Zodra een belegger beseft hoe dom hij is en in een index gaat beleggen, wordt hij slimmer dan de slimste belegger.” Het is een van die typische uitspraken waarmee Warren Buffett duidelijk wil maken hoe verstandig en rendabel het is om breed gespreid en goedkoop te beleggen.

Buffetts credo is allang niet meer uniek. Het nut van indexbeleggen wordt al jaren wereldwijd gepredikt als een goede manier om in één keer een hele portefeuille aan te schaffen. Talloze onderzoeken tonen aan dat veel van dergelijke indexfondsen – of hun beursgenoteerde pendant, etf’s – op de lange termijn beter presteren dan zelf samengestelde beleggingsmandjes.

Toch hebben institutionele vermogensbeheerders teams van analisten en strategen in dienst die zelf aandelen selecteren. Zij moeten actief inspelen op verwachte marktontwikkelingen en zo hun meerwaarde bewijzen ten opzichte van de ‘domme’ indexvolgers. Vanwege hun omvang zorgen deze beleggers voor significante bewegingen op de beurs en alleen daarom al worden ze nauwlettend gevolgd door de beleggingsgemeenschap.

De coronacrisis zou een gelegenheid bij uitstek moeten zijn voor deze tactische beleggers om te laten zien dat hun aanpak, snel wisselen van belegging en beleggingscategorie, meerwaarde biedt.

Om te zien hoe dat afgelopen maanden heeft uitgepakt, hebben we de rendementen van een doorsnee portefeuille vergeleken met diverse beleggingsproducten die tactisch geld investeren door snel in te springen op ontwikkelingen in de markt.

Niet-institutionele beleggers kunnen op vele manieren een tactische portefeuille opbouwen en zo min of meer de grote jongens imiteren. Het gaat daarbij dan om mengvormen, waarbij de kostenvoordelen van passief beleggen (indexbeleggen) worden gecombineerd met de slimmigheid van actief investeren.

Participeren in een beleggingsfonds is de meest geijkte vorm. Vaak splitsen de aanbieders hun fondsen uit in varianten voor institutionele spelers en voor particuliere beleggers. Het beheer vindt evenwel centraal plaats. Het voordeel van deze opzet is schaalgrootte, waardoor de meerkosten van het dure analistenwerk en de extra orders beter worden uitgesmeerd. Dit maakt tactisch beleggen betaalbaar, ook voor niet-institutionele beleggers.

Andere productvormen zijn specifieke beleggingsvehikels zoals variabele annuïteiten (populair in de VS) of andere levensverzekeringsproducten, met onderliggend een koppeling naar tactisch beleggingsbeleid. Ook doen – sinds kort – tactische etf’s hun intrede, waarbij de aanbieder via een zogenoemde fund of funds structuur belegt in andere etf’s. In veel gevallen gaat het hier om bestaande aanbieders, die hun eigen etf’s bundelen in overkoepelende etf’s.

Vergelijking portefeuilles
Om te onderzoeken welke tactische producten iets toevoegen, vergelijken we de rendementen en volatiliteit van verschillende beleggingen. Als referentiepunt geldt een passieve portefeuille die geheel bestaat uit etf’s en geënt is op het typische risicoprofiel van een Europese belegger met een langetermijnhorizon en een sterke overweging in aandelen (zie de cirkeldiagram hiernaast).

Hiertegenover worden vervolgens de rendementen van tactische producten afgezet, zoals: tactische etf’s, tactische beleggingsfondsen (inclusief annuïteiten) met onderliggend een tactische opdracht (zie tekstbox links). Alle resultaten zijn na kosten en met herinvestering van dividend.

Resultaten
Over de gehele periode bezien, realiseert de passieve portefeuille een gemiddeld rendement van ongeveer 10 procent per jaar, na aftrek van fondskosten. Dit illustreert dat ondanks de correctie in maart dit jaar, het nog steeds goed mogelijk is om een aardig rendement te behalen, zolang een belegger maar “rustig blijft zitten”.

Over dezelfde periode weten tactische etf’s zich weinig van deze passieve portefeuille te onderscheiden. Zo is het rendement vergelijkbaar en blijft het binnen het 95 procent betrouwbaarheidsinterval van als de passieve portefeuille. Voor het verbeteren van de risico/rendementsverhouding heeft het dus geen zin om tactische etf’s toe te voegen aan de passieve portefeuille.

Positieve uitzondering is de etf van Leuthold, die op basis van uitkomsten van een eigen risicomodel wereldwijd belegt in aandelen en in kredietwaardige bedrijfsobligaties. Het fonds wist vooral te profiteren van het sterke herstel op de Amerikaanse beurs, na de eerdere correctie in maart.

Het beeld bij beleggingsfondsen is iets negatiever (zie grafiek 3). De tactische fondsen van Goldman Sachs en Blackrock blijven ver achter bij de passieve portefeuille. Dit stelt teleur,

zeker in het licht van de marktturbulentie van maart dit jaar, wat bij uitstek toch het moment leek voor slimme keuzes.

Wanneer we kijken naar het fonds van Transamerica, dat onderdeel is van veel door hen aangeboden pensioenproducten, valt op dat deze slechts marginaal beter presteert. 

Alles zelf doen
De onderzochte tactische beleggingsproducten bieden nauwelijks meerwaarde voor de niet-institutionele belegger, ook al door de behoorlijk hoge fondskosten. Deze kosten zijn voor grote, institutionele partijen vaak een stuk lager. Desondanks valt het te betwijfelen of deze manier van beleggen voor hen wel voordeel oplevert.

Beleggers die toch tactische strategieën aan de portefeuille willen toevoegen, kunnen dit ook in eigen beheer doen. Bijvoorbeeld door zelf etf’s te kopen die binnen de tactische visie passen. Dit is aanmerkelijk goedkoper dan een tactisch beleggingsproduct en bovendien veel leuker. Van belang is wel om de passieve portefeuille intact te houden en niet te vaak te willen handelen.

De conclusie moet zijn dat passief beleggen in overzichtelijke indexfondsen niet onderdoet voor actievere beleggingsvormen, zelfs ten tijde van marktturbulentie. Rustig blijven zitten is dan het devies. Voor beleggers is dit een geruststellende gedachte bij de volgende beurscorrectie. Want dat die gaat komen, is een van de weinige zekerheden over beleggen in de toekomst.