De kwaliteit van de onderzochte, door de Big 4-accountantorganisatie verrichte wettelijke controles blijkt evenmin op orde.

Onbegrijpelijk

Paul Koster, directeur van de VEB: “Onbegrijpelijk. Het is zorgelijk dat beleggers nog steeds te weinig kunnen vertrouwen op de verklaring van de controlerende accountant. Ondanks alle discussie rondom het accountancyberoep en alle genomen maatregelen, is de algehele situatie ten opzichte van het vorige onderzoek van de AFM in 2014 niet verbeterd. De cultuuromslag blijkt zeer lastig”.

De VEB meent dat het rapport het belang van AFM-toezicht op accountantsorganisaties en van de daaruit voortvloeiende transparantie over de kwaliteit van wettelijke controles benadrukt. De AFM merkt 19 van de 32 onderzochte controles aan als onvoldoende. Dit doet af aan het vertrouwen in de accountantsorganisaties en onderstreept de urgentie van het verbeteringstraject. Niet zonder belang is, dat de AFM tevens onderzoekt of handhavingsmaatregelen naar aanleiding van de tekortkomingen opportuun zijn.

 

Onvoldoende

Van de 12 controles uitgevoerd bij organisaties van openbaar belang (OOB-organisaties), merkt de AFM er vier aan als onvoldoende. Een deugdelijke grondslag voor het afgeven van een goedkeurende verklaring door de accountant ontbrak bij deze controles.

De accountantsorganisaties wisten slechts met uitzondering de door de AFM geconstateerde tekortkomingen zelf aan het licht te brengen. Het lijkt erop dat de accountantsorganisaties nog steeds een andere kwaliteitsmaatstaf gebruiken dan de AFM.

 

Concrete actie vereist

EY, maar ook KPMG, moeten naar het oordeel van de VEB nu echt laten zien hoe zij snel hun interne organisatie gaan verbeteren. Dit om de vereiste kwaliteitsverbeteringen te realiseren. Opvallend is overigens dat EY als gevolg van de verplichte accountantsroulatie die de afgelopen drie jaar heeft plaatsgevonden de meeste nieuwe beursondernemingen uit de AEX en Midkap als klant heeft binnengehaald.

De bevindingen dwingen tot snelle actie. Zeker in een tijd waarin accountants te maken krijgen met zwaardere eisen. Een voorbeeld hiervan is de uitgebreide controleverklaring waarin de accountant de kernpunten van de boekencontrole (key audit matters) toelicht.

 

Commissarissen

De VEB wil meer duidelijkheid over corrigerende acties door raden van commissarissen. De toegevoegde waarde van commissarissen bij de Big 4 kantoren zou inzichtelijk moeten worden. De interne kwaliteitsonderzoeken en de opdrachtgerichte kwaliteitsbeoordelingen blijken bij accountantsorganisaties benedenmaats. Juist daar moeten commissarissen een directere rol vervullen.

 

Geen alternatief

Uit het onderzoek blijkt verder dat de kleinere kantoren – Mazars, BDO, Baker Tilly, Grant Thornton – onvoldoende aansluiting vinden bij de Big 4. Zij komen in het AFM-rapport namelijk nóg beroerder uit de bus. Naast de Big 4 bestaat dus nog geen volwaardig alternatief.

Grant Thornton heeft, om voor de VEB onduidelijke redenen, onvoldoende opvolging gegeven aan de aandachtspunten uit het onderzoek in 2014. Deze bestonden uit de opzet van de verandering en verbetermaatregelen om onderzoek naar de implementatie en borging van het verandertraject mogelijk te maken.

 

Audit commissie en verdienmodel

De VEB beklemtoont dat de zorgwekkende onderzoeksresultaten nut en noodzaak van een verstevigde rol van de audit commissie onderstrepen. Zeker bij de aansturing van de accountant in het kader van zijn controle. Deze rol wordt naar het oordeel van de VEB nog steeds onvoldoende belicht in de Nederlandse corporate governance code.

Naar het oordeel van VEB legt dit rapport bovendien het belang bloot van de discussie rondom het verdienmodel van accountantsorganisaties.

De rol van de acountant bij beursfondsen