De VEB heeft minister Wopke Hoekstra van Financiën daarom gevraagd om verder te gaan dan de tien zogenaamde audit quality indicators (AQI’s) die hij nu voorstelt.

Die hebben onder andere betrekking op medewerkersbetrokkenheid, innovatiebereidheid, het aantal uren dat de aftekenende accountants aan controles besteden en geconstateerde fouten in de jaarrekening.

De VEB betwijfelt of deze aspecten bijdragen aan het uiteindelijke doel van wat kwaliteitsindicatoren moeten doen; het concreet inzicht geven aan beleggers in de kwaliteit van de accountantscontrole. De voorgestelde indicatoren zijn geen adequate reflectie van de kwaliteit van de jaarrekeningcontrole. Geen van de AQI’s geeft zekerheid dat de focus op kwaliteit, de rechte rug en het professioneel-kritisch vermogen van de accountant het zal winnen in de afweging tussen rendement en risico. De VEB vreest bovendien voor sturing van controles op AQI-uitkomsten.

Het wetsvoorstel is begin deze maand gepresenteerd. Partijen kunnen hier tot begin september op reageren. De VEB ondersteunt die plannen, maar hoopt wel dat ze als startpunt dienen voor een verdere verbeterslag. Dit moet dan bijvoorbeeld plaatsvinden rond de AQI’s.

Lees de volledige VEB reactiedirect naar VEB reactie

Affaires
Minister Hoekstra komt met het voorstel voor kwaliteitsparameters als onderdeel van een breder pakket maatregelen om de jaarrekeningcontroles door accountants naar een structureel hoger plan te tillen. De ervaring leert dat zonder aanhoudende druk van buitenaf - vanuit de overheid, toezichthouder en beleggers - de accountancysector onvoldoende bereid is noodzakelijke aanpassingen zelf te maken.

Die kwaliteitsverbetering is hard nodig. Grote affaires van de afgelopen jaren hebben het vertrouwen van beleggers in de accountantscontrole aangetast. Te vaak komen gebreken van controles aan het licht. In Nederland waren dat de laatste jaren bijvoorbeeld faillissementen van Imtech (KPMG), Macintosh (EY) en InnoConcepts (Deloitte). Ook de miljardenfraudes bij het statutair in Nederland gevestigde meubelwarenhuis Steinhoff (Deloitte) en het Duitse Wirecard (EY) konden plaatsvinden zonder dat de accountant de misstanden ontdekte.

Te abstract 
Een belangrijk nadeel van de voorgestelde indicatoren is dat deze op een te abstract niveau mogen worden bijgehouden. Minister Hoekstra vraagt namelijk aan de sector om op die parameters te rapporteren op het niveau van de accountantsorganisatie, en niet per individueel bedrijf. Dat is te generiek om gebruikers van een specifieke jaarrekening inzicht te geven in de kwaliteit van het door accountants afgeleverde werk.

Ook verwacht de VEB dat van de voorgestelde AQI’s onvoldoende stimulerende werking uitgaat richting accountantsorganisaties om te komen tot een betere controle. Voor gebruikers van de jaarrekeningen is veel relevanter dat accountants gaan rapporteren op het niveau van de onderneming (de controleclient). Namens beleggers heeft de VEB er bij Hoekstra op aangedrongen om deze belangrijke volgende stap te zetten.

Volgens het wetsvoorstel zou bijvoorbeeld Deloitte, met aex-bedrijven als IMCD, Heineken en Randstad als klant, niet voor iedere controleclient afzonderlijk hoeven te melden als ze na een interne dossierreview ontdekt dat de jaarrekening fouten bevatte of sprake was van fraude. Dergelijke signalen of scores komen allemaal op één hoop, die van de accountantsorganisatie. Dat is volgens de VEB een te hoog aggregatieniveau. Een betekenisvol inzicht in de kwaliteit van een individuele jaarrekening krijgen gebruikers zo niet.

Toetsing AFM
Ook wijst de VEB er in haar reactie op dat er al een goede indicatie van controlekwaliteit beschikbaar is. De uitkomsten van de toetsing van controledossiers door toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (‘AFM’) zijn daar de cruciale proxy voor.

Uit die onderzoeken blijkt dat accountants nog te veel steken laten vallen. In de meest recente controle-cyclus concludeerde de AFM dat vier van de twaalf controles een onvoldoende kregen. Een kwalitatief goede controle is een resultaatsverplichting van de accountantsorganisatie en geen inspanningsverplichting per ingrediënt (de AQI).

Vorig jaar oordeelde de Commissie Toekomst Accountancysector (CTA) ook hard over de sector. Een ‘significant deel’ van het controlewerk van accountants ‘voldeed nog steeds niet’ aan de geldende standaarden. Het wetsvoorstel waarover Hoekstra nu de mening van diverse betrokkenen peilt, is een directe reactie op de conclusies van die onderzoekscommissie.