De openingskoers van certificaten Triodos is bekend: 50 euro. Dat is 40 procent minder dan de koers voor dichtgooien van de handel in 2021. Waar certificaathouders eerder hun stukken aan de bank konden verkopen tegen intrinsieke waarde, is de koers nu nog maar 56 procent van die waarde (certificaathouders hebben tussentijds wel een paar euro aan dividend ontvangen). 

Voor de prijs van 50 euro wisselden ruim 20 duizend certificaten van eigenaar. Dat is maar een fractie van het totaal aantal uitstaande certificaten van ruim 14 miljoen. Het heeft er alle schijn van dat het uitermate lastig is voor certificaathouders om - indien gewenst - van hun stukken af te komen. Ter vergelijking: eerder liet Triodos weten dat het zich gedwongen zag het interne handelssysteem stil te leggen omdat de verkoopdruk met een omvang van circa 20 procent van alle certificaten hen te machtig was.  Bij de eerste handelsdag op de MTF is ongeveer 0,14 procent van de certificaten van eigenaar verwisseld.

Op papier kan er dus gehandeld worden in certificaten, maar of het in praktijk voldoende lukt, is maar zeer de vraag. Voor certificaathouders is het van belang dat er goede mogelijkheden van handel zijn. Daarin heeft Triodos een duidelijke rol. De bank heeft certificaathouders gedwongen richting een nieuw handelssysteem. Daar hoort een aanzienlijke verantwoordelijkheid bij. 

Werk aan de winkel voor Triodos 
Wat een bank waard is, hangt sterk af van het rendement dat wordt behaald op het eigen vermogen, de REV. Zo hebben beleggers maar 0.5 keer de boekwaarde over voor het door problemen achtervolgde Commerzbank. De Duitse bank boekte vorig jaar een REV van circa 5 procent. De aandelenkoers van het veel winstgevendere Zweedse Handelsbanken – REV 2022: 15 procent – ligt juist op of rondom het eigen vermogen. https://vp292.alertir.com/sites/default/files/report/hb_2023_q1_eng_oh.pdf

Hoe belangrijk Triodos’ missie ook, de bank kan zich niet helemaal onttrekken aan deze marktwetten. De bank denkt onder meer door kostenverlagingen en een attractiever renteklimaat een REV van 5-7 procent per jaar te kunnen realiseren op de middellange termijn. Vorig jaar bleef het rendementsgetal steken op 4 procent. Maar als stevige eenmalige kosten in verband met reorganisaties, de rechtszaak en het overschakelen op het handelsplatform buiten beschouwing worden gelaten, klimt de (genormaliseerde) REV tot 5,1 procent.

Wil de koers in de buurt komen van de intrinsieke waarde van 89 euro, dan moet de REV verder klimmen tot 7 procent. Dat is toch wel het minimale rendement dat de gemiddelde belegger zou willen zien, zeker als rekening wordt gehouden met het risicoprofiel van een kleine bank. Dat zou betekenen dat het ten opzichte van vorig jaar ruim 30 procent meer winst uit dezelfde kapitaalsbasis van ruim 1,2 miljard euro moet persen. Dat lijkt uitdagend, maar vooral door hogere rentes ook weer niet onmogelijk.

In de jaren voor het stopzetten van de handel lag de nadruk van Triodos op groei van het aantal uitstaande groene leningen. De bank gaf ieder jaar veel certificaten uit om die groei te financieren. Maar winsten groeiden veel minder hard dan de kapitaalsbasis, waardoor de REV gestaag daalde tot 2,3 procent in 2020. Nu wordt Triodos gedwongen maatregelen te treffen de REV te verbeteren, waaronder de eerste reorganisatie in de geschiedenis van de bank. De bank heeft beloofd de komende jaren geen nieuwe certificaten uit te geven.

Op de achtergrond: grote veranderingen

De handel op de MTF markeert een punt van grote veranderingen. Triodos blijft een zelfstandige bank met een duurzame missie, maar verder is er veel veranderd. Een overzicht van de zes belangrijkste wijzigingen.

1: Bank stapt uit de handel
Bijna veertig jaar lang was de handel in Triodoscertificaten voorbehouden aan klanten van de bank. Zij konden certificaten kopen en weer verkopen aan de bank. Triodos was dus de tegenpartij. Door certificaten uit te geven kwam de bank aan eigen vermogen. De prijs die voor certificaten betaald of ontvangen werd lag min of meer vast: de boekwaarde (de waarde van de bank op papier) gedeeld door het aantal uitstaande certificaten. Periodiek bepaalde Triodos deze zogenoemde intrinsieke waarde. Daarnaast ontvingen certificaathouders (meestal) jaarlijks een dividend. In de jaren voordat de handel op slot ging,  kocht en verkocht de bank certificaten tegen een prijs van rond 80 euro.

Totdat de bank naar eigen zeggen in maart 2020 tot de conclusie kwam dat de handel tegen intrinsieke waarde niet langer houdbaar was. Het aantal verkopende certificaathouders was te groot geworden waardoor handel tegen intrinsieke waarde een te grote hap uit het eigen vermogen van Triodos dreigde te nemen.

