De verdedigingslinie is gemakkelijk, zeker binnen een volwassen democratie. Refereren naar alternatieven zoals communisme, dictaturen of middeleeuwse monarchieën is veelal voldoende. Je kunt ook wijzen op dalende armoede in een wereld waar de markt dominanter is geworden in de afgelopen decennia (en eeuwen).

Hoewel miljardairs enorm van kapitalisme profiteren, is paradoxaal juist de onderklasse de grote winnaar. Echte armoede wordt verleden tijd. De superrijken hebben het goed, maar waren relatief nog beter af als adel in de Middeleeuwen, of hebben het anno 2018 nog steeds prima naar hun zin als prins in dictatoriale oliestaten in het Midden-Oosten. Lang niet iedereen bewierookt de zegeningen van het kapitalisme, ondanks het trackrecord. Allerlei linkse stromingen stellen vraagtekens bij het systeem, daarbij geïnspireerd door lovenswaardige duurzaamheidsidealen of statistieken van – weet u nog wel – Thomas Piketty. Kapitaal als bedreiging voor mens en milieu. Deze stromingen maken mij niet nerveus. Ze zullen uiteindelijk ons kapitalisme moderniseren, niet ondermijnen. Nee, de echte bedreigingen voor de zegeningen van kapitalisme komen van onze (vermeende) vrienden uit eigen kring:

1. Protectionisme uit het kapitalistische walhalla – de VS.

2. Procyclisch beleid uit – alweer – de VS, met een escalerende overheidsschuld, zelfs zonder rekening te houden met toekomstige (sociale) verplichtingen die buiten de balans worden gehouden.

3. Kunstmatig lage rentes door centrale banken die ervoor zorgen dat risico’s te laag worden geprijsd, met te hoge waarderingen als gevolg. Zodra de risico’s worden erkend, is de kater groot.

4. Forse beloningspakketten voor topbestuurders, die feitelijk als (dure) werknemers ondernemen met andermans kapitaal. Excessen verzwakken het kapitalistisch draagvlak.

5. Alarmerende kapitaalallocatie van topbestuurders. Zo zijn de 500 grootste Amerikaanse beursvennootschappen voornemens om honderden miljarden dollar extra aan eigen aandelen in te kopen. Aandeleninkoop is beter dan dure overnames of bakken kasgeld op de balans, maar het geeft te denken dat ondernemingen weinig kansrijke investeringen zien. Het kapitalisme kraakt – en het gevaar komt niet van links.

Dit is een column van Errol Keyner, adjunct-directeur van de VEB