Logistiek dienstverlener PostNL werd jarenlang als brekebeentje op de beurs beschouwd. De beurskoers is zelfs jaren na dato nooit echt in de buurt gekomen van het afgewezen bod van 5,75 euro van BPost, laat staan de 6,50 euro die bestuursvoorzitter Herna Verhagen zou hebben genoemd als een niveau dat op eigen kracht kon worden behaald.

De meeste professionele beleggers hebben het aandeel allang links laten liggen, of hebben PostNL stiekem -of zelfs expliciet, zoals Causeway Capital begin 2017 - als oninvesteerbaar betiteld.

Inmiddels is het beursfonds gedegradeerd tot de smallcap-divisie en dobbert de koers iets boven anderhalve euro, de helft van een jaar geleden. Zittende aandeelhouders hopen dat een hoog dividend structureel wordt, zodat er nog iets wordt verdiend.

Corona-rugwind verdwenen
Eventjes leek de zon door te breken voor PostNL, cynisch genoeg door de corona-misère. Tijdens de lockdowns draaide de pakketdienst overuren, viel de krimp in briefvolume terug door onder meer de uitnodigingen voor de vaccinaties, en begon PostNL ineens ook financieel te renderen. De rugwind bleek niet alleen tijdelijk, maar werd gevolgd door een forse tegenwind nadat Rusland Oekraïne binnenviel.

Nu is er inflatie, krapte op de arbeidsmarkt en, paradoxaal genoeg, ook overcapaciteit op de pakketmarkt omdat vol in extra capaciteit werd geïnvesteerd in de hoop dat de groei na corona zou doorzetten. Marges liggen lager dan vóór corona en de aandelenkoers is weer terug bij af.  PostNL scoorde bij alle 17 financiële prestatiecriteria in 2022 slechter dan in 2021.

Winstwaarschuwingen
Niet alleen was 2022 teleurstellend, ook de prognoses werden meerdere malen aangepast. De oorspronkelijke ebit-prognose (brutowinst) van 210 tot 240 miljoen, bleek uiteindelijk slechts 84 miljoen te worden. Cfo Pim Berendsen weet dit desgevraagd niet aan een gebrek aan marktinzicht of een te rigide kostenstructuur. Zijn verklaring was opmerkelijk: juist doordat PostNL zo transparant en snel is over de zich wijzigende omstandigheden, werden aangepaste verwachtingen ook zo vaak gecommuniceerd. En nee, de Oekraïne-crisis had PostNL natuurlijk niet voorzien.

Het door de VEB geschetste dilemma dat PostNL aandelen inkoopt wanneer het goed gaat en de koers hoog staat, maar dat bij lage koersen de balans inkoop helaas niet toelaat, pareerde Berendsen met een theoretisch betoog over kapitaalallocatie. Ook wierp hij de bewering dat PostNL structureel geen economische waarde zou creëren, verre van zich. Het jaar 2022 was exceptioneel en met wellicht 2023 als tussenjaar, zou vanaf 2024 het rendement op geïnvesteerd vermogen hoger zijn dan de kapitaalkosten.

Spagaat
De meeste kritiek tijdens de ava kwam vreemd genoeg niet van aandeelhouders, maar van enkele vakbondsleden, die pleitten voor een hoger uurloon dan 12 euro. De spagaat van PostNL werd daarmee duidelijk: de postmarkt is structureel dalend (en PostNL mag niet zelf de prijs van postzegels bepalen), de pakkettenmarkt kampt met overcapaciteit, veel werknemers voelen zich onderbetaald en aandeelhouders zijn berooid.

De VEB suggereerde om advies in te winnen bij private equity-partijen, die met een economische insteek en een langetermijnperspectief ondernemingen dwingen tot harde keuzes. Uiteindelijk moet een commercieel bedrijf financieel rendabel zijn. Misschien zou de post beter verder kunnen gaan als staatsbedrijf en zou de pakketdienst afzonderlijk de strijd aan kunnen gaan met grote concurrenten of kunnen worden overgenomen?

Pensioen
Verhagen en Berendsen waren van mening dat de onderneming al veel stappen had gezet die ook private equity-bedrijven zouden nemen. Als voorbeelden noemden ze de overname van Sandd, de sale- and leaseback van vastgoed en de verkoop van verlieslatende buitenlandse activiteiten. Uiteraard was ook de pensioendeal van groot belang; jaren geleden hingen deze pensioenverplichtingen PostNL als een molensteen om de nek. Toch zou een splitsing van de post- en pakketdienst in de ogen van Verhagen en Berndsen een slecht idee zijn, omdat deze takken elkaar juist versterken.

Dat klinkt allemaal best goed, maar het neemt niet weg dat een aandeelhouder die in PostNL is gaan beleggen in 2012, het jaar dat Verhagen ceo werd, grofweg een vijfde van zijn inleg kwijt is. Zelfs wanneer rekening wordt gehouden met dividend. De meeste andere beleggingen – ook in logistieke dienstverlening – zijn verdubbeld of verdrievoudigd. Desondanks werd Verhagen voor nog eens vier jaar benoemd door de commissarissen, die lovend waren over haar inzet voor de onderneming.

Plavec
Wellicht kunnen beleggers hoop putten uit een andere benoeming, namelijk die van Martin Plavec als commissaris. Plavec is aangedragen door VESA Equity Investment, het investeringsvehikel van Daniel Křetínský , grootaandeelhouder met bijna dertig procent van de aandelen. Het is vaak een heikele kwestie als een afgezant van een grootaandeelhouder (niet-onafhankelijk) commissaris wordt, maar wellicht is juist Plavec de vlam die nodig is bij PostNL. Zijn ervaring in e-commerce en een aandeelhoudersmentaliteit zijn alvast plussen.