Tot twee keer toe lekte afgelopen jaar namelijk een anonieme brief naar de media waarin de top juist de kritiek kreeg niet open te staan voor dialoog met de medewerkers. De leiding zou daarnaast geen visie hebben en de bank zou vleugellam zijn. Ook de focus op duurzaamheid, een speerpunt van Van Dijkhuizen, werd onder vuur genomen.

Van Dijkhuizen herkent zich er niet in. Hij stelt dat er binnen de bank juist alle ruimte is om mee te praten over de strategie en hoopt dat de anonieme managers dat ook zullen doen in het nieuwe jaar. Veel liever dan over deze ‘smet’ heeft hij het dan ook over de prestaties van ABN Amro. “De cijfers zijn gewoon heel goed”, vat hij het aan het begin van een interview voor Effect samen.

ABN Amro is duidelijk winstgevender geworden. De eerste negen maanden van dit jaar 15 procent meer onderliggende winst dan in 2016. Doelt u op dit soort cijfers?
“Ja, maar kijk ook naar het rendement op het eigen vermogen dat wij maken. Dat was de laatste negen maanden 13 procent. We hebben hiervoor een doelstelling van 10 tot 13 procent, terwijl de Volksbank en Rabobank op 8 procent zitten en ING op 10 tot 12 procent. Wij zijn dus tamelijk ambitieus. We hebben hier ook weleens discussies over met de president van De Nederlandsche Bank die dan de vraag opwerpt of het niet te hoog is. Ik ben het ermee eens dat als wij een te hoog rendement gaan maken omdat we enge dingen gaan doen dit natuurlijk niet goed is, maar dat doen we niet.

U legt veel nadruk op verduurzaming. Kunt u nog eens uitleggen waar dat vandaan komt?
“Het is begonnen met commercieel vastgoed. Daarin financieren wij ongeveer 10 miljard euro. In die sector zijn heel professionele partijen actief die in 2012 en 2013 bij ons kwamen omdat ze hun panden wilden verduurzamen. Wij waren snel bereid dit te financieren want de klant krijgt er een beter pand door en verdient de investering terug via de energierekening. Daarnaast wordt het onderpand meer waard. Dat is natuurlijk fijn voor de klant, maar ook voor ons als bank. Toen is vanuit de bank het idee ontstaan dat we dat ook kunnen doen in onze eigen hypotheekportefeuille van 150 miljard euro. Dat is van beneden opgekomen, het is niet door de bestuursvoorzitter opgelegd die zei ‘we gaan groen worden’.”

U herkent zich dus niet in de kritiek van de anonieme briefschrijvers?
“Ik ben twee jaar geleden begonnen als bestuursvoorzitter. Het eerste jaar ben ik met het team bezig geweest, dit jaar hebben we de hernieuwde strategie neergezet. Dat hebben we heel netjes gedaan met van bovenaf eerst het executive committee en daarna twee dagen waarin we met honderd man hebben gesproken en dilemma’s hebben uitgewisseld. Vervolgens hebben we dat nog eens met 450 mensen gedaan, ook twee dagen lang. Al die stappen hebben we geëvalueerd en uit al die evaluaties komt dat 90 tot 95 procent het een geweldige richting vindt die de bank inslaat.”

Uw deur staat desondanks nog altijd open voor mensen met een andere visie?
“Mijn deur staat open. Als je iets te melden hebt, kritiek hebt of ergens over wil praten, dan kan dat. Het was heel ongelukkig dat dit gebeurde en ik hoop dat we er het nieuwe jaar geen last meer van hebben want het is een smet op onze bank die zo mooi draait. Iedereen moet het weer uitleggen aan klanten, onderling praten mensen er ook over. Ik hoef niet te weten wie het zijn, maar ik hoop wel dat ze geen brieven meer schrijven maar netjes langs de kanalen gaan die er zijn om mee te praten over de strategie.”

U zei vorige maand in een presentatie in Londen dat de leningenportefeuille komende jaren beperkt zal groeien. Heeft de bank wel genoeg groeipotentieel?
“Wij denken dat we in alle sectoren waar we actief zijn groeimogelijkheden hebben. Zowel in het buitenland als in het binnenland, met het mkb en de hypotheken. De laatste portefeuille is de grootste en die gaat op dit moment iets minder. Dat komt doordat klanten door de lage rente vaak kiezen voor rentevaste periodes van twintig of dertig jaar. Die vinden ze met name bij pensioenfondsen en verzekeraars. Maar in Amerika is de korte rente van 0 naar 2 procent gestegen en in Nederland gaat de rente ook een keer normaliseren. Dan gaan klanten weer terug van twintig of dertig jaar rentevast naar tien jaar en komen ze weer terug bij banken. Dus op termijn hebben we ook met hypotheken wel degelijk mogelijkheden om te groeien.”

