De socioloog Max Weber bracht een eeuw geleden vele pennen in beweging toen hij een verband legde tussen Die protestantische Ethik en Der Geist des Kapitalismus. In de tussentijd heeft de praktijk van kapitaaldekking, van samen geld opzij zetten, zodat wie langer leeft ontvangt wat wie eerder sterft overlaat, op de wereld slechts wortel geschoten in landen waar de katholieke kerk het langst niet domineert.

Pensioenfondsen bestaan buiten Nederland vooral in welvarende en relatief goed bestuurde landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Zweden, Denemarken en Australië. Zijn pensioenfondsen daarom protestants? Of horen pensioenfondsen bij landen die hechten aan hun eigen munteenheid? Pensioenfondsen bestaan immers niet of nauwelijks in Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje en de andere landen die de euro als gezamenlijke munt hebben gekozen. Daar wordt via de belastingen aan ouderen slechts een klein bedragje uitgekeerd en richt solidariteit zich vooral op de eigen familie.

Een steeds hechtere (‘ever closer’) Europese Unie heeft tot doel alle regels en instituties gelijk te schakelen. Daar is voor buitenbeentjes geen plaats en dus lijkt het Nederlandse pensioenstelsel binnen de eurozone ten dode opgeschreven.

Beleggers zal opvallen dat landen met pensioenfondsen tevens landen zijn met relatief grote aandelenmarkten. Dat verband is niet direct causaal. Pensioenfondsen maken aandelenmarkten niet groot. Maar zowel pensioenfondsen als aandelenmarkten vloeien voort uit spaarzin, de deugd die welvaart schept. De grootse beurs binnen de Europese Unie is die van Londen. Niet Parijs, laat staan Frankfurt. De marktwaarde van de in Zwitserland genoteerde ondernemingen tezamen is groter dan die van alle Duitse beursgenoteerde ondernemingen. Frankrijk en Duitsland zijn geen aandeelhouderslanden. Dat maakt de EU tot een habitat waar aandeelhouders - net als pensioenfondsen - niet zullen gedijen.

Dit is een column van Paul Frentrop, expert op het gebied van corporate governance.