De lijst met beursschandalen en fraudezaken is nog steeds groeiende, ook in Nederland. BNR nodigde Errol Keyner, adjunct-directeur van de VEB, uit om te speuren naar signalen waarmee beleggers nieuwe schandalen kunnen herkennen en vermijden.  

In de podcast AEX Factor van BNR gaf Keyner aan dat er bij de meeste beursschandalen sprake is van een opeenstapeling van falende controlemechanismen: “Allereerst natuurlijk een falend bestuur. Je zult daarnaast een rvc moeten hebben die niet de kritische vragen stelt en die niet elders informatie haalt om na te gaan: klopt het wel? En je hebt een controlerend accountant nodig die zijn baan niet serieus neemt. En dan zit je als belegger dus met de gebakken peren. Soms is er sprake van regelrechte fraude. Maar ik vind dat controlerende accountants te snel roepen dat tegen fraude geen kruid gewassen is. Ik vind dat een accountant bovenop de cijfers moet zitten. Als je ook maar het kleinste signaaltje van onraad bemerkt, dan moet je gaan graven. Daar word je voor betaald.”   

Red flags 
Natuurlijk is het voor particuliere beleggers niet werkbaar om zelf in de kasboeken te duiken, maar ook in dat geval zijn er toch signalen die argwaan kunnen wekken. Keyner: “Als een bedrijf het ene na het andere persbericht de wereld instuurt met goed nieuws, of als er heel veel overnames van kleine bedrijven worden gedaan. Dat zijn voor mij signalen om toch alert te zijn. En een belangrijke vind ik het signaal dat een bedrijf op papier winst laat zien, maar dat de kasstroom daar ver bij achter blijft. Als bijvoorbeeld veel werkkapitaal blijft zitten in voorraden of in de post klanten die nog moeten betalen. Dan moet een accountant zijn werk dus gaan doen en controleren of er geen geld onterecht wordt doorgeschoven van het ene naar het andere potje.”     

Criticasters 
Een van de belangrijkste red flags is voor Keyner het zwartmaken van criticasters. “Kritische journalisten en shorters zijn niet de vijanden van beleggers. Integendeel: zij kunnen mogelijke misstanden aan het licht brengen. Dat zag je bij Wirecard. Dat werd allemaal aan het rollen gebracht door een journalist die heel kritisch was. En er waren hedgefunds die short gingen op Wirecard. Maar die werden vervolgens massaal zwartgemaakt. Ze werden uitgekotst, er werden rechtszaken aangespannen en in de politiek werd zelfs geroepen om een verbod op short selling. Zelf toen er onomwonden bewijs was van misstanden heeft de BaFin, de Duitse AFM, zich pal achter Wirecard opgesteld. Dan ben je de naam toezichthouder natuurlijk voor geen stuiver waard.”  

Greenwashing 
Voor de toekomst koestert Keyner geen illusies dat de grootste schandalen nu wel achter de rug zijn. “Ik denk dat er altijd nieuwe misstanden zullen blijven ontstaan. En de kans is groot dat die zullen opduiken in de hoek van de duurzame fondsen. Die groene revolutie is essentieel. Daar is zo’n beetje iedereen wel van overtuigd. Maar dat betekent ook dat er heel veel kapitaal naar die hoek gaat stromen en dus worden de mogelijkheden voor derden om daar misbruik van te maken ook steeds groter. 

Greenwashing zal bijvoorbeeld een groter issue kunnen worden. Heel veel projecten zullen als groen gepresenteerd worden die dat helemaal niet zijn. Misschien ga je als aandeelhouder wel akkoord met een lager rendement voor de goede zaak, maar blijkt dat je uiteindelijk iets aan het financieren bent dat helemaal niet zo groen is.  

Ik ben ervan overtuigd dat daar schandalen in de maak zijn. Er stromen honderden miljarden naar die hoek, dus reken maar dat er nu personen zitten te azen: hoe kunnen wij daar beter van worden en niet de aarde?” 

Herstel beurzen 
Naast de beursschandalen kwamen ook nog andere actuele beurs-onderwerpen aan bod in de uitzending. Zo waarschuwde Keyner voor teveel optimisme over een spoedig herstel van de beurzen: “Beleggers hebben een hekel aan inflatie en beleggers hebben een hekel aan hogere rentes, maar beleggers hebben vooral een hekel aan onzekerheid en onduidelijkheid. En die onzekerheid is er nu op  allerlei terreinen. Denk aan het beleid van de centrale banken, aan de vraag hoe overheden omgaan met de onvrede van burgers en denk aan de oorlog in Oekraïne. Onzekerheid, daar houden beleggers echt niet van. Aan de andere kant: alles is mogelijk. Als de verwachtingen over een recessie en over inflatie toch net een tikkie minder somber uitpakken, kan de stemming zo weer omslaan.”  

Amazon
Ook kwam de deal van Amazon met de Amerikaanse JET-dochter Grubhub aan de orde. Een samenwerking die ervoor zorgde dat het aandeel JET zich enigszins kon herstellen van de enorme neergang van de afgelopen maanden. Volgens Keyner toont het vooral aan hoe machtig Amazon is. “Klanten van Amazon Prime krijgen de mogelijkheid om bestellingen bij Grubhub zonder leveringskosten te ontvangen. Je zou verwachten dat dit een mooi extraatje is voor de klanten van Amazon en dat Amazon daarvoor zou moeten betalen. Precies het omgekeerde is het geval. Het feit dat Grubhub gebruik mag maken van het netwerk van Amazon heeft zo’n waarde voor JET, dat Amazon een stukje van JET in bezit kan krijgen via warrants, de rechten op aandelen.”        

De gehele aflevering van deze BNR-podcast AEX-factor kunt u via deze link online terugluisteren.