Het is een ongebruikelijk warme voorjaarsdag in mei als Heinz Schimmelbusch in een donker pak, met das en strak gestreken wit overhemd en een zonnebril op zijn neus, het woord richt tot een slordige honderd gasten. Ze zijn gekomen naar een zanderige uithoek in de buurt van het Oost-Duitse stadje Bitterfeld-Wolfen om te zien hoe de topman van AMG met een schep zand de start van de lithiumfabriek inluidt.

“We zijn een zeer jonge onderneming”, houdt Heinz Schimmelbusch (78) zijn toehoorders voor. “AMG is werk in uitvoering.”

Het betekent niet dat AMG een wankele structuur heeft, onderstreept Schimmelbusch. Verre van. Hij somt de plekken in de wereld op waar zijn bedrijf actief is. AMG is een winstgevend bedrijf met naar verwachting dit jaar een omzet van bijna twee miljard dollar, pocht de topman.

Scepsis
AMG is vooral een Amerikaans bedrijf. Maar statutair is het gevestigd in Nederland, met sinds 2007 een notering op het Damrak. Het bedrijf is een leverancier van speciale metalen en mineralen voor de luchtvaart en automobielindustrie. De geopolitieke turbulentie lijkt AMG niet te raken. Het zijn vooral de explosief gestegen prijs van lithium en de relatieve voorsprong van AMG in de toevoerketen, die beleggers prikkelen.

AMG heeft om die reden de tak apart gezet en een beursgang voorbereid. Het bedrijf liet banken onlangs een analyse maken. Conclusie: de waarde van de lithiumactiviteiten overschrijdt de ondernemingswaarde van AMG “aanzienlijk”, zei Schimmelbusch begin mei in een analistencall.

Maar met alle onrust op de beurs heeft Schimmelbusch de beslissing in de koelkast gezet. “We blijven open minded”, zei de ceo, die onmiskenbaar de roerganger is. Toch daalde de koers daarna stevig.

Op een houten bankje bij de geplande Duitse fabriek zegt Schimmelbusch prima te kunnen leven met het besluit. Maar de koersreactie irriteert hem. Hij wijst erop dat de beurskoers in 2018 bijna twee keer zo hoog stond, bij een lager brutobedrijfsresultaat. “Er is duidelijk scepsis, maar de koers zal herstellen. We staan er goed voor. We verdienen goed geld. We hoeven niet te remmen omdat het aan financiering zou ontbreken.”

Korrel zout
Analist Martijn den Drijver van ABN Amro noemt meerdere redenen voor de koersdip. De lockdown in China heeft een effect op de prijs van lithium. Met een beursgang dachten beleggers volgens hem een deel van de hoge lithiumprijzen te kunnen verzilveren voordat de lithiumprijs eventueel weer daalt. “Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht.”

Henk Veerman, analist van Kempen, behoort tot de sceptici. “Ik ben sowieso geen voorstander van een beursgang in de huidige vorm en zo vroeg in de ontwikkeling van deze divisie. Het kan ten koste gaan van het aandeel AMG en de transparantie voor beleggers. Wat men zich ook moet afvragen, is wat er overblijft van AMG zonder lithium.”

Hij neemt de verhalen over de hoge som der delen met een korrel zout. “Enige argwaan is op zijn plaats. Adviserende financiële instellingen verdienen doorgaans goed aan een afsplitsing via een beursgang. Voor AMG-aandeelhouders zijn dit extra kosten.” Hij gelooft dat de focus vooral moet liggen op operationele uitvoering van de huidige expansieplannen. Als dit niet leidt tot een hogere waardering op de lange termijn, kan AMG alsnog een spin-off doen van deze tak.

Opwerken
De vraag naar het 'witte goud' is groot. Dat de prijzen van zeldzame metalen sterk zijn gestegen, is goed nieuws voor het bedrijf. Maar voordat lithium gebruikt kan worden voor batterijen in smartphones, laptops en elektrische auto’s, moet het eerst worden opgewerkt. Dat wordt steeds meer het speelveld van AMG.

Analisten verschillen van mening over de vraag of sprake is van een varkenscyclus en er binnen een paar jaar weer een einde komt aan de tekorten en de hoge prijzen. Den Drijver gelooft van niet. “Het is niet zo makkelijk om met industriële volumes lithiumhydroxide van hoge kwaliteit te maken. Daar gaan jaren overheen met testen en vergunningen. Dat heeft AMG allemaal al achter de rug.”

AMG heeft onlangs de prognoses opgekrikt, ook voor de lange termijn. Binnen vijf jaar wordt een aangepast brutobedrijfsresultaat van een half miljard euro verwacht. “Of eerder”, zegt Schimmelbusch, die wijst op de vorige langetermijnprognose uit 2019. Hij verwacht deze belofte (een bedrijfsresultaat van 350 miljoen euro) komend jaar al in te lossen. Dat zou dan in vier jaar zijn in plaats van in vijf. Hij suggereert dat AMG ook de komende jaren sneller kan schakelen. “Vreselijke dingen kunnen altijd gebeuren. Maar we zijn nog voorzichtig. Geloofwaardigheid is voor ons natuurlijk essentieel.”

Een duidelijk “nee” komt er op de vraag of de naar boven bijgestelde verwachtingen te maken hebben met de gestegen prijzen. “Het zijn de volumes die het verschil gaan maken”, bezweert Schimmelbusch.

Belangrijke schakel
De mogelijk veranderende conjunctuur kan tegenzitten. De prijzen van grondstoffen kunnen zeer volatiel zijn en dat tikt doorgaans door in de beurskoers. AMG is al geregeld meegesleurd. Maar het bedrijf houdt ook rekening met prijsdalingen, zegt Den Drijver. Hij kan zich dan ook vinden in de prognose over vijf jaar. “Dat is zeker haalbaar, mits de geplande vijf modules voor de Duitse fabriek er ook komen.”

De aftrap van de bouw van de eerste Europese lithiumhydroxide-raffinaderij in Duitsland kreeg weinig aandacht, maar is wel betekenisvol. Weinig thema’s zijn momenteel zo actueel voor de kwakkelende industrie in Europa als het verkorten van de toevoerketens en het veiligstellen van essentiële grondstoffen, materialen, energie, halfgeleiders én lithium.

“Het is een kleine, maar belangrijke eerste stap”, zegt Daisy Jennings-Gray, een analist van Benchmark Mineral Intelligence in Londen. “Duitsland wordt een belangrijke schakel in de toevoerketen voor de productie van elektrische voertuigen. AMG speelt daar een rol in met zijn eigen lithiummijn, ervaring en expertise en straks met de fabriek.”

AMG wordt in 2023 het eerste bedrijf dat in een Europese fabriek lithium bewerkt, zodat het op Europese bodem via een paar andere schakels zijn weg kan vinden naar de batterijen die in grote hoeveelheden nodig zijn voor e-auto’s. Op vijftig kilometer van de nieuwe fabriek van AMG heeft Volkswagen in Zwickau zijn gemoderniseerde fabriek staan voor e-auto’s uit de ID-familie. Met de wagens die uit deze fabriek rollen, proberen de Duitsers te concurreren met Tesla, dat onlangs is gestart met de productie in de nieuwe megafabriek elders in Oost-Duitsland, waar ook batterijen gemaakt gaan worden.

Schimmelbusch denkt een rol te kunnen opeisen. “We zijn op weg om een volwaardig verticaal geïntegreerd lithiumbedrijf te worden, met een sterke technologische basis”, zegt Schimmelbusch. “Met onze eigen mijn in Brazilië zijn we heel zichtbaar en tastbaar. We hebben onze eigen ingenieurs en geologen en een nieuw laboratorium in Frankfurt. De mensen daar zijn summa cum laude afgestudeerd.”

China omzeilen
Voordat de pandemie toesloeg, in maart 2020, zei Schimmelbusch dat hij met zijn Europese fabriek voor het bewerken van lithiumconcentraat wil bijdragen aan het politieke doel om een Europees ecosysteem voor autobatterijen te bouwen. “Een eigen toeleveringsketen die eindigt in Duitsland is voor autofabrikanten veel minder risicovol dan een keten die loopt via China”, zei hij.

