Takeaway
Meest opvallende thema: slag gewonnen, klaar voor meer winst
Eerst de markt veroveren en daarna werken aan winstgevendheid. Takeaway, tussenpersoon bij bezorgmaaltijden, is halverwege deze beproefde tweetrapsraket na de overname van de belangrijkste concurrent in Duitsland. Nu is het tijd voor stap twee: de winstgevendheid verder opkrikken.

De voortekenen zijn bemoedigend, gezien de marktpositie die Takeaway inmiddels bekleedt. Het bedrijf is marktleider in continentaal Europa, zo bevestigde oprichter en ceo Jitse Groen zijn aandeelhouders tijdens de jaarlijkse bijeenkomst. Het bedrijf kan daardoor profiteren van het netwerkeffect. Deze heilige graal voor netwerkbedrijven werkt als een heus vliegwiel: als het aantal gebruikers toeneemt, stijgt het aantal restaurants en dat trekt vervolgens weer nieuwe gebruikers aan.

Het netwerkeffect moet helpen aan verhoging van de winstgevendheid. Nu Takeaway ook in de Duitsland duidelijk de koppositie te pakken heeft, zal het dankzij haar omvang makkelijker deze voorsprong kunnen uitbouwen en behouden. Dankzij meer schaalgrootte lijkt winstgevendheid in Duitsland dan ook slechts nog een kwestie van tijd.

Intussen bouwt Takeaway gestaag aan meer variatie in het dienstenpalet. Afgelopen jaar werd een (relatief) grote overname gedaan in Israël, waardoor Takeaway nu marktleider in dat land is op het gebied van online maaltijdbestellingen bij restaurants, die vooral bij bedrijven worden bezorgd (zogeheten business-to-business).

Daarnaast is er samenwerking met ketens als KFC, Dunkin’ Donuts, en AH to Go. De opbrengsten voor Takeaway zijn hier lager, zo gaf de onderneming toe tegenover beleggers, maar het grotere aanbod door het toevoegen van deze ketens aan het platform maakt veel goed.

IMCD
Meest opvallende thema: tegenstem bij debuut hoofdindex
Binnen vijf jaar na de beursintroductie is IMCD, distributeur van chemicaliën, doorgestoten naar de AEX. Aan die status moet de onderneming duidelijk nog even wennen, zo bleek tijdens de aandeelhoudersvergadering.

Een webcast ontbrak, simultaan-vertaling was er niet en veel enthousiasme straalde het bestuur niet uit om aandeelhouders inzicht te geven in de indrukwekkende prestaties van de het beursfonds. De onderneming groeit als kool en genereert robuuste marges als schakel tussen de grote chemiebedrijven en klanten die speciale chemische toepassingen nodig hebben bij productie van onder meer verf en geneesmiddelen. De Rotterdamse onderneming wordt al meer dan twee decennia geleid door Piet van der Slikke, tevens grootaandeelhouder, en financieel directeur Hans Kooijmans. De dominantie van met name Van der Slikke viel op tijdens de vergadering, waarin hij zelfs vragen over het beloningsbeleid voor zijn rekening nam, normaal toch meer een zaak van de raad van commissarissen. Opheldering over wisselingen in het bestand van grootaandeelhouders bij IMCD kon en wilde hij niet geven en op vragen over de verkoop van een deel van zijn eigen belang in de onderneming – de topman verkocht eind vorig jaar voor 40 miljoen euro aandelen IMCD – stelde Van der Slikke dat ook hij belasting moet betalen.

De groei van IMCD is voor een belangrijk deel te danken aan een opeenvolging van overnames, meerdere per jaar op verschillende continenten. Mogelijke interessante overnamekandidaten worden duurder, zo liet Van de Slikke weten, maar te veel betalen wil hij niet. De jarenlange ervaring en strikte discipline op het gebied van acquisities binnen het bedrijf moeten daar borg voor staan.

