Daar waar het speelveld voor de Nederlandse indices nog wel te overzien is, is dat een ander verhaal voor beleggers die een etf zoeken die een Europese index of zelfs een (ontwikkelde) wereldindex volgt. Wat zijn bekende aanbieders en fondsen, de onderscheidende kenmerken, en hoe wordt met dividend en belasting omgegaan? Een gedetailleerde blik op concurrerende etf's in vijf vragen en antwoorden. 

1. Zijn er meer etf’s met een gunstige fiscale status?
Aanbieder VanEck sprong er voor de etf op de Nederlandse hoofdindex AEX in de vorige editie van Effect gunstiger uit dan concurrent iShares, met name dankzij de fiscale behandeling van dividenden. De VanEck-etf is een fiscale beleggingsinstelling (fbi), waardoor voor Nederlandse beleggers geen dividendbelasting weglekt. VanEck heeft ook etf's met de fbi-status die een Europese index en een wereldindex volgen.  

Voor de vergelijking met alternatieven is hier wel een complicerende factor: de indices die VanEck gebruikt, komen van leverancier Solactive en worden niet door andere fondsen gevolgd. De resultaten van de etf’s kunnen we daarom niet rechtstreeks vergelijken met tegenhangers die dezelfde aandelen in portefeuille hebben. 

Gelukkig zijn er wel alternatieven. De etf’s van VanEck hebben een zogeheten SFDR Artikel 8-classificatie. Dat gaat om producten die in het beleggingsbeleid aandacht hebben voor sociale of ecologische kenmerken, maar die niet per se volledig uit duurzame beleggingen bestaan. We kijken daarom naar etf's die ook duurzaamheidscriteria meewegen en als SFDR Artikel 8 kwalificeren. 

De fondsen van VanEck doen het minder goed dan grote concurrenten die weliswaar op een aantal punten verschillen, maar wel een vergelijkbare strategie hanteren. Ze behoren niet tot de goedkoopste varianten voor hun markt. Bovendien is het belegd vermogen, vooral bij de Europese etf, vrij laag. Gevolg daarvan zijn lage volumes en daardoor hoge spreads: het verschil tussen de koers waartegen een belegger kan kopen en verkopen (zie ook pagina 50).  

2. Wat koopt u met de etf’s?
De cijfers van de etf’s zijn nu in beeld in de onderstaande tabel, maar wat zit er in de portefeuilles? Het is daarvoor interessant om te kijken welke regels de index bij de samenstelling volgt. Daarnaast is het relevant hoe deze geografisch is opgebouwd en hoe de sectorverdeling eruitziet. Waar zitten de verschillen? Eerst een blik op de twee wereld-etf’s, daarna die in Europa. 

Wereld:

VanEck Sustainable World Equal Weight UCITS ETF 
Index: Solactive Sustainable World Equity Index, een gelijkgewogen belegging in de 250 grootste bedrijven uit ontwikkelde landen wereldwijd die voldoen aan de Global Compact-principes voor verantwoordelijk bedrijfsgedrag van de Verenigde Naties. Daarnaast worden enkele controversiële sectoren uitgesloten.  

• Er is een waarborg ingesloten om te grote geografische dominantie van met name de VS te voorkomen. Zo zit er een bovengrens aan het percentage bedrijven uit de drie regio’s Noord-Amerika, Europa en Azië-Pacific: namelijk 40 procent.  
• Het zorgt voor een relatief laag aandeel van de VS, terwijl Japan en Europese landen oververtegenwoordigd zijn. De index heeft een jaarlijkse herweging. De koers-winstverhouding (k/w) op basis van de afgelopen twaalf maanden bedraagt 14,9.  

iShares MSCI World SRI UCITS ETF 
Index: MSCI World SRI Select Reduced Fossil Fuel Index, met bedrijven uit ontwikkelde markten die binnen hun sector hoge beoordelingen hebben op het gebied van milieu, maatschappij en governance (‘ESG’).  

• 414 aandelen uit de moederindex MSCI World komen in aanmerking. De weging is op basis van vrij verhandelbare (free float) marktkapitalisatie, maar ieder bedrijf mag maximaal 5 procent van de portefeuille uitmaken. Er wordt elk kwartaal geherbalanceerd. 
• De gehanteerde methodologie legde beleggers tot nu toe geen windeieren. De SRI-index deed het vanaf mei 2012 jaarlijks ruim een procentpunt beter dan de MSCI World.  
• De VS vormt veruit het grootste deel van de portefeuille, met 64 procent, gevolgd door Japan en Canada. Wel heeft de etf duidelijk een hogere k/w dan die van VanEck: 18,7. 

