Een rode draad door het boek is de zelfmoord van risicomanager Bill Broeksmit. Hoe wanhopig moet deze Wall Street-veteraan niet zijn geweest toen hij de riem van zijn hond om zijn nek deed? De zelfmoord is samen met de zoektocht van zijn losgeslagen zoon naar de raadselachtige dood met afstand de meest aangrijpende tragedie uit het verhaal.

Ook op zakelijk vlak is de Deutsche-geschiedenis een treurspel. Met een koersdaling van 95 procent ten opzichte van het hoogtepunt is Deutsche Bank een regelrechte ramp voor veel aandeelhouders. Onder de nieuwe ceo Christian Sewing kreeg een schoonmaak vaart. Maar Enrich zegt niet te weten of Deutsche wel kan herstellen. “Ik twijfel niet aan zijn goede bedoelingen. Maar de problemen van de bank – financieel, cultureel en juridisch – zitten erg diep. Veel tijd om te stabiliseren is er niet.”

Coronavirus
Door het coronavirus zakte de beurskoers naar een nieuw dieptepunt. “De zorg is altijd geweest dat de bank met haar roekeloze koers zichzelf zeer kwetsbaar zou maken als er weer een crisis zou uitbreken. Dat is precies wat er nu gebeurt”, zegt Enrich. Hij benadrukt dat banken het moeten hebben van het vertrouwen van cliënten, beleggers, toezichthouders en andere banken. Anders haalt iedereen zijn geld weg en valt de bank om. Dat kan andere grote banken meesleuren en de reële economie raken.

Deutsche Bank is door de krimp veel minder systeemrelevant geworden. Maar Enrich zegt dat de zorgen over een domino-effect blijven, met de lage rente die het verdienmodel van banken uitholt en het coronavirus.

“Banken in de hele wereld worden hard getroffen door de angst voor een wereldwijde economische crisis. Maar Deutsche Bank is vooral kwetsbaar omdat ze zo zwak is. En de bank is zo zwak omdat de bestuurders in het afgelopen decennium de ene na de andere kans hebben gemist om de bank te stabiliseren, haar financiële positie te versterken, haar cultuur te hervormen en haar balans te verkleinen. In plaats daarvan kozen ze ervoor om de groei en de winst boven alles te laten uitstijgen.”

De New York Times-journalist schetst in 448 pagina’s hoe de ingeslapen Duitse geldverstrekker zichzelf vanaf eind jaren tachtig transformeerde tot een kampioen op Wall Street. Met de overname van Bankers Trust in 1999 was Deutsche niet langer een overwegend Duitse instelling die zich vooral op Europese cliënten richtte. De macht verplaatste zich naar de zakenbank die verhoudingsgewijs ook steeds meer geld in het laatje bracht. De deal was een grote blunder, schrijft Enrich. De bank werd opgezadeld met bergen derivaten en een roekeloze, amorele cultuur.

Piranha’s
De “bloeddorstige piranha’s” die werden binnengehaald zochten “de uiterste grenzen” op, aangemoedigd door “perverse prestatie­prikkels” en het wegkijken van leidinggevenden van de bank. Handelaren en zakenbankiers vonden die Duitsers maar bekrompen en ondeskundig.

De Duitsers lieten hun diepe wantrouwen jegens de agressieve Anglo-Amerikaanse stijl van bankieren en handelen varen. “Terwijl ze waarschijnlijk gelijk hadden”, zegt Enrich. “De raad van commissarissen van de bank was zó onder de indruk van de enorme winsten dat ze in wezen alle macht overdroeg aan Londen en New York. Ze deden daarmee afstand van hun verantwoordelijkheden. Een rampzalige vergissing.”

Deutsche Bank bleef niet lang wereldkampioen. Het succes in de financiële centra van de wereld bleek deels op leugens en bedrog gebouwd. De overmoedige bank nam risico’s die onbeheersbaar bleken.

Omdat Deutsche een volksaandeel was, betaalden veel particulieren een hoge prijs, waarmee de prille Duitse aandeelhouders­cultuur is geschaad. “Beleg alleen in bedrijven die je begrijpt”, zegt Enrich. “Soms zijn de meest winstgevende, snelst groeiende financiële instellingen de gevaarlijkste.”

Rode vlaggen waren er volop. Gevraagd naar de slechtste strategische beslissing kiest Enrich voor de krankzinnige rendementseis van 25 procent op het eigen vermogen van de Zwitserse topman Josef Ackermann in 2005. “Deze eis stimuleerde mensen in de hele bank om roekeloos te handelen. Werknemers belazerden klanten, manipuleerden markten, overtraden internationale sancties, wasten geld wit en logen tegen toezichthouders.”

De schrijver erkent dat Ackermann met deze eis Wall Street wilde paaien. “Maar het is nu juist de taak van een effectieve ceo om de prioriteiten van alle verschillende belanghebbenden – werk­nemers, klanten en de maatschappij – in evenwicht te brengen. Ackermann nam de noodlottige beslissing om de focus te beperken tot Wall Street en investeerders.”

Trump
In zijn boek besteedt Enrich veel aandacht aan de relatie van Deutsche Bank met de Amerikaanse president Donald Trump. “Zijn deregulering”, zegt Enrich na drie jaar Trump, “heeft de kans op wanpraktijken en roekeloos gedrag en de druk op het financiële systeem vergroot.”

Deutsche Bank was de enige bank die zaken deed met de besmette vastgoedtycoon. Enrich meent dat Trump door de Duitse bank in het Witte Huis is geholpen. “Met miljarden dollars aan leningen van Deutsche hield Trump de schijn op als succesvol zakenman.”

Het boek wint extra aan kracht door het tragische verhaal van Bill Broeksmit, de Amerikaanse risicomanager van Deutsche die zelfmoord pleegde in 2014. In de financiële wereld komt zelfmoord vaker voor. In Nederland beroofden drie prominente bankiers van ABN Amro zich enkele jaren geleden los van elkaar onverwacht bruut van het leven.

Broeksmit staat symbool voor wat er mis was met Deutsche Bank, aldus Enrich. Het verhaal laat zien hoe de verlokkingen op Wall Street zelfs goedbedoelende mensen van hun morele en ethische principes kunnen laten afdwalen. Enrich schrijft al bijna vijftien jaar over Wall Street maar wordt nog altijd verrast als hij hoort hoe ongelukkig veel handelaren zijn. “Dat lijkt alleen maar toe te nemen. De druk is groot, de dagen lang. De verdiensten zijn enorm, maar rechtvaardigen niet altijd de kosten.”

Het gemartelde geweten van de bank probeerde Deutsche in te tomen, maar was verloren door zijn depressies. In een zelfmoordbrief leek Broeksmit de ellende van Deutsche zich persoonlijk aan te rekenen. “Zelfs mijn carrière, waar ik vroeger trots op was, is smadelijk geëindigd. Ik kijk er met schaamte op terug.”

Over de auteur van het boek 'De Duistere Bank'
David Enrich (3 juli 1979) is een Amerikaanse schrijver en journalist. Enrich werkt momenteel voor The New York Times.


De Duistere Bank'
De duistere bank verscheen in het Engels onder de titel Dark Towers. Het is het schokkende verhaal van Deutsche Bank als het symbool van roekeloos, gewetenloos en crimineel beleid in de bankwereld.