Siemens-baas Joe Kaeser is een van de meest invloedrijke Duitsers in het bedrijfsleven. In 1957 geboren als Josef Käser liet hij zijn naam in de VS veranderen. Met de naamsverandering wilde hij het de Amerikanen makkelijker te maken.

Kaeser heeft zich gehouden aan een belofte die de Nederlandse concurrent Philips niet onberoerd laat. Enkele jaren geleden stelde de zestiger tot doel het eeuwenoude industriële conglomeraat om te vormen van “logge mammoettanker” tot een “vloot speedboten”. Daartoe heeft de ceo, die binnen een half jaar afzwaait, de medische divisie Healthineers naar de beurs gebracht.

Som der delen
Het idee is zo oud als de effectenbeurs zelf. Conglomeraten zijn complexe monsters. De som der delen is vaak meer waard dan het geheel. Kaeser zet om die reden het mes in de ondernemingsstructuur. Ondanks de uitdagingen van corona wint de strategie om Siemens te transformeren “duidelijk aan kracht”, zei Kaeser begin augustus in een conference call.

Later deze maand, eind september, wil Siemens ook de energiedochter apart naar de beurs brengen, ondanks de problemen bij het onderdeel. Het afsplitsen van Siemens Healthineers kan als blauwdruk dienen. De zorgtak van Siemens is het grote succesverhaal uit de Siemens-vloot.

Deze spin-off wordt door vriend en vijand als een succes gezien. Het heeft het bedrijf en Healthineers-topman Bernd Montag strategische speelruimte gegeven die na jaren ook daadwerkelijk wordt benut. “Een beursintroductie brengt nieuwe energie en meer vrijheid”, zei de twee meter lange ex-basket­baller Montag. Daardoor is Healthineers een belangrijker concurrent van Philips geworden dan het al was.

De beursintroductie van Siemens Healthineers, tweeëneenhalf jaar geleden, was de grootste beursintroductie in Duitsland in 2018 en tot dan toe de grootste in de sector van medische technologie wereldwijd. De uitgifteprijs was 28 euro per aandeel. De koers is sindsdien bijna verdubbeld.

Dat moeder Siemens hoofdaandeelhouder is gebleven met een belang van 85 procent, maakt sommige beleggers sceptisch. Maar dat belang wordt kleiner door een nieuwe belangwekkende stap van de medische dochter.

Overname
Siemens Healthineers kondigde vorige maand namelijk aan, het Amerikaanse Varian Medical Systems te willen inlijven voor 14 miljard euro. Het bedrijf met het hoofdkwartier in het Zuid-Duitse Erlangen met 50.000 werknemers heeft zelf een beurswaarde van 40 miljard euro. Met de Amerikanen aan boord wordt Siemens Healthineers een nog grotere krachtpatser in de medische wereld dan het al was.

“Het is een strategische stap met een grote betekenis”, zegt Marc Hesselink, analist bij ING, over het verrassende overnamebod. “Hoewel niet alle beleggers meteen overtuigd zijn, zie je dat diagnostiek en behandeling naar elkaar toe groeien.”

Siemens Healthineers kan na de overname in één klap een van de grootste spelers worden op het terrein van de opsporing van kanker. Het bedrijf is net als Philips gespecialiseerd in de diagnose met geavanceerde beeldapparatuur. Healthineers voegt daar nu de expertise in het vervolgtraject aan toe.

One-stop
Doelwit Varian is wereldmarkt­leider in bestralingstherapieën die gericht zijn op de tumoren die de scanners van Healthineers, General Electric en Philips zichtbaar kunnen maken. De Duitsers kunnen diagnostiek en behandeling van kanker nu bij elkaar voegen in een one-stop-shop.

Kanker is een groeimarkt, elk jaar krijgen wereldwijd 18 miljoen mensen de potentieel dodelijke ziekte. Dat aantal neemt alleen maar toe onder de steeds ouder wordende inwoners van westerse landen.

Het Duitse miljardenbod komt op een bijzonder moment. De medische wereld staat vol in de schijnwerpers door de wereldwijde coronapandemie, ook bij beleggers. Zo heeft Philips een meevaller met de enorme vraag naar beademingsapparatuur uit de hele wereld.

Anderzijds kan een tweede golf van coronagevallen de reguliere medische behandelingen, bijvoorbeeld in de diagnose en behandeling van kanker, juist vertragen. Ziekenhuizen kunnen vanwege de buitengewone financiële lasten van de pandemie aarzelen met investeringen in de reguliere zorg. “Er hangt onzekerheid boven de markt”, zegt Hesselink. “Veel budgetten van ziekenhuizen worden opgeslokt door virusinfecties.”

Dom geld
Niet iedereen reageerde daarom enthousiast. Analisten van effectenhuis Alpha reageerden zelfs vernietigend. Ze riepen de mislukte overname van de Amerikaanse leverancier van de olie- en gas-industrie Dresser Rand van zes jaar geleden in herinnering. Toen bejubeld, nu verguisd. “Dom Duits geld” wordt weer verspild aan een riskante en dure overname, luidde het commentaar dat werd opgepikt in de Duitse media.

Zakenbank UBS ziet op korte termijn veel tegenwind. De orders voor Philips en Siemens Healthineers zijn duidelijk teruggevallen. “Wel geloven we dat de vraag naar beeldvormings- en diagnostische apparatuur zal terugkeren, aangezien deze noodzakelijk zijn voor ziekenhuizen”, schreef analist Thando Skosana. Met zijn ‘neutral’-aanbeveling raadt hij beleggers aan nog even te wachten.