Helemaal vlekkeloos verliep de vergadering ook voor IMCD niet. Aandeelhouders stemden tegen een voorstel dat IMCD de mogelijkheid gaf om hun aandeel in de winst te verkleinen bij uitgifte van nieuwe aandelen. Blijkbaar zit de onderneming nog niet helemaal op één lijn met de gewijzigde schare grootaandeelhouders. Tijd om al die ervaring aan het werk te zetten.

PostNL
Meest opvallende thema: ongeloofwaardige strategie
PostNL had alles gedaan om er een geslaagde aandeelhoudersvergadering van te maken. De organisatie was zo verstandig om de volumeknop laag te houden, zodat de toegestroomde verre van jeugdige aandeelhouders niet te zeer zouden schrikken van de housemuziek bij aankomst.

De show begon pas echt toen bestuursvoorzitter Herna Verhagen op stilettohakken de zaal betrad en een lange presentatie hield. Een gelikt filmpje over de eeuwenlange geschiedenis van PostNL deed de aanwezigen beseffen dat een aandeel PostNL ook een stukje Nederlands erfgoed vertegenwoordigt.

De ogenschijnlijk structureel goedgehumeurde commissaris Jacques Wallage trad noodgedwongen op als voorzitter, aangezien de stem van president-commissaris Jan Nooitgedagt door verkoudheid was aangetast. In meer opzichten een verstandige beslissing, aangezien de charme van Wallage het enige wapen bleek tegen een zaal gevuld met gefrustreerde aandeelhouders.

Bestuur en commissarissen herhaalden in koor vertrouwen te hebben in de strategie. Pakketbezorging groeit stevig en biedt nieuwe kansen. En hoewel de opbrengsten uit post jaarlijks met zo’n 10 procent dalen, zal met de beoogde overname van Sandd de grootste concurrent uit de markt worden gehaald. Die overname zou al binnen enkele jaren worden terugverdiend.

Pijnlijk
Een Sandd-overname komt niet zonder offers, ook voor beleggers. PostNL wil haar schuldratio niet te veel laten oplopen en zal na een overname 12 tot 24 maanden geen dividend uitkeren. Extra pijnlijk voor PostNL-beleggers nadat ze al forse koersverliezen hadden geleden, waarbij het royale dividend een beetje compensatie bood. De huidige koers van zo’n 1,70 euro is ver verwijderd van de 5,75 euro die in 2016 in het vat leek te zitten bij een overname door bpost.

De VEB wees erop dat PostNL al jaren onvoldoende rendeert en dat beleggers – getuige de belabberde ontwikkeling van de aandelenkoers – pessimistisch zijn over de toekomst. De onderneming zou wat kunnen leren van private equity-bedrijven die op klinische wijze economische waarde proberen te peuren uit elk onderdeel van een onderneming. Post zou daarbij in een krimpmarkt anders moeten worden benaderd dan pakketten in een groeimarkt met veel concurrentie.

Natuurlijk helpt een overname van Sandd, maar het is twijfelachtig of schaalgrootte in post in combinatie met groei in pakketten voldoende is om in economische zin te renderen. Ook indien PostNL in de toekomst de postzegelprijs mag blijven verhogen – Verhagen leek niet bezorgd over beperkingen na de overname van Sandd – lijkt post een blokkade voor rendement. Politiek, werknemers/vakbonden en de maatschappij als geheel hebben daarbij prioriteit boven aandeelhouders.

De vraag is natuurlijk of PostNL überhaupt de vrijheid heeft te doen wat economisch gezien het beste is. Misschien is het zelfs een onhaalbare kaart om PostNL een goed renderende onderneming te maken en heeft ze eigenlijk weinig te zoeken op de beurs.