Maar in Bitterfeld laat hij vragen over de geostrategische betekenis van de aanvoerketen aan zich voorbijgaan. Dat komt mogelijk omdat het nog niet zover is met het omzeilen van China.

Lithium wordt vooral in Zuid-Amerika en Australië gedolven. Het gesteente wordt omgezet in spodumeen, een lithiumconcentraat. Dat spul wordt weer opgewerkt tot lithiumhydroxide. Dat gebeurt meestal in China, waar de kosten voor de verwerking relatief laag zijn. In de reis rond de wereld komt het daarna bijvoorbeeld weer naar Europa.

Uitgeput
AMG heeft in Brazilië een eigen lithiummijn, waar de productie met 45 procent wordt opgevoerd. Maar om China te kunnen omzeilen, is de fabriek in Duitsland niet genoeg. AMG zal ook voorwerk in Brazilië moeten doen. Het bedrijf zal het concentraat dan voortaan zelf moeten omzetten naar technical grade lithiumhydroxide. Dat gaat dan naar de fabriek in Duitsland voor de laatste fase, waar het wordt omgevormd in battery grade lithiumhydroxide.

Met zijn eigen fabrieken kan AMG aanzienlijke kosten en uitstoot besparen. Maar zolang de Braziliaanse fabriek nog niet klaar is en de Duitse wel, moet AMG het concentraat eerst nog gewoon importeren vanuit Azië. Als de Duitse fabriek flink wordt uitgebreid, zoals beoogd, dan zal de toevoer uit de mijn in Brazilië niet meer voldoende zijn. De mijn is voor 2040 bovendien zelfs helemaal uitgeput.

De start van de Braziliaanse fabriek wordt om te beginnen pas tegen 2027 verwacht. Er is dus een kans dat Schimmelbusch dat als topman niet meer meemaakt.

In Duitsland oogt de topman evenwel fit. Voor het ceremoniële moment zet hij een blauwe bouwhelm op zijn karakteristieke hoofd, neemt de schep ter hand en werpt een bergje zand in de richting van de fotografen. Nog een keer? Geen probleem.

Gevraagd naar zijn eigen houdbaarheid als bestuurder, reageert Schimmelbusch afgemeten. Zo oud als Warren Buffett (91) is hij nog lang niet. En stoppen? “Zeer onwaarschijnlijk. Ik zit al vijftig jaar in de business.” Zonder een spoor van ironie: “Onze meest competente mensen zijn ouder dan 65 jaar.” De man naast hem trekt een wenkbrauw op en glimlacht. Dat is Jackson Dunckel, de ruim twintig jaar jongere Amerikaanse cfo.

Zware stempel
Over de rol van Schimmelbusch zegt analist Veerman van Kempen: “Het bedrijf is zijn kindje. Het is een man met een sterke persoonlijkheid die als sleutelfiguur een zware stempel drukt op het bedrijf. Ik denk dat hij een sterke drive heeft om het lithiumverhaal helemaal neer te zetten.”

“Ik ben met 99,6 procent van de stemmen herkozen”, zegt Schimmelbusch. Maar zijn nieuwe termijn die vorig jaar is ingegaan, is met twee jaar relatief kort. Vier jaar is gebruikelijk. Als Schimmelbusch dan zou afzwaaien, maakt hij de opening van de Duitse fabriek najaar 2023 al niet meer mee als ceo, laat staan het verkorten van de hele toevoerketen.

Een verlies van de centrale figuur van AMG kan voor beleggers een zorg zijn. “Ik heb de keuze om te blijven. En als ik onverhoopt toch zou moeten vertrekken, hebben we een sterke reservebank met opvolgers.”

Dat laatste betwijfelt Den Drijver. “Ik heb nog nooit een kroonprins gezien bij AMG. Maar het bedrijf staat als een huis. De strategie is helder en er ligt een duidelijke routekaart. Schimmelbusch is een karakter, hij heeft deze tent opgericht en groot gemaakt na een hele moeilijke periode. Veel tegenstand heeft hij niet. Ik denk dat hij uiteindelijk in het harnas zal sterven.”