Direct beleggen in een index kan niet. Indirect kan wel, bijvoorbeeld met etf’s. Maar er zijn ook etf’s die een ingebouwde permanente hefboom hebben, de ‘leveraged’ etf. Die gaat bijvoorbeeld (bij hefboom 2) met 4 procent omhoog als de index met 2 procent stijgt. Hij gaat overigens ook twee keer zo hard naar beneden als de index daalt.

En dan zijn er de ‘short’ of ‘inverse’ - etf’s, die het tegenovergestelde doen van een index. Als de index daalt, gaat deze ETF met eenzelfde percentage omhoog.

Een recht-toe-recht-aan etf op een bekende index kan nuttig zijn, maar sommige beleggers willen meer. Zoals beleggen met een hefboom, of speculeren op een koersdaling. Die hefboom kan worden bereikt met behulp van opties of door geld te lenen en stukken bij te kopen. Dat laatste kan men zelf doen, of met behulp van een turbo, speeder of sprinter. Hefboomproducten zijn kant-en-klare oplossingen voor beleggen met geleend geld. Voor het speculeren op een koersdaling is er al jaren de putoptie, en wat minder lang is er ook de turbo short (of speeder/sprinter). Maar het kan dus ook met de etf-short, het indexfonds dat stijgt als de index daalt. Het short alternatief voor de DIA (de etf die de Dow Jones volgt) is bijvoorbeeld het fonds ProShares Short Dow30 (NYSE tickersymbool DOG) eventueel link invoegen naar koers of deze.

In alle basisboekjes over beleggen staat het: ‘Beleg nooit met geleend geld!’, maar er is vraag naar en dus komt er aanbod. Van enkele van de meest succesvolle etf’s zijn er daarom varianten met een hefboom, waarmee bijvoorbeeld twee of drie keer wordt geprofiteerd van de dagelijkse stijging van een index. En ook van de shortvariant zijn er versies waarmee twee of drie keer wordt geprofiteerd van de daling van een index. Deze etf’s zijn feitelijk kant-en-klare producten om te beleggen met geleend geld, met als belangrijk verschil met hefboomproducten zoals de turbo dat de hefboom in de meeste gevallen constant wordt gehouden. Hierdoor zit er in de leveraged etf’s ook geen stop-loss zoals bij de turbo. Bij de etf kan de uitgevende instelling er niet de stekker uittrekken zodra het verlies zo groot wordt dat de eigen inleg bijna op is, maar de koers van een leveraged etf kan wel degelijk naar (bijna) nul.

Het rendement kan in volatiele markten bij dit soort producten vies tegenvallen. Bij beleggen met een hefboom tikken verliezen namelijk harder door dan de winsten. Hierover het volgende voorbeeld:

Stel een aandelenindex begin op 100, stijgt op dag 1 met 10 procent naar 110, daalt de volgende dag met 20 procent naar 88 en stijgt de volgende dag weer met 12,5 procent naar 99. Op dag vier is er een bescheiden koerswinst van 1 procent en de index eindigt na vier turbulente handelsdagen weer op 100. Wat de leveraged en short etf’s in deze periode doen is te zien in onderstaande tabel.

Rekenvoorbeeld, zie ook excel

Op dag 1 doen alle varianten precies wat er verwacht wordt. De etf short verliest wat de index (en dus de gewone etf) wint, de dubbel short etf verliest het dubbele en de dubbel long wint het dubbele. Vanaf dag 2 gaat het echter anders. Omdat de etf’s (en ziehier het cruciale verschil met de turbo) iedere dag met dezelfde hefboom werken, kunnen de shorts minder sterk van de koersdaling profiteren (bij een turbo short zou de hefboom groter zijn geworden na de koersstijging van de onderliggende waarde de dag ervoor). Dat wreekt zich in de dagen daarna en de etf short eindigt met een verlies van ruim 6 procent en de dubbel short verliest zelfs bijna 18 procent terwijl de index onveranderd eindigt. De etf met de positieve hefboom ondervindt een vergelijkbaar probleem en eindigt met een verlies van 8 procent. Dan is hier nog geen rekening gehouden met de beheervergoeding die vaak hoger is dan die van gewone etf’s.

Nu is dit een extreem voorbeeld. Op de lange duur werkt het met kleinere koersverschillen echter wel degelijk op deze wijze. Op de korte termijn (zoals hier op dag 1) en bij een trendmatige koersbeweging zoals een langdurige stijging of daling is dit nadeel er niet. De leveraged en short etf’s zijn daarom niet geschikt voor langdurige opname in een passieve beleggingsportefeuille, maar zijn vooral geschikt voor actieve beleggers die willen speculeren op heftige koersbewegingen op de korte termijn. Daarbij is een gelijkmatige koersbeweging voor deze producten voordeliger dan een grillig koersverloop.

Het is sinds enkele jaren vanwege regelgeving niet mogelijk om in Nederland in Amerikaanse etf’s te handelen, maar op Euronext Parijs zijn verschillende producten uit deze beleggingscategorie verkrijgbaar waarin wel gehandeld mag worden. Lyxor Asset Management (onderdeel van het Franse Société Générale) biedt leveraged en short etf’s op de CAC40, maar ook op onder meer de S&P 500 index en de EuroStoxx50 Index.

Pas echter goed op met deze producten. Als beschermingsinstrument in de portefeuille zijn dit soort etf’s duidelijk minder geschikt dan de optie of de turbo. Het probleem met short- en leveraged etf’s is dat ze niet zo makkelijk te doorgronden zijn als het lijkt en dat ze bij grote volatiliteit veel risico met zich meebrengen. Deze financiële instrumenten worden veel gebruikt door hedgefondsen en daghandelaren, die van korte termijnbewegingen willen profiteren en ze hooguit enkele dagen in bezit hebben, vaak nog veel korter. In een buy and hold strategie horen de leveraged en short etf eigenlijk niet thuis, daarvoor is de recht-toe-recht-aan indextracker vrijwel altijd het beste instrument. In de VEB etf-tool vindt u een selectie etf’s die tegen aanvaardbare kosten zonder hefboom met brede indices meebewegen.

Voor de etf-tool van de VEB is een selectie gemaakt van populaire, goed verhandelbare en relatief goedkope etf’s op (voornamelijk) brede, bekende indices. Inverse etf’s of etf’s met een hefboom zult u er niet in aantreffen.

klik hier voor de etf-tool