Wat betreft sectorverdeling liggen de twee etf’s dicht bij elkaar. De tabel op pagina 38 laat de weging van de zeven grootste sectoren zien. 

Europa: 

VanEck Sustainable European Equal Weight UCITS ETF 
Index: Solactive European Equity Index, bestaande uit de honderd grootste beursgenoteerde bedrijven uit ontwikkelde Europese landen die aan de VN Global Compact-principes voldoen. Specifieke controversiële sectoren zijn ook uitgesloten.  

• De aandelen met de grootste free float-marktkapitalisatie die overblijven, worden geselecteerd. Per land worden maximaal twintig aandelen opgenomen in de gelijkgewogen index en er is een jaarlijkse herweging. 
• Geografisch is het Verenigd Koninkrijk het zwaarst vertegenwoordigd. De koers-winstverhouding op basis van winsten over de laatste twaalf maanden is 11,8. Dat is vrij laag, zeker ten opzichte van de andere etf’s. 

Amundi Index MSCI Europe SRI PAB UCITS ETF  
Index: MSCI Europe SRI filtered PAB Index, een aandelenindex gebaseerd op de moederindex MSCI Europe met large- en midcap-aandelen in vijftien ontwikkelde Europese landen. Enkele sectoren zijn uitgesloten en bedrijven moeten minimaal een MSCI ESG Rating ‘A’ hebben. Bovendien voldoet de index aan de eisen van de EU Paris-aligned benchmark (PAB)-regulering. Dat houdt onder meer in dat de koolstofintensiteit – de hoeveelheid koolstofemissies die vrijkomt per eenheid productie – 50 procent lager is dan de moederindex.  

• In de index zitten 121 aandelen; het gewicht van elke positie is bij de jaarlijkse herweging beperkt tot 5 procent.  
• Meer dan de helft van de portefeuille bestaat uit Franse, Britse en Nederlandse aandelen. Frankrijk is hofleverancier. 

Hier liggen de sectorwegingen verder uit elkaar. De VanEck-etf zit zwaarder in financials en gezondheidszorg. Die van Amundi heeft relatief meer consumptiegoederen. Het zorgt ervoor dat de Amundi-etf een veel hogere k/w heeft, namelijk van 17,5. Deze zit zwaar in prijzige aandelen als Novo Nordisk en ASML.  

Het is een eeuwige discussie of een belegger beter bedrijven met een lage koers-winstverhouding kan kopen, of dat deze ratio niets zegt over de toekomstige prestaties. Verschillende bedrijven en sectoren hebben uiteenlopende groeivooruitzichten en risico’s, wat ook andere waarderingen rechtvaardigt. 



3. Hoe zit het met uitkeringen vanuit het fonds en dividendbelasting?
Herbeleggende etf's - zoals die van iShares en Amundi - hebben voordelen voor de belegger. Aan de andere kant kan alleen een uitkerende etf kwalificeren als fbi, zodat een gunstige fiscale behandeling mogelijk is.  

Een belegger in de VanEck-etf ontvangt in eerste instantie niet het gerapporteerde brutodividend op de rekening, omdat daarop 15 procent belasting van toepassing is. Door de fbi-constructie kan de aanbieder echter juist het nettobedrag overmaken naar de belegger, waarna een Nederlandse belastingplichtige in de aangifte de overige 15 procent kan verrekenen.  

De meeste etf’s van andere partijen zijn gevestigd in Luxemburg (Amundi) of Ierland (iShares). De uitkeringen vanuit die landen zijn voor Nederlandse beleggers in principe vrijgesteld van belastinginhouding.  

Amundi meldt hierover in de prospectus: “De aandeelhouders die niet belastingplichtig zijn in Luxemburg, zijn niet onderworpen aan Luxemburgse [...]bronbelasting” (vertaling VEB). 

BlackRock (iShares) geeft aan: “Ierland heft geen bronbelasting wanneer Ierse fondsen inkomsten of winsten uitkeren aan buitenlandse beleggers.” 

Dat betekent niet dat de in het buitenland gevestigde etf's fiscaal gunstiger zijn. De belasting is eerder al geheven tussen de uitkerende bedrijven en het fonds. 