Voor marktvolgers was de onhoudbaarheid van het handelssysteem van Triodos geen verrassing. De bank had een lage winstgevendheid en dat maakte het bedrijf kwetsbaar voor certificaathouders die hun belegging contant wilden maken. Daar kwam bij dat ook de aandelen van veel andere (hoger renderende) banken op de beurs verhandeld werden op koersen ver onder de intrinsieke waarde.

De bank hield certificaathouders lang voor dat het interne handelssysteem naar behoren had gefunctioneerd en dat er geen aanleiding was te twijfelen aan de toekomstbestendigheid hiervan. Intern bleken hierover wel al vanaf eind 2017 de nodige bedenkingen.

Met de herstart van de certificaathandel zet Triodos-bank een stap opzij. Certificaathouders handelen niet langer tegen de bank maar kunnen hun stukken alleen aan en van andere beleggers (ver)kopen. De prijs wordt daarbij niet langer vastgesteld op basis van de intrinsieke waarde maar is het resultaat van vraag en aanbod.

2: Ander handelssysteem
Handel in certificaten vindt niet langer plaats via een intern handelssysteem van de bank maar via een extern platform, een zogenoemde MTF, uitgebaat door het bedrijf Captin https://captin.nl/noteringen/triodos/.

Om hier te kunnen handelen is het noodzakelijk een aparte rekening bij Captin te openen. Iets meer dan een kwart van de ruim 43 duizend certificaathouders (die al certificaten hadden voor hervatting van de handel) heeft dat tot nu toe gedaan.

Bovendien is het aantal handelsmomenten beperkt tot één keer per week. Certificaathouders kunnen een week lang limietorders inleggen (en desgewenst terugtrekken) tot woensdag 13:59 uur (vandaag was de eerste deadline). Daarna wordt de inleg van orders tijdelijk stil gelegd en begint de eigenlijke handel. Dan wordt bepaald tegen welke prijs orders worden uitgevoerd.

3: De koers
Zoals gesteld wordt de koers voortaan via vraag en aanbod bepaald. Certificaathouders die in de week voor een handelsmoment enig inzicht willen krijgen welke kant het opgaat met de koers zijn aangewezen op het orderboek dat Captin op de website heeft staan. Bekijk de noteringen van de Triodos Bank

Hier staan de tien hoogste koop- en de 10 laagste verkooporders vermeld. Deze ranglijsten leveren maar beperkt inzicht in het orderboek op; het is zeer waarschijnlijk dat de meeste orders geplaatst zullen zijn bij tussenliggende prijzen. In een reactie erkent Triodos dit. Desgevraagd laat de bank weten dat de kwestie de aandacht heeft. 

4: Zeggenschap
De kritiek van certificaathouders op het opereren van de bank afgelopen jaren heeft Triodos in beweging gebracht. Eerder hadden certificaathouders geen zeggenschap bij de bank. Meepraten mocht, maar op het moment dat er gestemd moest worden op voorstellen van de bank, greep een aparte stichting de macht.

Die situatie gaat binnenkort veranderen als certificaathouders het recht krijgen zelf te kunnen stemmen. Dat is een eerste en aanzienlijke stap op weg naar betere governance, die uiteindelijk de noodzaak van het bestaan van een certificaathouders vertegenwoordigende stichting overbodig zal maken.

Want volwaardige zeggenschap heeft een investeerder in Triodos nog altijd niet. Belangrijke besluiten, zoals over de inkoop van certificaten of een overname van Triodos, kunnen alleen worden geïnitieerd door het bestuur en niet afgedwongen worden door certificaathouders. Bij andere (beursgenoteerde) banken is de invloed van aandeelhouders ook beperkt, maar Triodos laat duidelijk weten dat alle belangrijke besluiten aan het bestuur van de bank zijn.

5: Organisatie opgeschud
Ten opzichte van de periode waarin het interne handelssysteem op zijn laatste benen liep, zijn er vele wisselingen geweest in de top van Triodos Bank, de raad van commissarissen en het bestuur van de Stichting Administratiekantoor. Alle drie de gremia hebben een nieuwe voorzitter en een aantal nieuwe leden.

Ook heeft Triodos voor het in het bestaan het aantal medewerkers in aantal teruggebracht. Topman Jeroen Rijpkema zag zich hiertoe genoodzaakt om de kosten van Triodos beter onder controle te krijgen.

6: Perspectief onderneming
Lagere kosten is een van de manieren om de bank efficiënter te laten opereren. Voor iedere euro aan inkomsten maakt Triodos nu 0,80 euro aan kosten en dat is hoger dan bij veel andere banken. Dit kosten-niveau moet dalen tot 0,70-0,75 euro op de middellange termijn. Het helpt dat de marktrente oploopt. Triodos is voor zijn inkomsten sterk afhankelijk van de rentemarge.

De bank heeft zijn doelstelling voor het rendement op eigen vermogen voor de middellange termijn onlangs licht opgehoogd van maximaal 6 procent naar maximaal 7 procent. Dat is lager dan bij beursgenoteerde sectorgenoten als ING en ABN Amro, maar het is een stap vooruit.

De bank maakte 20 juni ook bekend dat de halfjaarcijfers zullen meevallen. De winst zou ‘substantieel’ hoger liggen dan de circa 19 miljoen euro die vorig jaar werd geboekt.

De bank moet hopen dat het de sympathie-factor terugkrijgt van beleggers na het vertrouwensdebacle van afgelopen jaren.