Veel leed had patiënten bespaard kunnen blijven als Philips eerder tot de vervanging van slecht functionerende apparatuur was overgegaan. Beleggers hadden, als ze dit hadden geweten, niet tegen kunstmatig hoge beurskoersen aandelen Philips gekocht.

Gouden standaard
Dat de VEB Philips nu aanspreekt heeft veel bijval gekregen onder beleggers, die zich inmiddels massaal bij onze actie hebben aangesloten. We krijgen steun voor onze actie, maar er zijn ook vragen. Daar zijn we blij mee. Want betrokken leden is wat deze vereniging al bijna honderd jaar scherp houdt.
Zo zag ik de vraag passeren of fiasco’s als deze niet gewoon tot de risico’s van beleggen behoren. Het antwoord daarop kan kort zijn: nee. Zeker, beleggen kent risico. Macro-economische of andersoortige marktontwikkelingen kunnen invloed hebben op de prestaties van een onderneming, net als de kwaliteit van management en werknemers. En het kan een keer fout gaan met een bepaald product of onderdeel van een productieproces. Beleggers moeten tegen deze achtergrond een zo goed mogelijke inschatting kunnen maken van de impact die al die risico’s hebben op de verwachte prestaties en rendementen van een onderneming. Met het kennen van deze risico’s beoordelen ze of de belegging passend is.
Maar het is niet voor niets dat beursgenoteerde ondernemingen als Philips op een gereglementeerde markt actief zijn; een omgeving waar wet- en regelgeving geldt. De wereld tijdig en volledig informeren over relevante ontwikkelingen is de gouden standaard en daarin heeft Philips schromelijk gefaald. Dat heeft niets te maken met risico’s die horen binnen afspraken en aannames. Dit gaat om het met voeten treden daarvan.

Structuur en cultuur
Een andere vraag is of een eventuele schadevergoeding niet door beleggers zelf wordt betaald. Dat is een terechte vraag die wij onszelf ook hebben gesteld in aanloop naar het besluit om Philips aan te spreken. Want neemt u van mij aan dat we niet over één nacht ijs zijn gegaan.
Allereerst is evident dat de schade al geleden is door beleggers. Bij schade buiten schuld is compensatie niet meer dan redelijk. Tegelijkertijd is dit meer dan een centenkwestie. Als ondernemingen – al dan niet moedwillig of door “sloppy” interne procedures – kunnen falen met grote gezondheidsrisico’s en dit zonder consequenties zou blijven, schept dat een gevaarlijk precedent voor de toekomst. Zowel voor patiënten als beleggers.

Scherp houden
Kritische aandeelhouders zijn noodzakelijk om ondernemingen scherp te houden en te herinneren aan hun verplichtingen en gedane beloftes. Een onderneming moet zelf in staat zijn het eigen handelen scherp te beoordelen. Als dat niet in de structuur of cultuur van een bedrijf verankerd zit, is het ook aan aandeelhouders hen daaraan te herinneren.
Zoals deze zomer gebeurde, toen Philips-topman Van Houten bijna 2 miljoen euro aan bonus kreeg toegeschoven. Van Houten vond, gesteund door commissarissen, dat hij daar recht op had. Beleggers – en patiënten – hebben nu recht op een Philips geschoond van affaires. Nieuw elan, waarbij afstand wordt gedaan van het verleden en met een focus op de transitie naar een marktleider in de wereldwijde gezondheidszorg met de daarbij passende structuur en cultuur.

Dit is een column van Gerben Everts, directeur van de VEB. Deze column verscheen in Effect 10 2022.