Het begon allemaal op 5 januari, met de verkiezingen voor de twee laatste Senaatszetels in de Amerikaanse staat Georgia. Democraten hadden daar sinds 2000 geen zetel weten te winnen en moesten ze nu allebei binnenslepen om een meerderheid in de Senaat te bemachtigen. Diep in de nacht Nederlandse tijd, mijn zak chips was nagenoeg leeg, werd het duidelijk dat het ze ging lukken.

De volgende dag kwam het Amerikaanse parlement bij elkaar om ook officieel te maken dat Joe Biden Donald Trump verslagen heeft bij de presidentsverkiezingen van begin november. In plaats van de Amerikaanse democratie aan het werk te zien, speelden zich op onze schermen taferelen in het Amerikaanse parlement af die we normaal alleen in dictatoriale bananenrepublieken zien. De verliezend president zweepte de van woede zinderende menigte op om het parlement te bestormen, wat ze vervolgens plunderend en al deden. De parlementssessie werd live onderbroken, de afgevaardigden moesten rennen voor hun leven. Ze blokkeerden de deuren van hun kamer met meubels om de indringers buiten te houden. Beveiligers stonden met getrokken pistolen op de deur gericht. Het was een de facto staatsgreep waar we getuige van waren. Later kwamen er berichten naar buiten dat sommige demonstranten op zoek waren naar bepaalde afgevaardigden met het doel die te vermoorden. En de FBI ontdekte plannen om parlementsgebouwen in alle vijftig Amerikaanse staten te bestormen.

Baksteen
Op de financiële markten zou je als een baksteen dalende aandelenkoersen en een enorme explosie van de goudprijs verwachten. Niet alleen als een direct gevolg van de toestanden rond het Amerikaanse parlement, maar ook doordat een Democratische meerderheid in de Senaat een grotere kans betekent op een nog hoger begrotingstekort en grotere staatsschuld, hogere winstbelasting en meer regels voor het bedrijfsleven, met name de grote technologiebedrijven. En natuurlijk een verlenging van het zeer ruime monetaire beleid in de VS.

Inderdaad, de inflatieverwachtingen in de VS voor de komende jaren klommen daarop naar het hoogste niveau sinds 2018, waarmee een decenniumlange dalende trend daarin werd omgebogen. Dat een bestuurder van de Federal Reserve tegelijkertijd zei dat 3 procent inflatie goed nieuws zou zijn en dat we allemaal te conservatief zijn over inflatie, speelde ook mee.

In reactie op de gebeurtenissen in Washington werd tegen president Trump in het Huis van Afgevaardigden voor de tweede keer een afzettingsprocedure (impeachment) gestart, een unicum. Daarbij werd enerzijds nog duidelijker dan het al was zichtbaar, hoe groot de politieke polarisatie in de VS is, en anderzijds dat er breuklijnen aan het ontstaan zijn binnen de Republikeinse partij, breuklijnen tussen het pro-Trump- en anti-Trump-kamp.

Nieuwe records
Op de markten gebeurde het tegenovergestelde van wat je zou verwachten. Aandelenkoersen stegen behoorlijk en zetten hier en daar zelfs nieuwe records neer. De spreekwoordelijke daling als een baksteen was juist te zien op de goudmarkt.

Die ontwikkelingen zijn een bevestiging voor de stelling dat economische vooruitzichten, bedrijfswinsten en andere van oudsher belangrijkste factoren voor de koersen, allemaal naar de achtergrond zijn gedrukt door die ene vraag: wat gaat de Fed doen, of, meer in het algemeen, wat gaan de centrale banken doen?

Als het antwoord is dat de kans groot is dat de geldpersen nog harder zullen gaan draaien en/of langer aan zullen staan, dan doet de rest, inclusief dus een gewelddadige bestorming van het Amerikaanse parlement, er eigenlijk niet meer toe. De koersen blijven dan surfen op de monetaire golven die de centrale banken veroorzaken en blijven veroorzaken.

Slecht economisch nieuws is goed nieuws voor de markten. Is de kans toegenomen dat het economisch herstel kan vertragen? Dan is de kans groter dat de centrale banken hun beleid nog ruimer gaan maken.

Waarom daalden de koersen niet toen het duidelijk werd dat de Democraten inderdaad ook de Senaat in handen hebben gekregen? Ik vermoed omdat de meerderheid flinterdun is, de verdeling van de zetels is 50/50. En aangezien er ook Democratische senatoren zijn die meer regelgeving of hogere winstbelasting niet zien zitten, betekent die meerderheid niet dat de nieuwe president automatisch alles door het parlement heen kan loodsen.

Inflatie
Wat roet in het eten op de financiële markten kan gooien, is als de inflatie te hoog zou worden. Dan zouden de centrale banken hun zeer ruime beleid moeten heroverwegen; lees de Fed zou terug moeten komen op de opmerking van vorig jaar dat de bank nog niet eens nadenkt over wanneer na te gaan denken over rente­verhogingen.

De verwachtingen omtrent inflatie zijn opgelopen, maar dat is niet voldoende voor aandelenbeurzen om zich zorgen te maken. In de eerste plaats zijn die inflatieverwachtingen nog steeds laag; ook na de toename ervan verwacht de markt circa 2 procent inflatie in de VS in de rest van dit decennium. Dat is allesbehalve alarmerend. In de tweede plaats hebben beleggers afgelopen jaren die verwachtingen vaker zien oplopen zonder dat de inflatie daadwerkelijk hoger werd. Zij zitten daardoor in een soort ‘eerst zien, dan geloven’ -modus.

Intussen is het inenten tegen corona begonnen, een proces dat over enkele maanden grotendeels uitgevoerd zal zijn met als een van de gevolgen dat lockdown-maatregelen niet meer nodig zullen zijn. Dit zou de deuren voor meer economisch optimisme open kunnen zetten. Maar omdat de onzekerheid groot blijft, kunnen overheden en centrale banken de mate van steun voor de economie niet te veel en zeker niet te snel afbouwen.

Onlangs konden we aan de hemel Saturnus en Jupiter zien die in tijden niet zo dicht bij elkaar zijn geweest. Dat gebeurt niet zo vaak. Vooruitzicht op houdbaar economisch herstel, kleine kans op te hoge inflatie, aanhoudende steun, zeker uit de monetaire hoek, en het vooruitzicht op meer rust op geopolitiek front… zo’n scenario voor de beurzen komt nog minder vaak voor dan een rendez-vous tussen de twee grootste planeten in ons hoekje van de Melkweg.

Edin Mujagic is macro-econoom, gespecialiseerd in het beleid van de centrale banken en hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer.