Bij veel beursgenoteerde bedrijven blijkt de bonus van bestuurders gebaseerd op maatstaven als omzet en winst. Het zijn factoren die gemakkelijk te masseren zijn, weinig zeggen over de prestaties van bestuurders en verkeerd gedrag kunnen uitlokken.
Je hoeft geen ziener te zijn om te voorspellen dat ook in 2017 de bonussen van bestuurders de aandacht zullen trekken. Regelmatig zal die aandacht resulteren in kritiek en een inventarisatie van de VEB laat zien dat de ondernemingen zelf daar behoorlijk debet aan zijn.
Wij bekeken de manier waarop bij de 75 grootste beursgenoteerde bedrijven in Nederland de kortetermijnbonus van bestuursvoorzitters wordt bepaald, een beloning die meteen en onvoorwaardelijk wordt uitgekeerd. De uitkomsten blijken verrassend.
Ondernemingen hanteren tussen de drie en vijf criteria om de toekenning en hoogte van de bonus van bestuurders te bepalen. De meest gebruikte parameter blijkt verrassend genoeg de omzet van het bedrijf. Voor 25 topmannen betekent meer omzet meer inkomen, waaronder de ceo’s van Ahold, DSM, Heineken, Philips, Randstad en RELX. Gelukkig wordt vaak wel de voorwaarde gesteld dat het gaat om organische omzet (dus zonder overnames), maar dat is lang niet altijd zo.
De populariteit van omzet in bonusbetaling is opmerkelijk. Het kan de blik bij bestuurders vertroebelen. Extra omzet zegt niets over de kwaliteit van die omzet en dus de rentabiliteit.
| Meer omzet betekent hogere bonus voor de topmannen van onder meer… |
| Ahold Delhaize |
| Altice |
| DSM |
| Gemalto |
| Heineken |
| KPN |
| Philips |
| Randstad Holding |
| RELX |
| Unilever |
| Wolters Kluwer |
| ASM International |
| GrandVision |
| TomTom |
| TKH Group |
Een andere veelgebruikte maatstaf voor de kortetermijnbonus is de winst in allerhande gedaanten. Maar liefst vijftien bedrijven gebruiken het veel bekritiseerde bedrijfsresultaat (ebitda) als maatstaf voor de kortetermijnbeloning. Niet alleen is deze maatstaf eenvoudig te masseren, ook geeft deze niet zonder meer een getrouw beeld van de staat van een bedrijf. Diverse bedrijven op de Nederlandse beurs, waaronder relatieve nieuwkomers als IMCD, Intertrust en OCI, beoordelen hun bestuurders zelfs enkel en alleen op de gerealiseerde ebitda.
Criteria die een indicatie geven van echte toegevoegde waarde voor een bedrijf, zoals vrije kasstroom en rendement op geïnvesteerd kapitaal, zijn slechts beperkt populair in het beloningsbeleid. Er is nog een wereld te winnen voor ondernemingen en hun bonusbepalende commissarissen, voordat ze met verbazing kunnen reageren op de nieuwe ophef rond bonussen.
| De acht meest gebruikte criteria voor bepaling van bonussen* |
| Omzet |
| Operationele winst (ebit/ebita/ebi) |
| Ebitda |
| Nettowinst |
| Vrije kasstroom |
| Winst per aandeel |
| Rendement op investering / (geïnvesteerd) kapitaal |
| Werkkapitaal |
* Bij de grootste 75 beursgenoteerde bedrijven in Nederland.