Om te toetsen hoe gelukkig de hand is van Damrak-topmannen gingen we terug in de jaarverslagen van de AEX-beursfondsen tot 2002.

Wij noteerden per bedrijf voor ieder jaar het totale bedrag waarvoor aandelen zijn ingekocht en trokken hier vanaf het bedrag waarvoor nieuwe aandelen zijn uitgegeven in mindering.

Uit onze analyse blijkt dat Nederlandse AEX-fondsen het afgelopen decennium eigen aandelen tegen hoge koersen inkochten, terwijl ze juist aandelen uitgaven tegen relatief lage koersen. Dat is het spiegelbeeld van wat een belegger graag ziet.

Bedrijven blijken dus beroerde beleggers: op de verkeerde momenten stappen ze in en uit de beurs.

Bij de overweging om aandelen in te kopen kijken ze niet zozeer naar de waardering van hun eigen aandeel maar naar het eigen huishoudboekje. Is er geld voorradig om eigen aandelen in te slaan?

Dat is meestal het geval in tijden dat de macro-economische omstandigheden gunstig zijn, de beurs in een opwaartse trend zit, het bedrijf mooie winsten maakt en voldoende kasstroom genereert.

Duur
Bij de meeste bedrijven zijn dat ook de tijden dat de beurskoers relatief hoog is waardoor het relatief duur is om de aandelen te kunnen inslaan. Met andere woorden, topmannen slaan toe op een moment waarbij het risico aanzienlijk is dat aandelen boven de intrinsieke waarde handelen.

Het bestuur zou een bedrijf meer dan wie dan ook moeten kennen, maar dat vertaalt zich niet in gunstige rendementen op de ingekochte aandelen.

KPN is het meest flagrante voorbeeld van waardevernietiging door aandeleninkoop. Sinds 2004 heeft het concern per saldo 1,8 miljard aandelen uitge geven, maar in plaats van geld ont vangen moest KPN daarvoor zeven miljard euro betalen, zo becijferden hoogleraren Boot en Cools onlangs.

Voor en tegens van aandeleninkoop
Aandeleninkoop kan voor beursfondsen een gerechtvaardigde besteding zijn van overtollige contanten. Voor beleggers zijn er ook positieve effecten.

1. Door de inkoop van eigen aandelen daalt het aantal uitstaande aandelen. Hierdoor hoeven toekomstige winsten verdeeld te worden onder minder aandeel- houders en stijgt de winst per aandeel.

2. Als de inkoop onder de intrinsieke waarde plaatsvindt, draagt dat bovendien bij aan het creëren van langeter- mijnaandeelhouderswaarde.

3. De inkoop van aandelen is fiscaal gunstig voor beleggers. in tegenstelling tot dividenduitkeringen hoeven zij geen belasting te betalen terwijl ‘hun deel' van het bedrijf in waarde toeneemt.

4. De inkoop van aandelen kan het signaal afgeven dat het bestuur vertrouwen heeft in toekomstige
‘winstgevende groei'.

Nadelen zijn er ook.
 1. De winst per aandeel mag dan wel stijgen door een aandeleninkoop, dat wil niet zeggen dat er waarde is gecreëerd. Doordat de buffers van de onderneming kunnen slinken, wordt de onderneming kwetsbaarder.

2. Aandeleninkoop kan ook een symptoom zijn van ideeënarmoede. De cash wordt immers niet aangewend voor investeringen of overnames.

3. En tenslotte: de bevestiging van ons onderzoek. De praktijk leert dat inkopen worden gedaan als het goed gaat op de beurs en de waarderingen hoog zijn. Door dit slechte koopmanschap is op grote schaal waarde vernietigd.