Is er in de tussentijd iets te verzinnen?
“We zitten nu te kijken naar de mogelijkheid dat we de hypotheek wel verstrekken aan klanten, maar vervolgens doorgeven aan pensioenfondsen. Het gaat dan om hypotheken met een rentevaste periode van twintig en dertig jaar. Wij krijgen dan een vergoeding en behouden ondertussen de klantrelatie terwijl we er geen kapitaal meer voor hoeven aan te houden als we de hypotheken volledig overdragen. Er zitten dus behoorlijk wat voordelen aan. We zouden dit ook kunnen doen in andere takken van sport waar wij heel veel kennis van in huis hebben. Er zijn in de markt natuurlijk best veel investeerders die leningen zouden willen hebben, maar dit ingewikkeld vinden.”

Welk deel van de totale balans zou dit kunnen uitmaken?
“We hebben een balans van 400 miljard euro, dus een paar procent is al veel. We zien het niet als het nieuwe verdienmodel, maar als een aanvulling op het bestaande model. We moeten ook wel heel goed opletten dat we het op zo’n manier doen dat onze klanten bij partijen komen waar zij ook vrolijk van worden. Het is iets wat we nog niet doen, maar wel naar kijken. We voeren hier nu discussies over met pensioenfondsen.”

U wilt ook groeien door kleine overnames. Waar liggen daarvoor de kansen?
“We hebben dit jaar 6 miljard euro aan beheerd klantvermogen gekocht van Société Génerale in België voor versterking van onze private bank. Wij kijken naast België ook in Frankrijk en Duitsland naar zulke mogelijkheden. Ik denk dat kleinere private banks het steeds moeilijker gaan krijgen met alle regelgeving en de it-ontwikkelingen en dat zij op zoek gaan naar een groter huis. Wij zouden ze dan kunnen overnemen. Dat zou ik graag willen, het is een prachtige tak van sport en wij zijn een hele grote speler. Maar we denken niet alleen aan banken.”

U kijkt ook naar fintech?
“Vorige week was ik in Tel Aviv. Dat is al twintig jaar een echte hub voor fintechbedrijven. Een van onze partners daar is ThetaRay, een bedrijf dat probeert witwassen te voorkomen met behulp van algoritmen. We zouden ook best met andere bedrijven daar verbanden kunnen aangaan, of bepaalde investeringen kunnen doen om verbeteringen in ons verdienmodel aan te brengen.”

Europese bankaandelen doen het matig. De Stoxx Europe-index met 48 banken staat een kwart boven het dieptepunt tijdens de crisis, terwijl Amerikaanse bankaandelen enkele keren over de kop zijn gegaan. Hoe verklaart u dat verschil?
“Europa draagt natuurlijk wel een aantal risico’s met zich mee. Ik heb veel Amerikaanse investeerders en van hen krijg ik vragen over Italië, de Brexit, Merkel, de onrust in Frankrijk. Daarnaast is ook de structuur van de Europese bankenunie nog erg ingewikkeld, is er nog geen Europees depositogarantiestelsel, kan kapitaal nog niet echt vrij door Europa stromen. Ook is het bankenlandschap heel inefficiënt met heel veel banken die vrij klein zijn. Banken ademen daardoor heel erg mee met de politieke onrust. Toch zijn wij verhoudingsgewijs wel een veilige belegging.”

Nederlandse banken en in het bijzonder ABN Amro springen er positief uit?
“We zijn op dit moment een uitzondering in Europa. Wij hebben ongeveer 20 miljard euro aan eigen vermogen en noteren op de beurs ook op 20 miljard euro. Als ik naar de rest van de Europese banken kijk dan noteren die allemaal onder de boekwaarde. Franse banken staan 50 procent onder de boekwaarde, Italiaanse en Duitse banken nog wel meer. Wij hebben daarnaast gezegd dat we een dividend uitkeren van ten minste 50 procent. Als we een rendement van 13 procent maken, wat we de eerste negen maanden gedaan hebben, dan bieden we dus een dividendrendement van 6,5 procent. Dat is niet slecht voor een aandeel dat ook nog eens goed gewaardeerd wordt door de markt.”