Ondanks het opkoopprogramma van circa 80 miljard euro ligt de inflatie in de eurozone nog steeds ver onder de door de ECB gewenste bijna 2 procent. Als daar de komende maanden geen verandering in komt, zal de centrale bank met nieuwe maatregelen willen komen. Een mogelijk instrument is het opkopen van aandelen. Zeven vragen over deze mogelijke volgende stap door de ECB.
Waarom is een aandelenopkoopprogramma minder ondenkbaar dan het klinkt?
De ECB is in 2015 begonnen met het inkopen van staatsobligaties. Dit voorjaar zijn daar bedrijfsobligaties aan toegevoegd. De ECB heeft heel duidelijk gemaakt dat de inflatie hoe dan ook omhoog moet, maar lijkt niet heel veel ruimte meer te hebben om extra staatsobligaties te kopen omdat er simpelweg te weinig aanbod is. Aandelen zijn dan een logische volgende stap, temeer andere centrale banken dit ook doen.
Welke andere centrale banken zijn dat?
De Japanse centrale bank koopt per jaar voor 6 biljoen yen aan trackers. De centrale bank ligt volgens Bloomberg op koers om voor het eind van het jaar de grootste aandeelhouder te worden in 55 van de 225 bedrijven in de Nikkei-index. Andere centrale banken hebben ook aandelenportefeuilles, al gaat het daarbij vaak eerder om buitenlandse aandelen.
Hoe zit dat?
De Zwitserse en Israëlische centrale banken kopen bijvoorbeeld buitenlandse aandelen als onderdeel van hun valutabeleid. De aankopen moeten de waarde van de eigen munt drukken. Daarmee is het doel iets anders dan in Japan.
Hoe zou dit werken in de eurozone?
De aankopen van de ECB worden voor een groot deel uitgevoerd door de nationale centrale banken. Die kopen naar rato van hun belang in de ECB staatsobligaties van hun eigen overheden. Van de 80 miljard per maand neemt De Nederlandsche Bank circa 3,8 miljard euro per maand voor zijn rekening met de opkoop van Nederlands schuldpapier. Het ligt voor de hand dat DNB dan ook naar rato aandelen of trackers op de Amsterdamse beurs zou kopen.
Hoeveel zou er de Amsterdamse beurs op vloeien als de ECB vergelijkbare opkopen gaat doen als in Japan?
In vergelijking met het opkoopprogramma voor staatsobligaties is dat voor aandelen in Japan klein. Vertaald naar de eurozone zou het gaan om aan aandeleninkoop van 5,25 miljard euro per maand. Uitgaande van de 5 procent komt dat neer op 260 miljoen euro per maand die extra naar de Amsterdamse beurs zou stromen.
Wat betekent het dan voor de markt?
In theorie heeft de komst van een investeerder met oneindig diepe zakken op de markt een prijsopdrijvend effect. De marktwaarde van alleen al de bedrijven in de AEX-index is echter circa 0,5 biljoen euro. Of een paar honderd miljoen euro aan aandelenaankopen per maand de markt in beweging kunnen brengen lijkt daarom twijfelachtig.
Wat is de ervaring in Japan?
De Japanse centrale bank heeft het aandelenprogramma de afgelopen twee jaar twee keer flink uitgebreid. In het najaar van 2014 werd de aankoop van aandelen verdrievoudigd, deze zomer nog eens verdubbeld. De beurs steeg na de eerste ingreep 30 procent in tien maanden tijd. Daarbij moet wel worden aangetekend dat dit samenviel met de onthulling en lancering van het Europese opkoopprogramma voor staatsobligaties. Sindsdien is de Nikkei een groot deel van die winst overigens ook weer kwijtgeraakt