4. Welke impact heeft dividendbelasting op prestaties?
Bij de hier besproken VanEck-etf’s is er volgens de aanbieder geen dividendlek, doordat ze in Nederland zijn geregistreerd (zie Effect 11). Als fbi's maken zij gebruik van Nederlandse belastingverdragen, waardoor een 15-procentstarief van toepassing is op de dividenden van bedrijven die in veel buitenlanden zijn gevestigd. De beheerder keert het ontvangen nettodividend uit, en schuift daarnaast de belastingclaim door naar de belegger. 

Maar hoe groot is de invloed bij de wereld- en Europa-etf?  

Wereld 
Het uitkeringsrendement van de VanEck Sustainable World ETF is 2,42 procent, op basis van de uitkeringen in de voorgaande twaalf maanden gedeeld door de nettovermogenswaarde op 31 oktober. De fbi-status voorkomt een dividendlek.  

De wereld-etf van iShares heeft een dividendrendement van 2,14 procent. Door belasting zal dat niet volledig door het fonds zijn geïncasseerd. Bij een belastingpercentage van 15 kost dit zo’n 0,32 procent aan rendement. De effectieve belastingimpact ligt volgens een uitsplitsing van iShares echter lager, namelijk op 0,29 procent. Dat komt door belastingverdragen die Ierland heeft met uitkerende landen. 



Europa 
Bij de Europese etf’s is het beeld vergelijkbaar. De VanEck Sustainable European ETF had op 31 oktober een 12-maandsuitkeringsrendement van 2,96 procent.  

De Amundi-etf rapporteert geen dividendrendement, maar de gevolgde index MSCI Europe SRI Filtered PAB heeft een yield van 2,87 procent; een belegger kan daar door belasting – uitgaande van 15 procent – zo’n 0,43 procent rendement mislopen.  

Op het grote geheel speelt dit maar een kleine rol. In de vergelijking van de fondsen zijn andere factoren belangrijker.  



5. Wat heeft de gelijke weging aan voor- en nadelen?
Een extra overweging is dat de etf’s van VanEck gelijkgewogen zijn: bij iedere herbalancering krijgt ieder bedrijf eenzelfde gewicht. Het verschilt van de andere twee fondsen, die aandelen wegen op basis van free float-marktkapitalisatie. 

Aan de ene kant zorgt dit ervoor dat de aandelen die al heel groot zijn of sterk zijn gestegen, niet te zwaar wegen op de portefeuille. Je verkoopt winnaars en koopt verliezers. Als er wat betreft rendement een terugkeer naar het gemiddelde (mean reversion) bestaat, dan is dat goed nieuws.  

Aan de andere kant kunnen de meest winstgevende bedrijven heel lang waarde blijven creëren voor aandeelhouders en is er in het verleden vaak sprake geweest van momentum, waarbij winnaars van gisteren ook die van morgen waren. Dit is vooral te zien bij de wereld-etf’s, waar een behoorlijk gat in prestaties bestaat tussen de VanEck-etf en die van iShares. Die laatste zat eind 2022 het zwaarst in Microsoft, Nvidia en Tesla, drie aandelen uit de magnificent seven: zeven grote Amerikaanse bedrijven die het heel goed hebben gedaan. Ze hebben tegelijkertijd heel hoge koers-winstverhoudingen. 

Een trend kan zich altijd keren en misschien zijn de techreuzen wel echt te hoog gewaardeerd. Het wegen op (free float-)marktkapitalisatie is niet de enige correcte manier. Bovendien vertegenwoordigt geen enkel indexfonds alle aandelen, laat staan alle beursgenoteerde beleggingen.  

Desalniettemin vormen alle portefeuilles van alle beleggers wel samen de markt, waarin alle posities samen moeten uitkomen op de totale beurswaarde van een beleggingsinstrument. Niet iedereen kan een gelijkgewogen portefeuille hebben. Een belegger hoeft hier natuurlijk geen rekening mee te houden, maar toch is een gelijke weging te zien als een actieve beslissing.  

Conclusie 
De etf’s van VanEck met een blootstelling in Europa of de wereld zijn niet een-op-een te vergelijken met andere fondsen. Het verschil in rendement is dus niet alleen toe te schrijven aan structuur, maar komt ook door verschillen in de onderliggende posities. Het is altijd zinvol om te kijken naar alle portefeuillekenmerken om een keuze te maken.