Lisa Bedell Clive van het Amerikaanse AllianceBernstein is positiever, maar ze fronste tevens wel even haar wenkbrauwen. Ze wees erop dat Siemens Healthineers onverwacht weer terugkeert in de bestralingstherapie terwijl het die tak van sport in 2011 nog had verlaten.

CFO Jochen Schmitz probeert de twijfel weg te nemen. Hij zei tegen Börsen-Zeitung: “De pandemie is een tijdelijke kwestie.” Kanker blijft volgens hem een van de grote ziektes van de mensheid. Schmitz noemde niet de overname, maar de integratie van Varian, dat gevestigd is in het hart van Silicon Valley, de grootste uitdaging voor Siemens Healthineers.

Scott Bardo van zakenbank Berenberg jubelde. Hij zegt dat Siemens Healthineers gaat voor dominantie in de zorgwereld. “Het is een gewaagde en zelfverzekerde stap in een tijd waarin beleggers zich zorgen maken”, aldus Bardo. “Hoewel de overname niet goedkoop is, is de strategische en financiële onderbouwing voor Healthineers uitstekend.”

Steve Holloway van het Britse Signify Research, becommentarieerde het overnameplan van de Duitsers ook als positief. “Een grote sprong voorwaarts, ondanks de onrust en de uitdagingen waarmee de markten vandaag de dag worden geconfronteerd.” Siemens Healthineers weet zich met de overname opnieuw uit te vinden voor de lange termijn, zei hij.

Radiotherapie
Het als hoog omschreven overnamebod wordt volgens analisten wel gerechtvaardigd door de dominante positie van Varian in de radiotherapie. Siemens biedt als meerderheidsaandeelhouder de nodige financiële vuurkracht door een gunstig overbruggingskrediet te bieden.

Siemens Healthineers zal later ter financiering een kapitaalverhoging doorvoeren. Moeder Siemens zal als grootaandeelhouder niet deelnemen aan de kapitaalverhoging waardoor het belang van Siemens AG zal dalen tot 72 procent. Deze verdere ontkoppeling van de moedermaatschappij van de medische dochter zal op termijn goed vallen bij internationale beleggers.

Varian uit Palo Alto werd in 1948 opgericht en is daarmee een oudgediende in de medische wereld. Ooit werd het bedrijf genoemd als een mogelijk overnamedoelwit voor Philips, dat onder meer op het terrein van CT-scanners met Siemens Healthineers een geduchte concurrent heeft. Philips liet Varian een jaar of tien geleden links liggen. Daardoor kan Siemens de Eindhovenaren nu een gevoelige klap uitdelen.

Varian maakte ook naam met zijn expertise op het terrein van data, kunstmatige intelligentie en machine learning bij kankerbehandelingen. De software­activiteiten van Varian groeien jaar op jaar sterk.

Elekta
Volgens analisten kan de slag die de Duitsers hopen te slaan in de Verenigde Staten druk uitoefenen op concurrenten General Electric en Philips. Hoewel grote, strategische overnames in de medische technologie de laatste jaren zeldzaam zijn, wordt het Zweedse bedrijf Elekta, dat net als Varian succesvol is in de bestralings­therapie, genoemd als het volgende overnamedoelwit van Philips of General Electric.

“De sector is rijp voor consolidatie”, vindt Scott Bardo van zakenbank Berenberg die de mogelijke combinatie Philips en Elekta expliciet noemt in zijn research. “Het zou ons niet verbazen als Healthineers verdere fusies en overnames in de hele radiotherapie-sector in gang zet.”

Hesselink van ING zegt: “Het zou me verbazen. Philips heeft al een joint venture met Elekta, dat veel minder dominant is dan Varian. Op het terrein van scanners concurreert Philips met General Electric en Siemens Healthineers. Maar Philips ligt ruim achter op de derde plaats. Als ze Elekta zouden overnemen, worden ze second best op beide terreinen. Philips kan beter expanderen op terreinen waar ze sterk in zijn.”

Een hoger bod op Varian door een andere partij verwachten de meeste analisten niet – en zeker niet van Philips. Het doen van een overname van dit formaat in onzekere tijden vergt moed. Nog nooit in zijn 170 jaar lange geschiedenis deed Siemens zo’n grote overname. Of het een goede zet is, kan pas na het onder controle krijgen van de coronapandemie beoordeeld worden.

De grootste overname door een Siemens-bedrijf tot deze was de mislukte koop van de Texaanse olie- en gasleverancier Dresser-Rand voor 7,8 miljard dollar zes jaar geleden. De timing van Kaeser bleek een drama. Siemens moet hopen met deze miljardenovername in de VS een gelukkiger hand te hebben.

Siemens-kapitein Kaeser benadrukte dat de spin-off en verworven beursnotering van Healthineers de mogelijkheid heeft gecreëerd voor de acquisitie. “Een dergelijke transformerende stap zou niet mogelijk zijn geweest in de conglomeraatsstructuur van het oude Siemens AG.”

Als de beursgang van de energiedivisie ook nog een succes wordt en de pandemie wordt bedwongen, kan Kaeser met gerust hart afscheid nemen en zich terugtrekken in het huis dat hij in de jaren tachtig liet bouwen in zijn geboortedorp Arnbruck in het groene Zuid-Duitse Zellertal.

Beleggers kunnen dan nóg moeilijker om de Duitse grootmacht Siemens heen. Het nieuwe Siemens AG wordt kleiner, maar meer gefocust, met daaromheen een vloot kleinere “Siemensen”. Als Kaesers gedurfde ontvlechtingsstrategie goed uitpakt, heeft de Duitse hoofdindex DAX straks niet één, niet twee, maar zelfs mogelijk drie keer Siemens in de geledingen. Dat kan wel eens te veel van het goede zijn.