Omdat Paul Volcker een groot liefhebber was van fly fishing, koos men Jackson Hole als locatie en vrijdag en zaterdag als conferentiedagen, zodat Volcker zondag naar hartenlust kon vissen. Volcker accepteerde de uitnodiging en de conferentie is in loop der tijd de belangrijkste in de wereld van centraal bankieren geworden. Doorgaans worden er belangrijke mededelingen gedaan en dit jaar was de belangrijkste mededeling zelfs van een historisch gehalte.

"Om risico’s van te lage werkgelegenheid en inflatie tegen te gaan, zullen we alle beschikbare middelen inzetten", zei Jerome Powell, huidige voorzitter van de Fed. Vrij vertaald: alles wat we tot nu toe onconventioneel beleid noemden, mag vanaf augustus 2020 ook formeel conventioneel beleid heten. Powell zei nog wel meer opmerkelijke dingen.

De strategie van de Fed voor de toekomst is meer dan voorheen gericht op de werkgelegenheid. De bank legt vanaf dit jaar meer focus op het bereiken van maximale werkgelegenheid ofwel zeer lage werkloosheid. Volgens de bank is iets meer dan 4 procent het natuurlijke werkloosheidsniveau in de VS. Thans bedraagt de echte werkloosheid er ruim 10 procent.

De bank zei ook dat een oude wetmatigheid niet meer opgaat, namelijk deze: wanneer de werkloosheid onder het natuurlijke niveau zakt, zorgt dat voor inflatie, omdat lonen sneller stijgen (arbeid is schaars) en de vraag naar goederen en diensten het aanbod overtreft. Economen zeggen: de Phillips-curve is dood.

Wat het bovenstaande betekent, is dat de centrale bank de rente op 0 procent zal houden en obligaties zal blijven hamsteren net zo lang totdat de werkloosheid gezakt is naar circa 3,5 procent. In de wetenschap dat de werkloosheid maar langzaam daalt en gezien het feit dat het verschil tussen de werkloosheid en het gewenste percentage ervan groot is, kunnen we er zeker van zijn dat de Fed de officiële rente niet voor 2024 zal verhogen.

Belminuten
Dat geldt óók als de inflatie onverhoopt hoger wordt dan gewenst. Het inflatiehoofdstuk in het Fed-handboek is namelijk zo geredigeerd dat dit mogelijk wordt. De bank blijft streven naar zo’n 2 procent geldontwaarding elk jaar, maar zal een tijdlang hogere inflatie toestaan als compensatie voor de jaren waarin de geldontwaarding te laag is geweest. Denk aan vroegere mobiele abonnementen waarbij je de niet opgebruikte belminuten mee mocht nemen naar de volgende maand. Als de inflatie in een jaar bijvoorbeeld 0 procent bedraagt, zal de bank er geen moeite mee hebben als de prijzen in het jaar daarna met 4 procent klimmen.

Wat de Fed met deze strategieherijking heeft gedaan, is tijdelijke rechtvaardigingen voor het beleid van de afgelopen ruim tien jaar vervangen door een structurele rechtvaardiging om dit beleid nog heel lang te kunnen voortzetten. De bank gaf zichzelf in feite een alibi voor een beleid dat als doel heeft de koopkracht van de dollar nog verder uit te hollen.

Dit alles met als doel de Amerikaanse economie sneller te laten groeien in de toekomst en de middenklasse en mensen met een laag inkomen te helpen. De Fed trok de terechte conclusie dat die groepen de boot van stijgende welvaart door de globalisering en technologische vooruitgang van de afgelopen decennia grotendeels gemist hebben.

Mankementen
De strategie heeft twee belangrijke mankementen en één belangrijk gevaar. Het eerste mankement is dat het antwoord op de vraag hoe de Fed een en ander voor elkaar wil krijgen, schittert door afwezigheid. De bank komt niet verder dan "We zullen er alles aan doen". Dat ze niet specifieker is, wijst erop dat de Fed eigenlijk geen flauw idee heeft hoe de werkloosheid omlaag en de inflatie omhoog te krijgen. Anders gesteld: monetaire middelen hebben nauwelijks meer effect.

De andere tekortkoming van de nieuwe Fed-strategie is dat die nogal wat tegenstrijdigheden bevat.

Neem die nieuwe belminuten-achtige aanpak van inflatie. Aankondigen dat de Fed vanaf nu een tijdlang hoge inflatie zal tolereren als compensatie voor de jaren met te lage inflatie, staat haaks op het streven de middenklasse en mensen met een laag inkomen welvarender te maken. Hoge inflatie raakt namelijk precies die groepen het hardst. Daarnaast betekent een periode van aanmerkelijk hogere inflatie ook lagere reële lonen. En dat leidt tot minder koopkracht en minder consumptie. Aangezien consumptie de kurk is waar de Amerikaanse economie op drijft, drukt dat de economische groei eerder omlaag dan omhoog. Daar komt bij dat als de Fed zegt willens en wetens hogere inflatie een tijdlang (wat enkele jaren kan betekenen) te gedogen, je ervan uit mag gaan dat dat uiteindelijk zichtbaar wordt in de langetermijnrentes. Dat op zijn beurt zou de economische groei juist afremmen, zo niet tot een langdurige en diepe recessie leiden, omdat veel bedrijven en huishoudens hun rentelasten dan door het dak zouden zien gaan.

Lagarde echoot
Een kleine maand later speechte ECB-president Christine Lagarde op de jaarlijkse ECB and It’s Watchers-conferentie in Frankfurt, eveneens een belangrijke bijeenkomst. Het was alsof hier de echo van Powell klonk! Ook Lagarde zei dat een hogere inflatie nodig is en dat monetair beleid zeer ruim kan blijven omdat de eerder genoemde Phillips-curve ook in Europa dood werd verklaard. Ook Lagarde noemde quantitative easing een standaard instrument uit de huidige monetaire gereedschapskist. Het jaar 2020 is daarmee een historisch jaar te noemen in de analen van de monetaire geschiedenis. Meer specifiek op 27 augustus begon een geheel nieuw tijdperk in monetair beleid.

Eind jaren zeventig trad Paul Volcker aan als voorzitter van de Fed. Vanaf zijn eerste dag op die post, gooide hij het monetaire roer radicaal om: alles werd op alles gezet om de torenhoge inflatie te breken. Nadat hij daarin geslaagd was, stond niet alleen in de rest van zijn voorzitterschap maar ook dat van zijn opvolgers het verder omlaag drukken en laag houden van de inflatie centraal. Eind vorig jaar is Volcker overleden. Minder dan een jaar later veranderde de Fed van een instelling die inflatie laag wil houden in een instelling die alles op alles gaat zetten inflatie aan te jagen. Het is bijzonder cru dat Volckers nalatenschap zo verkwanseld wordt vlak na zijn overlijden én dat dit ook nog aangekondigd werd op de plek die uitgekozen werd om Volcker een plezier te doen.

De kruistocht tegen inflatie is niet alleen definitief voorbij, de voormalige vijand is zelfs een gewenste vriend geworden. Als dat geen nieuw monetair tijdperk markeert, dan weet ik het ook niet meer. Dat die koerswijziging grote gevolgen op de markten zal hebben, staat buiten kijf. Beleggers, let op uw saeck.

Edin Mujagic is macro-econoom gespecialiseerd in het beleid van de centrale banken en hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer.