grondstoffen is er dus wel een kasstroom verbonden aan vastgoedbezit. De prijsontwikkeling is mede afhankelijk van de rente. Hogere langetermijnrentes maken hypotheken duurder, wat vastgoedprijzen drukt. Daalt de rente, dan stijgt vastgoed vaak juist in waarde. 

Vastgoed is minder liquide dan aandelen. Het kopen of verkopen van fysiek vastgoed kan maanden duren. Voor particulieren gaat het meestal ook primair om een eigen woning. In deel één bespraken we dat huizenbezitters al een flinke blootstelling aan vastgoedprijzen hebben.  

Wie geen eigen huis heeft, kan wel overwegen vastgoed op te nemen in de portefeuille. De VEB heeft vaak aandacht besteed aan niet-beursgenoteerde vastgoedproposities, en de conclusie is steevast dat het rendement niet opweegt tegen de hoge kosten, het flinke risico en de slechte verhandelbaarheid. Veelal is een hoge minimale inleg vereist en is er geen toezicht van de AFM. 

Het lijkt dus prudent voor beleggers om zich te oriënteren op wereldwijde genoteerde vastgoedfondsen. Let wel op: de aandelen-etf’s die we bespraken in Effect 12 hebben al ongeveer 2 procent in beursgenoteerde vastgoedfondsen belegd.  

Vastgoed-etf's 
Wie een extra deel van het vermogen in vastgoed wil beleggen, kan kiezen voor een vastgoed-etf. Zo’n fonds geeft blootstelling aan een mandje vastgoedaandelen. De term die hiervoor vaak wordt gebruikt, is REIT. Deze Real Estate Investment Trusts zijn beleggingsmaatschappijen die gespecialiseerd zijn in het investeren in en beheren van vastgoed, zoals winkelcentra, appartementencomplexen en kantoren. Ze zijn onderworpen aan specifieke regelgeving en genieten vaak gunstige fiscale behandeling. 

Vastgoedfondsen zijn geen perfecte vervanging voor direct vastgoedbezit, omdat ze een redelijk hoge samenhang vertonen met aandelen. Oftewel, als de hele beurs onderuitgaat, worden beursgenoteerde vastgoedfondsen meegezogen. Het voordeel is wel dat het mogelijk is om met een relatief klein bedrag te investeren in een breed scala aan regio’s en soorten vastgoed. Hieronder zijn drie vastgoed-etf's uitgelicht. 

II. Periodiek onderhoud: herwegen 
Een portefeuille wordt gestart met een gewenste samenstellingsmix, bijvoorbeeld 50 procent in aandelen en 50 procent in obligaties. Wie net begint met beleggen, kan daar gemakkelijk de aankopen op afstellen. Hoewel etf’s bij de meeste brokers alleen in hele ‘aandelen’ kunnen worden gekocht en er dus niet een specifiek bedrag kan worden ingelegd, kan de belegger meestal redelijk dicht bij de gewenste verhoudingen uitkomen.  

Een periodieke apk is vervolgens ook bij beleggen noodzaak. Dit vindt plaats in de vorm van ‘herwegen’. Dit betekent dat een belegger regelmatig (bijvoorbeeld jaarlijks) de portefeuille aanpast om de gewenste verdeling te herstellen. Dit is belangrijk op het moment dat de aandelen in de portefeuille flink zijn gestegen ten opzichte van de obligaties (of andersom) waardoor er van het risicoprofiel wordt afgeweken.  

Door te herwegen, zorgt u ervoor dat de portefeuilleverdeling consistent blijft met uw doelen. Het haalt ook de emoties uit het beleggingsproces. De minst presterende vermogenscategorie wordt (relatief goedkoop) gekocht en de gestegen – lees: dure – categorie verkocht. 

Er is een balans tussen het op peil houden van de portefeuillemix en het beperken van het aantal transacties. Sommige beleggers stellen drempels in, zoals een afwijking van 5 procent of 10 procent van de beoogde activaspreiding. Een veelgebruikte stelregel is om eenmaal per jaar te herwegen, bijvoorbeeld aan het einde van het jaar. Vaker herwegen is vooral voor de belegger met een kleine portefeuille niet wenselijk. Transactiekosten kunnen een stevige hap uit het rendement nemen.  

Tips: waar moet u op letten?

Voor een beginnende langetermijnbelegger is het verstandig om gespreid over de tijd, bijvoorbeeld iedere maand, een vast bedrag in te leggen. Hierbij kunt u meteen corrigeren voor wegingen die uit de pas zijn gaan lopen.  Wilt u weten of uw hobby geld kost of juist oplevert? Houd dan bij welk rendement u maakt op de kern, en op de satellieten. Voor beleggers die actief handelen, zijn ook transactiekosten een belangrijke maatstaf.   Pas op voor overlap tussen de kern en de satellieten. Grote Amerikaanse technologiebedrijven als Nvidia, Apple en Microsoft hebben al een weging van een procent of vijf in de MSCI World Index. Wie niet nóg meer blootstelling wil hebben aan deze bedrijven, moet ze niet ook als satelliet kopen. Let op dat de satellieten niet een te groot deel van de portefeuille gaan vormen. Door de portefeuille bij te schaven en de wegingen terug te brengen naar de gewenste percentages, worden de risico’s in balans gehouden. Zorg er wel voor dat er niet té vaak ‘onderhoud’ wordt gepleegd aan de portefeuille. Dit zorgt voor extra transactiekosten.