Splitsing post en pakketten
Met dat in het achterhoofd suggereerde de VEB om dan maar de postdivisie te verkopen aan de Staat, post-werknemers ambtenaar te maken en hun bestuurders te betalen conform de Balkenende-norm. De pakketdivisie zou daarentegen als beursgenoteerde vennootschap keihard de concurrentie in een moordende markt aangaan, waarbij de bestuurders primair worden afgerekend op economische prestaties.

De suggestie landde in dorre aarde. Verhagen voelde niets voor een opsplitsing, wijzend op synergie tussen post en pakketten. Vanzelfsprekend huldigde zij het stakeholdermodel, waarbij de belangen van vooral werknemers en klanten worden meegewogen met die van aandeelhouders. Toegegeven, de balanceer-act tussen politiek, vakbonden, klanten en aandeelhouders is een vrijwel onmogelijke klus voor Verhagen, maar aandeelhouders staan niet alleen in hun frustratie. Zowel de tevredenheid van werknemers als die van klanten daalde in 2018.

Governance-perikelen
Ontevredenheid bij de diverse stakeholders heeft niet geleid tot teleurstellende bestuurdersbeloningen. Mede dankzij bonussen was de bezoldiging van Verhagen in 2018 ruim 1,2 miljoen euro. Deze werd hartstochtelijk door Wallage verdedigd, waarbij hij haar tomeloze inzet loofde.

Zelfs aannemende dat Verhagen het maximaal haalbare heeft neergezet met PostNL, is het vreemd dat er sprake kan zijn van een variabele beloning bij structureel matige financiële prestaties. Voor de tomeloze inzet zou het vaste salaris van een dikke zes ton afdoende moeten zijn, aldus de VEB.

Helemaal onbegrijpelijk was het enthousiasme van de commissarissen over dat de bestuursvoorzitter ook commissaris bij ING wil worden. Niet alleen heeft ze al nevenfuncties, maar klanten, werknemers en beleggers zullen menen dat er nog te veel werk ligt bij PostNL.

Wereldhave
Meest opvallende thema: bestaansrecht betwist
Kempen-bankier Matthijs Storm hoopt vanaf juli de nieuwe topman van Wereldhave te worden. Het is te hopen dat hij goed is uitgerust tegen die tijd, want er is werk aan de winkel. Sinds begin vorig jaar staan de waarderingen van alle Nederlandse beursgenoteerde vastgoedfondsen sterk onder druk. 

Maar Wereldhave is met afstand de grootste dissonant op het Damrak. Beleggers weigeren meer te betalen dan de helft van de waarde waarvoor het vastgoed in de boeken staat. Dat heeft zonder meer te maken met de onaantrekkelijke portefeuille van winkelcentra in middelgrote steden in Frankrijk, Nederland en België.

De VEB stelde tijdens de aandeelhoudersvergadering de vraag of een overname of uitverkoop van de winkelcentra in de portefeuille niet tot meer aandeelhouderswaarde zou leiden dan doorrommelen op de beurs. Interim-ceo Herman van Everdingen betwijfelde of een dergelijke uitverkoop tot een goede opbrengst zou leiden. En dus wordt het fonds veroordeeld tot doormodderen, want andere mogelijkheden zijn er niet. Ruimte om te investeren is er nauwelijks. Door de enorme onderwaardering zou een emissie alleen maar resulteren in vernietiging van aandeelhouderswaarde.

Meer schuld aangaan behoort ook niet tot de mogelijkheden omdat Wereldhave hecht aan de conservatieve schuldgraad van minder dan 40 procent. Wereldhave zal, ondanks de matige uitgangspositie, op eigen kracht moeten proberen om de kwaliteit van het vastgoed te verbeteren en de huurinkomsten op te krikken. Recente faillissementen van Nederlandse winkelketens en fiscale strubbelingen in Frankrijk maken de situatie nog lastiger. Op een beter moment kan een nieuwe topman niet instappen om het verschil te maken.

Stern
Meest opvallende thema: verkoop kroonjuweel
Het onderdeel verkopen dat al jaren het merendeel van de winst genereert en vervolgens beweren dat het nooit de bedoeling is geweest hiervoor de hoogste prijs te bedingen. 

