De Commissie pleit voor een versteviging van de interne auditfunctie en van de positie van de raad van commissarissen als toezichthoudend orgaan binnen de onderneming. Wel wordt de deur opengezet voor een bredere vertegenwoordiging van grootaandeelhouders. Ten koste van de onafhankelijkheid, zo vreest de VEB. 

Rol commissarissen
Met name daar waar het de strategie van onderneming en de beheersing van risico’s betreft, eist de Code een actievere rol van commissarissen. De VEB zet zich hier al jaren voor in. Beursdebacles hebben aangetoond dat een gebrek aan kritische betrokkenheid van de raad van commissarissen, in het bijzonder de leden van de auditcommissie, kan leiden tot majeure misstanden. Grootschalige schade onder aandeelhouders is veelal het gevolg.

VEB-directeur Paul Koster laat weten:

“Sinds haar invoering in 2004 heeft de Code een grote ontwikkeling doorgemaakt. Met de herziening onder leiding van Jaap van Manen zet deze ontwikkeling zich voort. Met name de grotere nadruk op de verantwoordelijkheden van commissarissen wordt verwelkomd door de VEB. Aandeelhouders mogen verwachten van commissarissen dat zij zich kritisch opstellen en het management uitdagen op basis van breed ingewonnen informatie.”

De Code introduceert een verantwoordelijkheid voor commissarissen om informatie in te winnen. Commissarissen dienen ervoor te zorgen dat zij van het bestuur, de interne auditfunctie en externe accountant voldoende informatie krijgen toegespeeld. Hoewel dit een stap in de goede richting is, betreurt de VEB dat de door haar voorgestelde ‘haalplicht’ niet is opgenomen in de herziende Code. Met de huidige informatietechnologie hebben commissarissen voldoende mogelijkheden tot hun beschikking om ook zelfstandig informatie in te winnen die zij vervolgens kunnen afzetten tegen de informatie die zij verkrijgen van het bestuur.

Technologische ontwikkelingen
Ook op andere vlakken gaat de Code met haar tijd mee. Zo schrijft de nieuwe Code voor dat de audit commissie bij het toezicht op de integriteit en kwaliteit van de financiële verslaggeving en op de effectiviteit van de interne risicobeheersings- en controlesystemen voldoende aandacht besteedt aan cybersecurity. Dit vindt de VEB zeer terecht. Beleggers mogen van het bestuur verwachten dat zij een cyber-strategie ontwikkelt die de materiële gevolgen van IT-gerelateerde incidenten adresseert en minimaliseert. De raad van commissarissen dient hier toezicht op uit te oefenen.

Grootaandeelhouders
Niet alle wijzigingen vinden steun bij de VEB. Zo zet de Commissie de deur open voor meer grootaandeelhouders in raden van commissarissen. Zoals voorheen schrijft de Code voor dat maximaal één commissaris niet onafhankelijk mag zijn. Echter, commissarissen die niet onafhankelijk zijn omdat zij een aandelenbelang vertegenwoordigen van 10 procent of meer, worden volgens de vandaag gepresenteerde herziene Code niet meer meegeteld.

Dit betekent dat bijna de helft van de raad van commissarissen uit grootaandeelhouders mag bestaan. De onafhankelijkheid van het toezicht komt daarmee in het geding. Met name bij de beoordeling van een overnamebod kan dit ertoe leiden dat commissarissen niet in het belang denken van de onderneming en de belangen van verschillende aandeelhouders niet op gelijke voet meewegen. Een overnamebod biedt voor grootaandeelhouders namelijk de mogelijkheid hun omvangrijke aandelenpakket in één keer om te zetten in contanten, iets wat via reguliere verkopen op de beurs een stuk moeilijker is.

Overnamesituaties
De Code biedt bovendien weinig duidelijkheid omtrent de juiste handelswijze van bestuurders en commissarissen in overnamesituaties. Zo wordt door het bestuur vaak onvoldoende toegelicht waarom een bod fair is.

Ook spelen bij de beoordeling door de raad van commissarissen vaak belangen mee die niet parallel lopen met de belangen van de onderneming en minderheidsaandeelhouders. Dit is zeker het geval als commissarissen ook grootaandeelhouders zijn en de bieder de mogelijkheid biedt aan grootaandeelhouders om na het slagen van de overname te blijven participeren in de onderneming.

Tot slot is de VEB verheugd dat de commissie terugkomt op haar initiële voorstel om certificering als beschermingsmaatregel toe te staan. Als gevolg van certificering als beschermingsmaatregel kan de aandeelhoudersvergadering niet haar volwaardige rol vervullen binnen de checks and balances van de onderneming. Bovendien wordt voorbijgegaan aan het ‘one share one vote’ beginsel.