Op 22 juli benoemde de raad van commissarissen (rvc) van Volkswagen Oliver Blume tot nieuwe bestuursvoorzitter. Blume volgde per 1 september Herbert Diess op, die vanaf april 2018 leiding gaf aan het grootste automotive concern ter wereld. Tot de Volkswagen Groep behoren merken als Volkswagen, Skoda, Seat, Audi, Bentley, Porsche, Scania en MAN, waarmee in 2021 een omzet van ruim 250 miljard euro werd gegenereerd.

Porsche
Blume is geen onbekende bij Volkswagen. Toen Diess in 2018 werd benoemd tot bestuursvoorzitter, werd Blume lid van de raad van bestuur van Volkswagen. Blume is sinds 2013 al verbonden aan Porsche AG en werd in 2015 bestuursvoorzitter van deze volle dochter van Volkswagen. Porsche AG is niet te verwarren met holdingmaatschappij Porsche SE, de grootste aandeelhouder van Volkswagen.

Bij de aankondiging van de rvc van Volkswagen op 22 juli werd melding gemaakt van het feit dat Blume – naast zijn nieuwe taak van bestuursvoorzitter van Volkswagen – tevens bestuursvoorzitter van Porsche AG blijft. De toevoeging in het persbericht dat Diess met “wederzijdse instemming” per 1 september het toneel zou gaan verlaten, doet vermoeden dat er meer aan de hand is. Bekend was dat Diess er niet in slaagde de doelstellingen en kosten van softwareproductie-unit Cariad binnen Volkswagen op de rails te houden. Dat Diess publiekelijk waarschuwde dat Volkswagen met zijn elektrificatieproces achter zou blijven bij Tesla, hielp zijn carrière niet.

Transformatie
Dat bestuursvoorzitters bij Volkswagen voortijdig het veld moeten ruimen, is niet nieuw. Ook de eerdere bestuursvoorzitters Martin Winterkorn (2007 – 2015; onder wiens leiding het emissieschandaal tot uitbarsting kwam) en Matthias Müller (2015 – 2018) mochten hun contracten niet uitdienen en vertrokken voortijdig. De transformatie van Volkswagen van voertuigen op fossiele brandstof naar elektrisch aangedreven voertuigen en de ontwikkeling van zelfrijdende technologie loopt kennelijk niet zoals de rvc zich dat heeft voorgesteld.

Beursgang
In de Duitse pers en onder Volkswagen-beleggers is er grote kritiek op de aanstaande dubbelrol van Blume. Het verslechtert de toch al zwakke governance binnen het Volkswagen-concern. Zo ontbeert Volkswagen bijvoorbeeld voldoende onafhankelijke commissarissen en is sprake van diverse (mogelijk conflicterende) personele unies binnen de groep. Het besturen van twee grote ondernemingen die voor enorme strategische uitdagingen staan, vergt te veel aandacht en te veel tijd om deze te combineren.

Daarnaast staat Porsche voor het vierde kwartaal een beursintroductie te wachten; een proces onder een lastig economisch gesternte dat veel aandacht en toewijding vereist. Dat klemt temeer nu met de beursgang meer afstand tot het Volkswagen-concern wordt beoogd. Een belangenconflict tussen de rollen van Blume als ceo van Volkswagen en als ceo van Porsche ligt dan op de loer. Is Blume in staat de belangen van de stakeholders van twee beursgenoteerde ondernemingen die zo met elkaar verknoopt zijn, maar ieder hun eigen weg kiezen, adequaat te blijven vertegenwoordigen? Veel grote beleggers denken van niet. Kleine foutjes bij de beursgang van Porsche kunnen de emissieopbrengst al snel reduceren. De families Porsche en Piëch, grootaandeelhouders van Porsche SE, steunen vooralsnog het dubbelmandaat van Blume. Maar een gelukkige combinatie kan en zal het op de lange termijn niet zijn.