Het faillissement van de Duitse fintechreus Wirecard blijkt het startpunt van een spelletje welles-nietes in bestuurskamers en de politiek. Het Wirecard-schandaal spreidt zich in Duitsland als een olievlek uit naar bestuurders, commissarissen, accountants, begeleidende banken en toezichthouders. Verschillende ministers en volksvertegenwoordigers roeren zich inmiddels. Het gaat om meer dan een simpel faillissement. Het raakt aan de bouwstenen van het Duitse economisch systeem.

European Investors-VEB (de naam van VEB buiten Nederland) volgt Wirecard al langere tijd en komt op voor de belangen van gedupeerde beleggers. Na de onthulling dat medewerkers van de Duitse toezichthouder BaFin gewoon in aandelen Wirecard konden handelen ondanks dat er verscherpt toezicht was op het bedrijf, mengt European Investors-VEB zich ook nadrukkelijk in de discussie over verbeteringen in het Duitse financiële toezicht.

Opmaat naar faillissement
Eerder dit jaar heeft European Investors-VEB zowel Wirecard als EY al aangesproken op het gebrek aan transparantie en mogelijke misleiding van beleggers. Het draait daarbij vooral om de jaarrekening 2019, waarvan de presentatie telkens werd uitgesteld. Op donderdag 18 juni 2020 zou het dan echt gebeuren, Wirecard zou de jaarrekening presenteren, want zonder goedgekeurde jaarcijfers zou een dag later 2 miljard euro aan krediet in gevaar komen. Er wordt echter geen jaarrekening gepresenteerd. In plaats daarvan verschijnt een persbericht waarin staat dat de accountant onvoldoende informatie heeft om tot een oordeel te komen. De beurskoers van Wirecard daalt die dag meer dan 60 procent. Braun vertrekt en cfo Jan Marsalek is sinds zijn ontslag op 22 juni spoorloos verdwenen. Het bedrijf vraagt op 25 juni faillissement aan en is sindsdien een penny stock.

Accountant EY gedagvaard
EY is al jaren de controlerend accountant van Wirecard AG. De werkzaamheden van de accountant kwalificeren volgens European Investors-VEB als overduidelijke schendingen van de zorgplicht die rust op accountants. EY zegt op 18 juni uiteindelijk te twijfelen aan de echtheid van bijna 2 miljard aan cash, zo’n kwart van de totale balans, die zich in Singapore zou bevinden. Dat is wrang omdat dezelfde accountant in april en mei niet reageerde op, onder andere, de uitlating van ceo Markus Braun dat “accountant EY geen enkel probleem ziet om de jaarrekening over 2019 af te tekenen”. Daardoor vertrouwden beleggers lange tijd op de juistheid van de informatie die in de markt was. Ten onrechte, blijkt nu. Er is immers nog steeds geen jaarrekening 2019 en er blijft onduidelijkheid bestaan over eerdere jaarrekeningen.

European Investors-VEB heeft op 9 augustus een dagvaarding uitgebracht tegen EY bij de rechtbank in Stuttgart, Duitsland. Met name richt European Investors-VEB zich op het gedrag van EY vanaf 28 april 2020, na de publicatie van het speciale auditrapport door KPMG Accountants en de uitlating van Wirecard’s ceo Markus Braun daarna. Door op dat moment niet publiekelijk te reageren, heeft EY zich schuldig gemaakt aan opzettelijke koersmanipulatie. In Nederland is het bijna vanzelfsprekend dat indien een derde, in dit geval EY, het verbod van marktmanipulatie overtreedt, die derde een schadevergoeding moet betalen aan gedupeerde beleggers. In Duitsland is dat nog geen uitgemaakte zaak. Dus behalve voor schadevergoeding vecht European Investors-VEB hier ook voor betere beleggersbescherming in Duitsland.

Naast de accountant zijn ook verwijten te maken aan de onderneming zelf en de bestuurders en commissarissen. European Investors-VEB beraadt zich, mede in afwachting van de voortgang in de faillissementsprocedure, op verdere juridische actie. De juridische procedures in verband met het Wirecard-schandaal zullen waarschijnlijk jaren duren.

BaFin onder de loep
Half augustus werd bekend dat medewerkers van de Duitse toezichthouder BaFin transacties deden in Wirecard-aandelen terwijl er al een onderzoek vanuit diezelfde toezichthouder gaande was naar Wirecard. Deze openheid kwam niet van de toezichthouder zelf, maar dankzij parlementariër Dr. Danyal Bayaz van Die Grünen. Door zijn vragen in de Bondsdag kwam de beurshandel van de Bafin-medewerkers aan het licht. Tevens bleken er tientallen witwasmeldingen tegen Wirecard niet in behandeling te zijn genomen.

European Investors-VEB heeft zich per brief gericht tot de Duitse minister van Financiën Olaf Schulz. Allereerst is een grondig onderzoek vereist vanuit de minister naar alle transacties in Wirecard-effecten van welke aard dan ook, gedaan door BaFin-medewerkers. Het is tevens van groot belang om vast te stellen of BaFin-medewerkers die betrokken waren bij het toezicht op Wirecard, geen persoonlijk, financieel of zakelijk belang hadden bij de inmiddels failliete Duitse fintech-onderneming.

Daarnaast zijn stringentere complianceregels voor BaFin nodig. Dit in het belang van eerlijke en ordelijke markten en om te voorkomen dat er enige schijn van handel met voorwetenschap of belangenverstrengeling ontstaat. In Duitsland is een dergelijk handelsverbod wel van toepassing voor medewerkers van de Bundesbank en de ECB. In bijvoorbeeld Nederland (AFM) en het Verenigd Koninkrijk (FCA) zijn dergelijke regels eveneens van toepassing op medewerkers van de toezichthouders op de financiële markt. In de regelgeving voor BaFin-werknemers moet een categorisch verbod worden opgenomen op de handel in effecten die genoteerd zijn op een Duitse beurs of handelsplatform of worden uitgegeven door een Duits bedrijf dat onder toezicht staat van BaFin. Dergelijke regelgeving moet spoedig worden afgekondigd en onmiddellijk van kracht worden.

Due diligence door banken
Wirecard heeft in september 2019 nog een obligatielening van 500 miljoen euro in de markt gezet. ING en ABN Amro hebben samen met het Franse Crédit Agricole en Deutsche Bank die emissie begeleid. De vraagt rijst of de betrokken banken hun due dilligence wel goed gedaan hebben. Immers, in september vorig jaar waren er al genoeg vragen over de boekhouding van Wirecard. De Britse krant Financial Times publiceerde in januari 2019 al over mogelijke fraude bij de fintechreus, en verschillende analisten waarschuwen al sinds 2015 dat de omzetcijfers van het betaalbedrijf niet konden kloppen. European Investors-VEB heeft acht prangende vragen voorgelegd aan de vier begeleidende banken en verwacht dat zij opheldering geven. Beleggers vertrouwen er immers op dat begeleidende banken gedegen onderzoek doen naar de financiële prestaties van het bedrijf dat geld ophaalt en de juiste informatie naar de financiële markt brengen.