Een bedrijf moet in Duitsland faillissement aanvragen zodra het constateert dat er binnen enkele weken betalingsproblemen dreigen, of het eigen vermogen op korte termijn negatief dreigt te worden. Gebeurt dit niet, dan kunnen bestuurders privé aansprakelijk gesteld worden.

Naar nu blijkt is Beter Bed afgelopen jaar hard geconfronteerd met deze regels.

In 2018 moest het moederbedrijf volgens de jaarrekening van Beter Bed 16 miljoen euro aan kapitaal storten in Duitsland. Een jaar eerder was er al 11 miljoen euro overgemaakt. Deze bedragen geven enige indicatie van de omvang van de verliezen die Beter Bed in Duitsland leed. Het bedrijf heeft daarover in opeenvolgende jaarverslagen nooit inzicht in willen geven. De uitbater van beddenwinkels brengt alleen omzetcijfers naar buiten voor de landen waarin het actief is. 

Nog niet zo lang geleden waren de Duitse activiteiten van Beter Bed, bekend onder de formule Matratzen Concord, nog het paradepaardje van het beursgenoteerde bedrijf uit Uden. Van die glansrol is nog maar weinig over. Een volkomen fout uitgepakte positionering heeft de Duitse dochter hard geraakt. Om die situatie te keren heeft Beter Bed, naast miljoenen aan vers kapitaal, ook hard moeten saneren. Recent werden 170 Duitse winkels gesloten, waardoor er nog 843 filialen van Matratzen Concord overblijven.

Naar omzet gemeten is Duitsland nog steeds veruit de belangrijkste markt voor Beter Bed. In 2018 haalde het bedrijf meer dan de helft van zijn groepsomzet (bijna 400 miljoen euro) in Duitsland met de formule Matratzen Concord. Het nettoverlies voor het concern was met 23 miljoen euro van bijna desastreuze omvang.

Aanmodderen
Volgens bestuursvoorzitter John Kruijssen, die inmiddels een jaar de hoogste baas is, weten de Duitsers sinds de zomer van 2017 Matratzen Concord niet meer te vinden.

De problemen in de Duitse winkels ontstonden toen de toenmalige directeur de winkels “volstopte” met dure boxsprings en een verkeerde online strategie introduceerde. Klanten wisten volgens Kruijssen niet meer waar de winkels nu voor stonden: een discounter of een winkel in het middensegment. Dit aanmodderen heeft “tot in het eerste halfjaar van 2018” kunnen aanhouden. Toen is gekozen voor een goedkoop prijsimago en een andere online strategie.

Ondanks de maatregelen is het eerste kwartaal van dit jaar in Duitsland “teleurstellend” verlopen. Kruijssen en zijn in september vorig jaar aangetreden financieel directeur (cfo) hebben inmiddels zelf de leiding over Duitsland overgenomen. Zij willen een “versnelling in resultaatherstel” teweegbrengen door een uitgekiender assortiment en het aanjagen van de internetverkopen. Ook is er nog ruimte om voor miljoenen euro’s aan kosten te besparen, bijvoorbeeld door centraal in te kopen. Dit jaar en in 2020 denkt Beter Bed bij elkaar voor 25 miljoen euro aan kosten te kunnen wegsnijden.

Compensabele verliezen
Hoewel tastbare resultaten nu nog ver weg lijken, is er via een omweg wel wat meer inzicht te krijgen in de verwachtingen van het bestuur. Beter Bed heeft namelijk voor Duitsland een compensabel verlies op de balans opgenomen van 12,8 miljoen euro. Die denkt cfo Hugo van den Ochtend binnen vijf jaar te kunnen benutten.

Beter Bed bevestigde desgevraagd dat gerekend is met een vennootschapsbelasting van 25 procent. Dit betekent dat het bedrijf in haar eigen prognoses voor Duitsland in totaal in de komende vijf jaar een fiscale winst - wat weliswaar niet helemaal gelijk kan worden gesteld aan het commerciële resultaat - denkt te behalen van ruim 50 miljoen euro (4 x 12,8 miljoen euro). Geconfronteerd met deze rekensom bevestigde de cfo deze prognose.

Vooralsnog blijft Duitsland bloeden. Het onderdeel wordt van liquiditeit voorzien door de goed draaiende Nederlandse en Belgische activiteiten. Op groepsniveau blijft er ook cash weglekken. In totaal verliet er in de laatste twee jaar respectievelijk 17 miljoen euro (2018) en 21,6 miljoen euro (2017) aan cash de onderneming.

Onzekerheid bankafspraken
Toen de schulden hard opliepen is vorig jaar met huisbanken ABN Amro en BNP Paribas in een “eenmalig convenant” vastgelegd dat de beddenfabrikant tot en met juni 2019 aan mildere kredietvoorwaarden hoeft te voldoen.

Waar aanvankelijk was afgesproken dat de nettoschuld maximaal 2,5 keer het bedrijfsresultaat mocht zijn, geldt nu tijdelijk de eis dat dit ebitda-resultaat positief moet zijn. Die drempel werd eind vorig jaar overigens maar nipt gehaald met een bedrijfsresultaat van 600.000 euro. Vanaf 30 juni gelden de oude convenanten weer en zullen de banken het bedrijf daarop ook afrekenen.

Veel comfort kon de cfo niet geven. Wel zei hij “er alles aan te doen om zowel het bedrijfsresultaat als de nettoschuld onder controle te krijgen”. Gezien het positieve effect van kostenbesparingen, het schrappen van dividend (ook voor 2019) en lagere investeringen lijdt geen twijfel dat herstel in Duitsland cruciaal is om binnen de doelstellingen te blijven.

Dat de cfo, met nog slechts twee maanden te gaan tot het afrekenmoment, de kaken stijf op elkaar hield, geeft aan hoe precair de situatie in Duitsland is. Ook controlerend accountant PwC wilde niet ingaan op vragen van de VEB over het realiteitsgehalte van de prognoses voor de Duitse activiteiten.