Het aantal exchange traded funds (etf's) met een duurzaam karakter is in één jaar tijd in Europa vrijwel verdubbeld naar 79 fondsen. Dankzij een forse instroom in 2018 steeg het totaal beheerde vermogen met 50 procent naar 10 miljard euro. Dat is een fractie van het totaal beheerde vermogen in duurzame beleggingsfondsen, maar het duidt op een snelle toename in de belangstelling.

Voor duurzame beleggers betekent dit dat ze meer mogelijkheden krijgen om tegen lage kosten te beleggen. Er komen steeds meer marktsegmenten beschikbaar, inmiddels is er zelfs een aantal duurzame index-volgers in opkomende markten.

Veel etf's volgen een duurzame variant van een bekende traditionele index zoals de S&P 500, de MSCI Europe of de MSCI World. Alleen bedrijven die de duurzame selectie overleven, krijgen een plekje in die indexvariant. De etf-aanbieder kan er ook voor kiezen een eigen index te construeren op basis van een mandje duurzame bedrijven die voldoen aan eigen selectiecriteria. In beide gevallen zal de indexsamenstelling periodiek, per jaar of vaker, worden aangepast als de bedrijven tegen het licht worden gehouden.

Rendement en kosten
De selectiecriteria verschillen doorgaans per duurzame etf. Zelfs als twee etf's een index volgen die is afgeleid van dezelfde traditionele index, leidt dit tot verschillen in rendement, kosten en risico.

Doordat veel duurzame etf's nog jong zijn, zal er doorgaans geen lange trackrecord zijn. Fondsaanbieders denken dat soms op te lossen met het zogeheten backtesten, maar heel sterk is zo'n historisch model niet.

De trackrecord van een traditionele index waar een duurzame etf tegen aanschurkt, kan wellicht wat historisch inzicht bieden. De duurzame variant zal beter of net zo goed presteren als de traditionele index. Dat blijkt althans uit veel onderzoeken, al is hiernaar meer onderzoek nodig.

Gelukkig zijn er ook duurzame indices van bekende indexbouwers die al een tijd meegaan, zoals de MSCI World SRI index. Een nieuwe etf heeft dan direct een trackrecord. Beleggers moeten hierbij wel rekening houden met vertekening. Een etf biedt het rendement van een index, maar daar gaan de kosten nog vanaf.

Die kosten van duurzame etf's liggen gemiddeld lager dan die van actief beleggende duurzame fondsen, maar ze zijn veelal wel iets duurder dan etf's op een vergelijkbare traditionele index. De nieuwste duurzame etf's hebben die kostenopslag, echter niet meer, zo constateerde fondsbeoordelaar Morningstar begin dit jaar.

Best-in-class en uitsluiting
Een duurzame fondsbelegger kon twintig jaar geleden kiezen tussen twee stromingen: de best-in-class benadering en uitsluiting. Omdat je bij de eerste ook in bijvoorbeeld de duurzaamste autobedrijven kon beleggen, werd dit een lichtgroene variant genoemd. Het uitsluiten van vervuilende sectoren en bedrijven was de donkergroene benadering.

Inmiddels is het complexer. Uitsluiting wordt nu al toegepast door traditionele beleggingsfondsen die controversiële zaken als bijvoorbeeld tabak en wapens weren. Duurzame fondsen hebben een langere zwarte lijst.

Beleggers zijn positiever gaan denken over best-in-class. Steeds vaker wordt dit met uitsluiting gecombineerd en bovendien wordt er een belangrijkere rol toegekend aan engagement met bijvoorbeeld vervuilende bedrijven; de fondsbeheerder gaat in debat met directies om veranderingen te bewerkstelligen. De uiterste sanctie is dat de positie in het bedrijf wordt verkocht. Engagement wordt enkel gedaan door actieve fondsen.

ESG, SRI en SDG
Duurzaam beleggen is inmiddels een feestje van afkortingen. In fondsnamen komen termen als ESG en SRI voor, en ook steeds vaker valt de term SDG als men de duurzame strategie uitlegt. ESG staat voor: environmental, social en (corporate) governance. Aandelen worden hierbij doorgaans geselecteerd op een totaalscore op deze drie segmenten. Lastig voor beleggers is wel dat elk fonds hierbij een andere nadruk kan leggen.

Socially responsible investing (SRI) is de Engelse aanduiding van maatschappelijk verantwoord beleggen. Dit leidt evenmin tot een uniforme set van selectiecriteria.

Een nieuwe trend zijn impactfondsen waarbij er in bedrijven wordt belegd die de wereld daadwerkelijk duurzamer maken met hun bedrijfsactiviteiten. Deze aanpak rust vaak op de zeventien Sustainable Development Goals (SDG's) van de Verenigde Naties. In aanvulling daarop zijn er ook steeds meer fondsen die zich op een subthema richten, zoals klimaat (CO2) of schoon water.

Lastig vergelijken
Het diverse aanbod van duurzame etf's onder verschillende etiketten maakt vergelijken lastig. Het snijdt hout elke duurzame etf op eigen merites te beoordelen en daar waar mogelijk met andere etf's te vergelijken of gelijksoortige (traditionele) indices. De kosten zouden lager moeten liggen dan van een vergelijkbaar actief beleggend fonds. Let ook op de duurzame strategie. Ligt deze in lijn met de eigen overtuiging?

Voor de wereldwijde langetermijnbelegger geeft de tabel onderaan op deze pagina de rendementen van enkele grote duurzame etf's. De UBS MSCI World Socially Responsible ETF volgt een variant van de MSCI World SRI. In deze index zitten bijna 400 bedrijven met de hoogste ESG-score uit de MCSI World van 1632 bedrijven.

De etf van Amundi volgt een wereldwijde index van bedrijven met een relatief lage CO2-uitstoot en lage reserves aan fossiele brandstoffen. Het Nederlandse Think Sustainable World ETF volgt een eigen, gelijkgewogen index met 250 bedrijven.

Wat betreft de twee etf's van iShares; de grootste volgt de MSCI World SRI Select (een iets bredere variant van de MSCI World SRI), de andere volgt de Dow Jones Sustainability World Enlarged Index, met een reeks uitsluitingen zoals alcohol, gokken en wapens.


Over de auteur
Manno van den Berg schrijft als financieel journalist 20 jaar over geldzaken en is co-auteur van het boek ‘Beleggen is niet eng’.