De inflatie daalde, de werkloosheid liep slechts ietsje op en de economische groei komt waarschijnlijk boven de 2 procent op jaarbasis uit. Over het derde kwartaal meldde het Amerikaanse bureau voor de statistiek zelfs een groei van bijna 5 procent. In dezelfde periode berichtte Eurostat dat de economie van de twintig eurolanden in dat kwartaal is gekrompen met 0,1 procent, nadat er al eerder enkele kwartalen met stagnatie of verwaarloosbare groei waren geweest.

Nu de Amerikaanse economie in 2023 recessievrij wist te blijven, luidt dé vraag op de financiële markten of dat ook in 2024 zal lukken. Maar het spreekwoord uitstel is geen afstel bestaat niet voor niets. Op basis van de bouten en moeren van de economie, dus de interne werking, volgt namelijk de conclusie dat een recessie in de VS in 2024 niet zou verbazen. Voor een second opinion kijk ik naar twee indicatoren die een goed trackrecord hebben in het aangeven of een recessie wel of niet op komst is. Wat zeggen die?

Consumptie
Tenzij er in de laatste weken van dit jaar nog een ramp gebeurt, zal de Amerikaanse economie dit jaar goed afsluiten. Dé reden daarvoor is de consument. Die beleefde, gemiddeld genomen, een maandenlang shoppingfeest. Aangezien consumptie goed is voor het leeuwendeel van de Amerikaanse bestedingen, hield dat per definitie haast in dat die economie als geheel het ook prima deed.

Die consument kon maand in maand uit almaar meer blijven spenderen door een aantal meevallers. De eerste was dat de inflatie daalde, wat winkelen aantrekkelijker maakte. Veel goederen en diensten werden niet direct goedkoper, maar toch deed die lagere inflatie ertoe. Het betekende goed nieuws en in zulke omstandigheden gaat de consument wat makkelijker naar het winkelcentrum. Zeker als de reis daarnaartoe goedkoper is geworden, omdat tanken minder duur was dan een jaar eerder. Tegelijkertijd stegen de lonen, gemiddeld met ruim 5 procent op jaarbasis; ook al iets wat tot consumptie aanzet.

En dan zijn er de gedwongen besparingen uit de coronajaren en de steun die men destijds kreeg. Tezamen waren die potjes gelijk aan zo’n 8 procent van de Amerikaanse economie; nogal wat spending power.

Studieschuld
Dat verandert allemaal als we naar 2024 kijken. De inflatie daalt niet veel verder, dus vanuit die hoek komt er niet meer zoveel hulp als dit jaar. De loonstijgingen krijgen weer een 4 voor de komma en kunnen in 2024 verder dalen omdat de werkloosheid lijkt op te lopen. Het zijn geen schokkende cijfers, maar in de marge is het niettemin slecht nieuws voor de consumptie. De kans lijkt klein te zijn dat die in 2024 maand in maand uit sterk zal toenemen.

Een andere rem op de consumentenbestedingen is het feit dat Amerikanen te maken krijgen met een oude maandelijkse rekening die jarenlang niet op tafel lag: het aflossen van de studieschulden. Veel huishoudens hebben daarmee te maken. Gemiddeld genomen bedraagt de studieschuld in de VS iets meer dan 40.000 dollar, met gemiddelde maandlasten van 503 dollar. Tijdens corona was het aflossen opgeschort, maar nu is de terugbetalingsverplichting – mede door een uitspraak van het Amerikaanse Hooggerechtshof – per 1 oktober weer van kracht. Dat neemt een significante hap uit het maandelijkse budget van veel Amerikaanse huishoudens.

Zij hebben ook nog eens te maken met hogere rentelasten op hun vaak flinke schulden. Geen wonder dat het aantal wanbetalers op creditcard-saldi en persoonlijke leningen toeneemt, en dat is geen teken van een economie waarin de consumptie sterk zal blijven stijgen.

Een recessie in 2024 lijkt dus echt tot de mogelijkheden te behoren. En die second opinion?

Om de hoek
Hiervoor zijn twee indicatoren interessant. De eerste is het verschil tussen de tienjarige en de driemaandsrente in de VS. Dat verschil is normaliter positief, maar elke keer dat het in het verleden negatief werd, gebeurde dat tussen 9 en 17 maanden voor een recessie. Vanaf oktober 2022 ligt de driemaandsrente hoger dan de tienjaarsrente, en is het verschil dus negatief. Het eerdergenoemde shoppingfeest kan ervoor gezorgd hebben dat een recessie nu later in de bandbreedte zit. Dat zou dus impliceren dat een recessie in 2024 aanstaande is.

De tweede indicator waar ik naar kijk, is de zogeheten Sahm-indicator, vernoemd naar Claudia Sahm, een econome die vroeger bij de Fed werkte. Die indicator stelt: iedere keer dat het driemaands voortschrijdend gemiddelde van de Amerikaanse werkloosheid 0,5 procentpunt hoger kwam te liggen dan de laagste gemiddelde werkloosheid in de twaalf maanden ervoor, was een recessie aanstaande of net begonnen.

Hoe zit dat nu? In de laatste drie maanden bedroeg de Amerikaanse werkloosheid gemiddeld iets meer dan 3,8 procent. Het laagste percentage in de laatste 12 maanden was zo’n 3,5 procent. Met de nog iets verder afkoelende arbeidsmarkt in de VS is de kans groot dat de werkloosheid de komende maanden blijft oplopen. Daardoor zou de komende tijd voldaan kunnen worden aan de Sahm-indicator.

Slecht nieuws
Tel ik dit alles bij elkaar op, dan zou een recessie (of in ieder geval een krimpende economie) in de VS nog voor de zomer van 2024 niet verbazen. In het verleden betekende dat in een verkiezingsjaar - zeker in combinatie met een te hoge inflatie en een stijgende werkloosheid - meestal geen goed nieuws voor een zittende president die uit was op herverkiezing. 

Edin Mujagic is macro-econoom, gespecialiseerd in het beleid van de centrale banken, en hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer.

Dit artikel is verschenen in Effect nr. 12 2023.