De ECB en de nationale centrale banken hebben hun eerste miljarden aan obligatie-opkopen uitgevoerd, nog meer dan 1100 miljard euro te gaan. Een impressie van de start van de nu al historische geldinjectie in de eurozone.
Op de financiële markten draait veel om verwachtingen.
Het echte nieuws zorgt alleen voor veel reuring als dit afwijkt van een van de vooraf als aannemelijk veronderstelde scenario's.
En zo was ook de start van de grootschalige opkoopactie van de Europese Centrale Bank en de nationale centrale banken geen aanleiding tot geweldige schokken op de beurs.
De start van de opkoopoperatie in enkele observaties.
1. Opkoopprogramma begint op jubileumdag
De start van het obligatie-opkoopprogramma valt samen met de dag dat de bullmarkt op de Amerikaanse aandelenbeurzen zijn zesde verjaardag viert. Sinds maart 2009 zitten de koersen in de lift en ook in Europa werd in diezelfde maand zes jaar geleden het dieptepunt beleefd.
Of de beurzen snel hun weg omhoog zullen afbreken, valt te bezien. Er zijn maar weinig plekken buiten de aandelenbeurs die beleggers nog een beetje een goed rendement kunnen opleveren.
De toestroom van geld naar de aandelenbeurzen werd al een tijd samengevat met de term TINA: There Is No Alternative. Inmiddels is dat omgedoopt in TRINA: There Really Is No Alternative.
2. Spreiden en opkopen
Welke nationale banken al in de verkoopmodus zijn geschoten is niet bekend. Maar volgens de eerste geluiden vanuit de obligatiewereld gaan de centrale banken voorzichtig en gespreid te werk. Obligaties van verschillende looptijd worden in relatief kleine plukjes opgekocht om zo de markt niet teveel te verstoren.
Markten zijn vooral benieuwd hoever de centrale banken nu al gaan met het opkopen van obligaties met een negatieve rente. Deze zullen de boeken van de banken zeker verlies opleveren. Het gaat dan om staatsobligaties uit bijvoorbeeld Duitsland, Nederland, Finland, België, Oostenrijk en Slowakije.
3. Vooral rentes sterke landen verder omlaag
De opkoopactie zorgt in vrijwel alle eurolanden voor nog lagere rentes. Opvallend is dat de rentes van sterkere eurolanden het hardst dalen. Een tienjarige Duitse staatslening, de Bund, zakte met 0,08 procentpunt naar een onwaarschijnlijk lage rente van 0,31 procent. Daarmee is het verschil in rente tussen de Bund en de T-bill, de Amerikaanse tienjarige staatslening, groter dan in lange tijd gezien.
De rentes van landen als Italië en Spanje zakten minder, maar in deze landen zijn de leenkosten van de overheden al scherp gedaald in aanloop naar het opkoopprogramma. Griekse obligaties kwalificeren voorlopig niet voor opkopen. De rente op Griekse staatsleningen steeg zelfs, na nieuwe zorgen over de uitvoering van hervormingen in het land.
4. Wat als de economie verder aantrekt?
Een van de voornaamste kritiekpunten op de nu gestarte opkoopoperatie is dat deze te laat komt. De economie trekt alweer aan en aandelenprijzen zijn al zover gestegen dat deze kwantitatieve versoepeling de kans op beursbubbels vergroot.
Ooit moet de markt het weer stellen zonder de huidige rigoureuze stimulantia en de reële economie zal hier de leidraad zijn.
Als blijkt dat de economie in Europa verder herstelt en de inflatie toeneemt dan zal de ECB op de rem moeten trappen zonder eerdere beloftes te breken, namelijk maandelijks zestig miljard in de economie pompen tot minimaal september volgend jaar.
Steun afbouwen gaat voor onrust zorgen, zoveel is zeker. Dat bleek afgelopen week al toen goede cijfers over de Amerikaanse arbeidsmarkt de vrees voor een renteverhoging deed toenemen met negatieve gevolgen voor de beurskoersen.