Henk van der Kwast, topman en grootaandeelhouder van autoverkoper Stern, weet hoe je verbazing moet oogsten. Tijdens de vergadering met aandeelhouders gaf hij nadere uitleg. Bij de verkoop van de lease-activiteiten, de winstmotor van het stroef draaiende Stern, heeft Van der Kwast vooral gezocht naar een koper die ook wil samenwerken met wat overblijft van Stern, de verzameling van autodealers. Dat is gelukt, maar of de samenwerkingsovereenkomst met overnemer ALD Automotive verlichting gaat brengen, is afwachten. Stern rendeert al jaren buitengewoon matig en liep afgelopen jaar tegen de bankafspraken aan.

Signify
Meest opvallende thema: tijd voor bewijs
Kan Signify niet weer gewoon Philips Lighting gaan heten, vroeg een aandeelhouder tijdens de jaarlijkse vergadering. Nee, zei topman Eric Rondolat. Hij wil vooruit, groeien in veelbelovende, nieuwe toepassingen. Er moet nog wel wat gebeuren voordat zijn enthousiasme overslaat op beleggers.

Signify verkeert al enige tijd in een spagaat, het bedrijf spreekt zelf liever van een transitie. Aan de ene kant is er de divisie die de traditionele peertjes produceert en daarin ’s werelds grootste is. Dit onderdeel krimpt snel – afgelopen jaar met bijna 20 procent – maar is nog steeds verantwoordelijk voor het merendeel van de kasstroom van Signify. De terugloop van de lampendivisie moet opgevangen worden door groei in led-verlichting.

Succes bij Signify moet gehaald worden uit de verkoop van led- toepassingen aan bedrijven en industrie. Hier verwacht de onderneming groei en meent het de winstmarge tot minimaal 11 procent te verhogen dit jaar. De omzet bij deze activiteiten daalde afgelopen jaar echter enigszins en ook voor dit jaar zijn de verwachtingen in de markt niet al te hoog gespannen. De winstmarge steeg wel, maar die prestatie was voor een groot deel te danken aan het succesvol snijden in de kosten.

Komende tijd moet Signify een sprong maken naar hogere winstgevendheid. Kosten besparen kan de onderneming behoorlijk goed, maar zonder echte (omzet)groei zal het vertrouwen van beleggers in het verhaal van de lichtfabrikant niet snel tot grote hoogte stijgen.

Beter Bed
Meest opvallende thema: het piept en kraakt bij de beddenreus
Dat beddenverkoper Beter Bed kampte met problemen in Duitsland was al langer bekend. In de onlangs gehouden vergadering met aandeelhouders werd duidelijk hoe hoog de nood is geweest. In totaal is minstens 27 miljoen euro richting Duitsland overgemaakt om de noodlijdende Duitse dochter overeind te houden. 

Naar omzet gemeten is Duitsland nog steeds veruit de belangrijkste markt voor Beter Bed. In 2018 haalde het bedrijf meer dan de helft van zijn groepsomzet (bijna 400 miljoen euro) in Duitsland met de formule Matratzen Concord. Het nettoverlies voor het concern was met 23 miljoen euro van bijna desastreuze omvang.

Bestuursvoorzitter John Kruijssen vertelde aandeelhouders dat Duitsers sinds de zomer van 2017 Matratzen Concord niet meer weten te vinden. De problemen in de Duitse winkels ontstonden door een onduidelijke strategie. Veranderingen in imago en online strategie moeten voor de ommekeer zorgen, niet alleen in Duitsland maar over voor het gehele bedrijf. Maar zover is het nog niet: het eerste kwartaal is volgens de topman “teleurstellend” verlopen in Duitsland. Het wordt spannend of Beter Bed op deze manier de afspraken met kredietverlenende banken kan nakomen.