Zakenbank en vermogensbeheerder JP Morgan kondigde onlangs aan om vier beleggingsfondsen (met 10 miljard dollar aan fondsvermogen) om te vormen tot goedkopere etf’s. Op een totaal van 129 beleggingsfondsen lijkt dit een kleine stap, maar volgens ingewijden kan het best wel eens de opmaat zijn naar een veel grotere transitie. Eerder zetten ook al de vermogensbeheerders DFA en Guinness Atkinson een deel van hun fondsen om.

Doorlopende handel
Als reden voor de omzetting noemt JP Morgan de voordelen die etf’s bieden ten opzichte van beleggingsfondsen. Zo is een etf beter verhandelbaar (gedurende de dag en met een sterke secundaire markt) en is de fiscale behandeling gunstiger voor (Amerikaanse) pensioenklanten.

Niet benoemd, maar ook een overweging, is dat het imago van etf’s positiever is dan dat van beleggingsfondsen, die veelal als duur worden gezien, ook al wordt het kostenverschil met etf’s steeds kleiner.

Tot slot speelt mee dat actieve etf’s het goed doen onder beleggers, hetgeen maar aangeeft dat er veel interesse bestaat voor actieve strategieën.

Gescheiden werelden
Dat de werelden van etf’s en beleggingsfondsen tot dusver gescheiden bleven heeft te maken met de strenge regelgeving die geldt voor etf’s. Zo is het bijvoorbeeld vereist om dagelijks een overzicht te geven van de afzonderlijke beleggingen en hun gewicht in het mandje.

Bij passieve fondsen, die zo precies mogelijk een index nabootsen, is het geven van dat inzicht geen bezwaar. Voor actieve fondsen ligt dat anders en is de fondsbeheerder niet bereid om zomaar de beleggingsgeheimen prijs te geven met als risico dat anderen dit kopiëren.

Semi-transparante etf’s
Vanuit de regelgeving die van toepassing is op vergunningaanvragen voor Amerikaanse etf’s, zijn recentelijk wat uitzonderingen gemaakt waardoor fondsmanagers de geheimen toch verborgen kunnen houden.

Bij de opzet van een fonds kan men bijvoorbeeld opteren voor een semi-transparante structuur waarbij niet de volledige 100 procent, maar ergens tussen de 50 en 100 procent van de beleggingen moet worden vermeld aan het publiek. Een alternatief is dat de beleggingen met een forse vertraging worden gedeeld. Op die manier kan de fondsmanager de grootste geheimen (lang genoeg) verborgen houden.

Alhoewel dit op papier een effectieve oplossing lijkt, brengt het wel een belangrijk nadeel. De liquiditeit, wat nu juist bij etf’s een groot voordeel is, staat namelijk rechtstreeks in verband met de mate van transparantie, die bij actieve etf’s dus lager ligt dan bij passieve fondsen.

Liquiditeit onder druk
De liquiditeit van etf’s wordt in belangrijke mate bepaald door de marketmakers die een etf volgen. Deze partijen handelen rechtstreeks met de etf (primaire markt) en zorgen daarmee dat er op de secundaire markt, waar de beleggers acteren, een soepele handel ontstaat (lees meer hierover).

Van groot belang is dat deze marketmakers precies weten wat de samenstelling is van een etf. Omdat dit bij actieve etf’s dus minder duidelijk is, bestaat de kans dat de marketmakers minder slagvaardig kunnen opereren. Het gevolg is dat er (kleine) verschillen ontstaan tussen de beleggingen in het fonds enerzijds en de prijs die beleggers voor dit mandje bereid zijn te betalen anderzijds. Dit verschil kan groter worden ten tijde van beurspaniek. Immers, ook de marketmakers zullen in die gevallen extra behoedzaam zijn.

Voor beleggers is het goed om te realiseren dat actieve etf’s weliswaar meer liquide zijn dan de oude beleggingsfondsen, maar dat er wel degelijk verschillen bestaan ten opzichte van gangbare (passieve) indextrackers, bijvoorbeeld dus ook op het gebied van liquiditeit.

Zolang beleggers deze verschillen voldoende op het netvlies hebben, kunnen actieve etf’s een mooie aanvulling op de portefeuille vormen, mits de kosten niet te hoog zijn.

De VEB zal de opkomst van actieve etf’s binnen Europa volgen. Fondsen die aan de kwaliteitskenmerken voldoen en een meerwaarde bieden voor beleggers, zullen daarbij worden opgenomen in de etf-portal, die toegankelijk is voor VEB-leden.